Język alduryncki
| język alduryncki Aldurinsk Sprāg | |
|---|---|
| Utworzenie: | Wodzin w 2020 |
| Liczba użytkowników | ? |
| Sposoby zapisu: | łaciński (alduryncki) |
| Typologia: | szyk SVO, V2 |
| Klasyfikacja: | języki indoeuropejskie
|
| Status urzędowy | |
| Oficjalna regulacja: | Rada Języka Aldurynckiego (Aldurinsk Sprāg Rad) |
| Lista conlangów | |
|
Zobacz też słownik tego języka. |
Alduryncki (ald. Aldurinsk Sprāg) to język sztuczny należący do rodziny języków germańskich, jego bezpośrednim przodkiem jest język pragermański.
- język praindoeuropejski (†)
- język pragermański (†)
- język Bergrama (okres wczesnoalduryncki) (†)
- język pragermański (†)
Alfabet i wymowa
| Aa | Āā | Ææ | Bb | Cc | Dd | Ee | Ēē | Ff | Gg | Hh | Ii | Īī | Jj | Kk | Ll |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| [a] | [aː] | [æ][1] | [b] | [ts] | [d] | [ɛ] | [ɛː] | [f] | [ɣ, ɡ, k]1 | [x] | [i, ɪ] [2] | [iː, ɪː] | [j] | [k] | [l] |
| Mm | Nn | Oo | Ōō | Øø | Pp | Rr | Ss | Tt | Þþ | Uu | Ūū | Vv | Ww | Xx | Zz |
| [m] | [n] | [ɔ] | [ɔː] | [ø] | [p] | [ʁ] | [s, z] | [t] | [θ] | [u] | [uː] | [f] | [v] | [ks] | [ts] |
- Sch sch - /ʃ/
- Tsch tsch - /tʃ/
- Ai ai - /ai̯/
- Ei ei - /ɛi̯/
- Ar ar - /ɐ(ː)/ (w wygłosie i przed spółgłoskami)
- Er er - /ɛɐ/ (w wygłosie i przed spółgłoskami)
- Eu eu - /ɛw, o, ɔ/
- iu - /ju/, rzadziej /y/
1wymowa tradycyjna: /ɣ/ (/x/ w wygłosie)
wymowa współczesna: /ɡ/ (/k/ w wygłosie)
Zaimki
| Liczba pojedyncza | Liczba podwójna | Liczba mnoga | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. os. | 2. os. | 3. os. m/ż/n | 1. os. | 2. os. | 1. os. | 2. os. | 2. os. | |
| M. | Ik | Du | Er/Si/It | Wet | Jut | Wir | Jir | Si |
| D. = C. | Mir | Þir | Si | Wir | Jir | Uns | Eir | Im |
| B. | Mik | Þik | Si | Wit | Jit | Uns | Eir | Ir |
Rzeczownik
Rodzajnik
W j. aldurynckim występuje jedynie rodzajnik określony.
| męski | żeński | nijaki | dwoina | mnożyna | |
| Mianownik | der | dai | dat | der | dai |
| Dopełniacz | des | der | das | das | das |
| Celownik | dem | der | dem | dem | dam |
| Biernik | den | dai | dan | den | dan |
Deklinacja
Rzeczownik alduryncki odmienia się przez:
cztery przypadki (Fallan):
- Mianownik-Namijn Fall (ɴᴀᴍ.)
- Biernik-Klag Fall (ᴋʟɢ.)
- Dopełniacz-Eigin Fall (ᴇɪɢ.)
- Celownik-Hawin Fall (ʜᴡɴ.)
Liczba
J. alduryncki posiada trzy liczby: pojedynczą, podwójną[3] , mnogą. Liczba podwójna przyjmuje końcówki: -(i)s -e. Liczba mnoga przyjmuje końcówki: -an, -es, -en.
Często w liczbie podwójnej i mnogiej zachodzi przegłos:
ā > æ
np. Āl - Ælis - Ælan (węgórz)
Rodzaj
Męski
Rodzaju męskiego jest większość rzeczowników:
oznaczających mężczyzn, np.
Mann (mężczyzna, mąż)
Fāder (ojciec)
Brōþer (brat)
oznaczających wykonawcę czynności rodzaju męskiego (często zakończonych na -er), np.
Fisker - rybak
Først - książę
Ganser - gąsior
Żeński
Rodzaju żeńskiego jest większość rzeczowników:
oznaczających kobiety, np.
Wīf (kobieta, żona)
Møder (matka)
Sister (siostra)
zakończonych na "e" lub "a", np.
Aske (popiół)
Wase (wiosna)
Førna (pstrąg)
oznaczających wykonawcę czynności rodzaju żeńskiego (zakończonych na -(er)in), np.
Fiskerin - rybaczka
Førstin - księżna
Czasownik
Bezokolicznik
Bezokolicznik przyjmuje końcówkę -an,
np. "habian" - mieć; "wesan" - być; "draumijan" - śnić
Gerundium
Rzeczownik odczasownikowy ma formę identyczną z bezokolicznikiem (w celu rozróżnienia gerundium zapisuje się od wielkiej litery)
np. "draumijan" - śnić; "Draumijan" - śnienie
Koniugacja
Czas przeszły prosty
W czasie przeszłym prostym nie wyrodziła się jedna odmiana regularna.
| Jednina | Dwoina | Mnożyna |
|---|---|---|
| Ik war | Wet wær | Wir wæsan |
| Du wart | Jut wært | Jir wæsad |
| Er Si war It |
Si wæsan |
Przykładowe zdanie:
- Ik war in dem (= im) Frankraik. - Był*m we Francji.
Czas przeszły złożony
Najczęściej używany czas przeszły.
