Przejdź do zawartości

Wysoka Mowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
← poprzednia edycja
WizualnieWikikod
F1req (dyskusja | edycje)
3996 edycji
Nie podano opisu zmian
F1req (dyskusja | edycje)
3996 edycji
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{JęzykiWschoduStarożytnego}}
{{język
{{język
| kolor = #CE2029
| kolor = #CE2029
Linia 9: Linia 11:
| rok f = 2024
| rok f = 2024
| wersja f = 1.0
| wersja f = 1.0
| conlanger1 f =
| conlanger1 f = ktr.
| fikcyjnie = tak
| fikcyjnie = tak
| conworld Msc =
| conworld Msc = [[Projekt Kyon|Kyon]]
| państwa =
| państwa =  
| klasyfikacja =
| klasyfikacja =
[[Języki XYZ]] (''proponowane'')
: Język prakitrzański
:: [[Wysoka Mowa|Język kitrzański]]
| tekst jaki =
| tekst jaki =
| tekst u =
| tekst u =
Linia 19: Linia 24:
{{słownik}}
{{słownik}}


'''Wysoka Mowa''', znana także jako '''język ???'''
'''Wysoka Mowa''' (ktr. ??? [???]), znana także jako '''język kitrzański''' (ktr. ??? [???]) ― wymarły język [[Wschód Starożytny|Wschodu Starożytnego]].


==Głosownia==
==Głosownia==
Linia 25: Linia 30:
===Samogłoski===
===Samogłoski===
<hr>
<hr>
W Wysokiej Mowie występuje 10 samogłosek, w tym 5 krótkich oraz 5 długich.
W języku kitrzańskim występowało 11 samogłosek podstawowych, w tym 6 krótkich oraz 5 długich.
{| class=wikitable style=text-align:center
{| class=wikitable style=text-align:center
! rowspan="2" |
! rowspan="2" |
! colspan="2" | Przednie
! colspan="2" | Przednie
! colspan="2" | Centralne
! colspan="2" | Środkowe
! colspan="2" | Tylne
! colspan="2" | Tylne
|-
|-
Linia 44: Linia 49:
|{{IPA|iː}}
|{{IPA|iː}}
|
|
|
|{{IPA|ɨː}}
|{{IPA|u}}
|{{IPA|u}}
|{{IPA|uː}}
|{{IPA|uː}}
Linia 52: Linia 57:
|
|
|{{IPA|ə}}
|{{IPA|ə}}
|{{IPA|əː}}
|
|
|
|{{IPA|o̞ː}}
|-
!Półotwarte
|{{IPA|ɛ}}
|
|
|
|{{IPA|ɔ}}
|
|
|-
|-
!Otwarte
!Otwarte
|{{IPA|a}}
|{{IPA|aː}}
|
|
|
|
|{{IPA|ɒ}}
|{{IPA|ä}}
|{{IPA|ɒː}}
|{{IPA|äː}}
|
|
|}
|}
*Głoska /a/ w okolicy spółgłosek [r rˤ ɮ j] wymawiana jest jako [æ].
*Samogłoska /ɒ/ natomiast wymawiana jest powszechnie jako [ɔ].


====Dwugłoski====
====Dwugłoski====
<div style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2">
W języku kitrzańskim występują tylko dwie dwugłoski, którymi są:
*'''ai''' - [{{IPA|ai̯}}] jak w...
*'''aù''' - [{{IPA|äi̯}}] jak w ''katraù'' [{{IPA|ˈkʰätʰ.r}}<font color="darkred">{{IPA|äi̯}}</font>] (...)
*'''oi''' - [{{IPA|ɒi̯}}] jak w...
*'''où''' - [{{IPA|ɔi̯}}] jak w ''došmoù'' [{{IPA|ˈdɔʃ.m}}<font color="darkred">{{IPA|ɔi̯}}</font>] (...)
*'''au''' - [{{IPA|au̯}}] jak w...
*'''ou''' - [{{IPA|ɒu̯}}] jak w...
</div>


