Księstwo Bornholmskie

Richt Apëlnzesanosio Księstwo Bornholmskie Język urzędowy bornholmski Języki regionalne/mniejszościowe duński Języki nieoficjalne - Hymn Orp Meresvumäns - Z Mierzeswumu Stolica Arojin System rządów demokracja Typ państwa monarchia parlamentarna Powierzchnia 588 km² Populacja 48893 (2020) Narody i grupy etniczne Bornholmczycy - 93,1%; Duńczycy - 4,8%; inni - 2,1% Głowa państwa Książę Duraujwuv II Prezes Rady Ministrów Premier Kaul Men Parlament Kalbëio Ainkumta (Rada Stujeden) Przynależność do organizacji Unia Europejska (od 1995), NATO (od 1999), ONZ (od 1958) Waluta vedër = 100 Secesja od Unii Dwalinieckiej • ogłoszenie: 1 stycznia 1958 r. • uznanie: 2 stycznia 1958 r. - • - • - Religia panująca rzymski katolicyzm Średnia długość życia 80,2 lat Strefa czasowa • latem UTC+2 • zimą UTC+1 Domena internetowa apl.

Księstwo Bornholmskie, bh. Richt Apëlnzesanosio [ˈɾiχt ˈa.pəln.ze.sa.no.sʲo] - małe państwo na Morzu Bałtyckim, złożone z wyspy Bornholm oraz archipelagu Stoinun (duń. Ertholmene). Państwo jest monarchią parlamentarną. Należy do Unii Europejskiej, ONZ oraz NATO.

Historia

Na Bornholm Wiwaryjczycy dopłynęli już w X wieku i zamieszkali tam. Zasiedlili również wyspy Stoinun (sbh. Skały). Na początku XI wieku rozpoczęła się tam dynastia Mierzeswumitów.

W 1656 r. Bornholm i Stoinun podbili Szwedzi podczas wojen północnych. W 1657 r., podczas ataku na Szwecję, Dania podbiła również tereny Księstwa. W 1660 r. podczas pokoju w Kopenhadze Starą Wyspę (bo dosłownie to oznacza "Apëlnsan" - Bornholm po bornholmsku) wraz z pobliskim archipelagiem dano Królestwu Duńskiemu.

Znany przedwojenny bornholmski piosenkarz śpiewający głównie po angielsku, Lauri Julches, którego znała cała Europa i USA, znał Theodore'a Roosevelta. Gdy USA dołączyło się do II wojny światowej, Julches zapytał się prezydenta USA, czy nie można by było dać jego ojczyźnie niepodległości, bardzo by jej chciał, jak i cały wiwaryjski lud Bornholmu. Zaproponował unię narodu bornholmskiego i wiwaryjskiego narodu z duńskich wysp Falster i Møn. Po negocjacjach Roosevelt zgodził się, by w ramach którejś z rozmów Wielkiej Trójki omówić utworzenie takiego państwa. W 1945 r. powstała Unia Dwaliniecka. W zamian za utracone terytoria Dania dostała część Szlezwiku-Holsztynu, razem z Kilonią.

W 1957 r. do władzy doszła Narodowa Partia Bornholmu (Partia Gamuvas Apëlnsan - PGA), jednym z jej postulatów było przeprowadzenie referendów wśród obu narodów, czy chciałyby być niepodległe. PGA planowało również przywrócić monarchię w przyszłym odrodzonym państwie bornholmskim. Ostatecznie, we wrześniu 1957 r. doszło do referendów wśród obu narodów. Na Bornholmie przeważająco, bo z 82 punktami procentowymi wygrała opcja niepodległego Bornholmu. 1 stycznia 1958 r. Księstwo Bornholmskie ogłosiło niepodległość, 2 stycznia zostało uznane międzynarodowo. Automatycznie w Księstwie władzę objęło PGA, które przywróciło księstwo i po tygodniu, 7 stycznia zrezygnowało z władzy - zorganizowało wybory do Rady Stujeden - nowego parlamentu. Celem PGA bowiem było to, co już osiągnęli. Partia PGA jednak się nie rozpadła. (Więcej o Narodowej Partii Bornholmu będzie tutaj, jak stworzę artykuł).

W 1957 r. Księstwo weszło do ONZ, w 1995 do Unii Europejskiej, a w 1999 wstąpiło w struktury NATO.