Tworzy się go według wzoru:
(odm.) habian + Partizip Perfekt
Np.
- Ik habia an dem (= am) Tiørn gefiskan. - Łowiłem ryby nad jeziorem.
Imiesłów czasu przeszłego
Partizip Perfekt używany jest do tworzenia czasu przeszłego złożonego.
Tworzy się go według wzoru:
ge-+ czasownik w bezokoliczniku
Np.
- gedaujan - umierać (od daujan)
- gefiskan - łowić ryby (od fiskan)
- gewickan - czarować (od wickan)
Czas zaprzeszły
Używany prawie wyłącznie w literaturze.
Tworzy się go według wzoru:
(odm.) wesan + Partizip Perfekt
Np.
- Ik beun an dem Tiørn gefiskan. - Łowiłem był ryby nad jeziorem.
Czas teraźniejszy
Regularne
Według regularnej odmiany, czasownik końcówkę bezokolicznika (-an) zastępuje inną, odowiednią dla danej liczby i osoby.
| Jednina | Dwoina = mnożyna |
|---|---|
| Ik -a | Wet/Wir -an |
| Du -s | Jut/Jir -(a)d |
| Er Si -st It |
Si -an |
np. habian (mieć, posiadać)
| Jednina | Dwoina | Mnożyna |
|---|---|---|
| Ik habia | Wet habios | Wir habian |
| Du habis | Jut habias | Jir habid |
| Er Si habist It |
Si habian |
Nieregularne
| wesan (być) | willian (chcieć) | møgan (móc, potrafić) | møtan (mieć powinność) | kunnan (znać) | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. os. lp. | beun | willia | møge | mote | kann |
| 2. os. lp. | isott | williast | møgst | motest | kannst |
| 3. os. lp. | ist | will | møg | mot | kann |
| 1. os. lm./l.podw. | wesan | willian | møgan | motan | kunnan |
| 2. os. lm./l.podw. | wesad | williad | møgat | motet | kunnt |
| 3. os. lm. | wesan | willian | møgan | motan | kunnan |
Czas przyszły
Tworzy się go według wzoru:
(nodm.) imiesłów - werþ + (nodm.) czasownik w bezokoliczniku
Np.
- Ik werþ habian - Będę miał.
- Er werþ in der Vendig at Haumoun faran. - On jedzie w lipcu do Wenecji.
Przeczenie
Przeczeniem używanym w zdaniu jest "næi". Występuje ono po dopełnieniu:
- Ik habia þir næi gesehwan - Nie widziałem cię
Przymiotnik
Przymiotnik przyjmuje w odmianie końcówkę rodzajnika:
| Liczba pojedyncza | Liczba podwójna = mnoga | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| męski | żeński | nijaki | męski = żeński=nijaki | |||
| skøn - piękny M. | skøn | skøne | skøne | skønen | ||
| D. | skønes | skøner | skønes | skønes | ||
| C. | skønem | skøner | skønem | skønem | ||
| B. | skøn | skøne | skøn | skønen | ||
Liczebnik
Przyimek
Przyimki:
- at + B. - o, w (czas)
- før + B. - za (kogoś, coś), dla (kogoś, czegoś)
- in + C. - w (miejsce)
- mid + C. - z (kimś, czymś)
- op + C. - na
- umber + B. - o (kimś, czymś)
- unter + C. - między, wśród
- van + C. - z (skądś)
- van + D. - od (czegoś), przed (czymś)
- zu + B. - do
Skrócone:
Skracanie (ściąganie) przyimków jest typowe dla języka potocznego.
| męski, nijaki | żeński | dwoina, mnożyna | |
| at | at'n | - | at'n |
| før | før'n | - | før'n |
| in | im | ir | im |
| mid | mid'n | mid'r | mid'n |
| op | op'n | - | op'n |
| umber | umber'n | - | umber'n |
| unter | unter'm | unter | unter'm |
| van I | vam | van/daw. var | vam |
| van II | van's | - | van's |
| zu | zu'n | - | zu'n |
Teksty
"Ojcze nasz"
Fāder unser in der Himinæ,
Name þīn ist helige,
Kønigraik þīn komdau, Wiler þīn wesdau,
in der Himinæ und op Erþō.
Du gabdau Unses daglīk Brød,
und fragtdau der unserem Sūdan,
þo Wir frabden unserem Sūdern.
und far Uns næi zu dan Farleid,
und werþdau helian Uns van das Ubel.
Þīn ist Kønigraik, Kraft und Ulþe. Amen
"Zdrowaś Mario"
Hail Maria!
Vøl der Gnade, Herr mid Þir,
sped isott Du unter Frauen,
und sped ist Ubat, der þīn Wamß, Jesus.
Heligæ Maria,
Møder Gottes, bittdau før Uns Sūdern,
nu und in Stønde der Unsere Dōþ.
Amen
"Księga Rodzju"
Rozdział 1. - Kapitel 1.
1Op dat[4] Biginn habist Gott dai Himinæ und Erþō geskapian.
2Und dai Erþō was woste und lære und it war dønkla op dai Diuþe; und der Gottes Gaist habist op der Water geschwabian.
3Und Gott habist: »It werþdau Leucht!« gesprakian; und it werþst Leucht.
4Und Gott habist, þæt dat Leucht gud war gesechan, und habist Gott dat Leucht van dat Dønkel geskaiþan,
5und habist Gott dat Leucht Tag, und dat Dønkel Nacht genamijn. Und habist op Ebenþ und Murgin dat førist Tag gewerþan.
6Und Gott habist: »It werþst dat Luft zwisk dam Watern, und Skaiþund zwisk dam Watern« gesprakian.