===Spółgłoski===
===Spółgłoski===
<hr>
<hr>
W języku kitrzańskim występowały aż 44 spółgłoski.
{| class="wikitable" style=text-align:center
{| class="wikitable" style=text-align:center
! colspan="2" align=center |
! colspan="2" align=center |
! colspan="2" align=center |Wargowe
! colspan="2" align=center |Wargowe
! colspan="2" align=center |Zębowo-dziąsłowe
! colspan="2" align=center |Zębowo-dziąsłowe
!Podniebienne
!Podnieb.
!Miękkopodniebienne
!Miękkopod.
!Języczkowe
!Języczkowe
!Nagłośniowe
!Gardł.-Krtań.
!Krtaniowe
|-
|-
|- align="center"
|- align="center"
Linia 93: Linia 101:
|{{IPA|n}}
|{{IPA|n}}
|{{IPA|nˤ}}
|{{IPA|nˤ}}
|{{IPA|ɲ}}
|
|{{IPA|ŋ}}
|{{IPA|ŋ}}
|{{IPA|ɴ}}
|
|
|
|
Linia 101: Linia 108:
! rowspan="3" | Zwarte
! rowspan="3" | Zwarte
!<small>bezdźwięczne</small>  
!<small>bezdźwięczne</small>  
| colspan=2 align=center |{{IPA|pʰ}}
|{{IPA|pʰ}}
| colspan=2 align=center |{{IPA|tʰ}}
|{{IPA|pʰˤ}}
|{{IPA|tʰ}}
|{{IPA|tʰˤ}}
|{{IPA|cʰ}}
|{{IPA|cʰ}}
|{{IPA|kʰ}}
|{{IPA|kʰ}}
|{{IPA|qʰ}}
|{{IPA|qʰ}}
|{{IPA|ʡ}}
|{{IPA|ʔ}}
|{{IPA|ʔ}}
|-
|-
Linia 114: Linia 122:
|{{IPA|d}}
|{{IPA|d}}
|{{IPA|dˤ}}
|{{IPA|dˤ}}
|{{IPA|ɟ}}
|
|{{IPA|ɡ}}
|{{IPA|ɡ}}
|{{IPA|ɢ}}
|{{IPA|ɢ}}
|
|
|
|-
|-
Linia 126: Linia 133:
|{{IPA|kʼ}}
|{{IPA|kʼ}}
|{{IPA|qʼ}}
|{{IPA|qʼ}}
|
|
|
|- align="center"
|- align="center"
! rowspan="3" | Szczelinowe  
! rowspan="3" | Szczelinowe  
!<small>bezdźwięczne</small>  
!<small>bezdźwięczne</small>  
| colspan=2 align=center |
| colspan=2 align=center | {{IPA|f}}
|{{IPA|s}} &bull; {{IPA|ʃ}}
|{{IPA|s}} &bull; {{IPA|ʃ}}
|{{IPA|sˤ}} &bull; {{IPA|ʃˤ}}
|{{IPA|sˤ}} &bull; {{IPA|ʃˤ}}
|
|
|{{IPA|x}}
|
|{{IPA|χ}}
|{{IPA|χ}}
|{{IPA|ħ}}
|{{IPA|ħ}} &bull; {{IPA|h}}
|{{IPA|h}}
|-
|-
!<small>dźwięczne</small>
!<small>dźwięczne</small>
| colspan=2 align=center |
| colspan=2 align=center |
|{{IPA|z}} &bull; {{IPA|ʒ}}
|{{IPA|ʒ}}
|{{IPA|zˤ}}
|
|{{IPA|ʝ}}
|{{IPA|ʝ}}
|{{IPA|ɣ}}
|{{IPA|ɣ}}
|
|
|{{IPA|ʕ}}
|{{IPA|ʕ}}
|
|-
|-
!<small>półdźwięczne</small>
!<small>półdźwięczne</small>
Linia 154: Linia 158:
| colspan=2 align=center | {{IPA|sʼ}}
| colspan=2 align=center | {{IPA|sʼ}}
|
|
|{{IPA|xʼ}}
|
|{{IPA|χʼ}}
|{{IPA|χʼ}}
|
|
|
|- align="center"
|- align="center"
Linia 166: Linia 169:
|
|
|
|
|{{IPA|ʢ}}
|
|
|- align="center"
|- align="center"
Linia 172: Linia 174:
| colspan=2 align=center |
| colspan=2 align=center |
| colspan=2 align=center |{{IPA|ɮ}}
| colspan=2 align=center |{{IPA|ɮ}}
|{{IPA|j}}
|{{IPA|ʎ}} &bull; {{IPA|j}}
|{{IPA|w}}
|{{IPA|w}}
|
|
|
|
|
Linia 184: Linia 185:
==Pismo==
==Pismo==


===Zapis ludzki===
===Zapis łaciński===
<hr>
<hr>
 
W zapisie łacińskim języka kitrzańskiego występuje 36 znaków i 19 dwuznaków.
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  a  ||  ā  ||  b  ||  bḫ  ||  c  ||  cy ||  d  ||  dḫ  ||  e  ||  ē ||  g  ||  gh
|  a  ||  ā  ||  b  ||  bḫ  ||  c  ||  ci ||  d  ||  dḫ  ||  e  ||  é ||  f
|-
|-
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|bˁ}}] || [{{IPA|cʰ}}] || [{{IPA|cʼ}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|dˤ}}] || [{{IPA|ə}}] || [{{IPA|əː}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|ɢ}}]
| [{{IPA|ä}}] || [{{IPA|äː}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|bˁ}}] || [{{IPA|cʰ}}] || [{{IPA|cʼ}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|dˤ}}] || [{{IPA|ə}}] || [{{IPA|ɛ}}] || [{{IPA|f}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  gi  ||  ğ  ||  ği  ||  h ||  hy ||  ḫ  ||  ħ ||  i  ||  ī  ||  j ||  k  ||  kh
|  g  ||  gḫ  ||  gi  ||  ğ  ||  ği  ||  h  ||  ḫ  ||  ḥ ||  i  ||  ī  ||  j
|-
|-
| [{{IPA|ɟ}}] || [{{IPA|ɣ}}] || [{{IPA|ʝ}}] || [{{IPA|χ}}] || [{{IPA|χʼ}}] || [{{IPA|ʕ}}] || [{{IPA|ħ}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|kʰ}}] || [{{IPA|h}}]
| [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|ɢ}}] || [{{IPA|ʒ}}] || [{{IPA|ɣ}}] || [{{IPA|ʝ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|ʕ}}] || [{{IPA|ħ}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|j}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  ky ||  l ||  m ||  mḫ || n ||  ng ||  nh ||  ni ||  nḫ ||  o  ||  ō ||  p
|  k ||  ki ||  l ||  ľ ||   m ||  mḫ ||  n ||  nḫ ||  ŋ ||  o  ||  ō
|-
|-
| [{{IPA|kʼ}}] || [{{IPA|ɮ}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|mˤ}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|ɴ}}] || [{{IPA|ɲ}}] || [{{IPA|nˤ}}] || [{{IPA|ɒ}}] || [{{IPA|ɒː}}] || [{{IPA|pʰ}}]
| [{{IPA|kʰ}}] || [{{IPA|kʼ}}] || [{{IPA|ɮ}}] || [{{IPA|ʎ}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|mˤ}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|nˤ}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|ɔ}}] || [{{IPA|o̞ː}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  py ||  q ||  qh ||  qy ||  r ||  rh ||  rḫ  ||  s  ||  sḫ  ||  sy ||  š ||  šḫ
|  p ||  pḫ ||  pi ||  q ||  qi ||  r ||  rḫ  ||  s  ||  sḫ  ||  si ||  š
|-
|-
| [{{IPA|pʼ}}] || [{{IPA|qʰ}}] || [{{IPA|ʡ}}] || [{{IPA|qʼ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|ʢ}}] || [{{IPA|rˤ}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|sˤ}}] || [{{IPA|sʼ}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|ʃˤ}}]
| [{{IPA|pʰ}}] || [{{IPA|pʰˤ}}] || [{{IPA|pʼ}}] || [{{IPA|qʰ}}] || [{{IPA|qʼ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|rˤ}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|sˤ}}] || [{{IPA|sʼ}}] || [{{IPA|ʃ}}]
|- style="font-size: 2.0em;"
|- style="font-size: 2.0em;"
|  t ||  ty ||  u ||  ū ||  w ||  ȝ ||  ȝy ||  y ||  z ||  zḫ ||  ž 
|  šḫ ||  t ||  tḫ ||  ti ||  u ||  ū ||  w ||  ȝ ||  ȝi ||  y ||  ȳ
|-
|-
| [{{IPA|tʰ}}] || [{{IPA|tʼ}}] || [{{IPA|u}}] || [{{IPA|uː}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|x}}] || [{{IPA|xʼ}}] || [{{IPA|ʔ}}] || [{{IPA|z}}] || [{{IPA|zˤ}}] || [{{IPA|ʒ}}]
| [{{IPA|ʃˤ}}] || [{{IPA|tʰ}}] || [{{IPA|tʰˤ}}] || [{{IPA|tʼ}}] || [{{IPA|u}}] || [{{IPA|uː}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|χ}}] || [{{IPA|χʼ}}] || [{{IPA|ʔ}}] || [{{IPA|ɨː}}]
|}
Istnieją też dwa dodatkowe znaki, którymi są <'''à'''> i <'''ù'''>, które używane są w szczególnych przypadkach, jednak mogą być one śmiało pominięte.
 
===Zapis kitrzański===
<hr>
 
<center>
{|
|{{subnetbox||<big>{{Unicode||Noto Sans Cypro Minoan}}</big>}}
|{{subnetbox||<big>{{Unicode||Noto Sans Cypro Minoan}}</big>}}
|{{subnetbox||<big>{{Unicode||Noto Sans Cypro Minoan}}</big>}}
|}
|}


==Gramatyka==
</center>
 
==Mownia==


===Rzeczowniki===
===Rzeczowniki===
<hr>
<hr>
====Określność====
Rzeczownik w Wysokiej Mowie występuje w dwóch postaciach: określonej i nieokreślonej. Postać określoną tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego przedrostka, który zależy od dwóch rzeczy: rodzaju oraz odległości danego podmiotu od mówiącego.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan=2 |
!Przedrostek
! Kedār,<br><small>''wojownik''</small>
!
!
|-
!colspan=2| Nieokreślony
| —
| kedār<br><small>(jakiś)</small>
|
|
|-
!rowspan=2| Określony,<br><small>(Zwykły)</small>
! męs.
| šV¹i-
| '''šai'''kedār<br><small>(pewny)</small>
| '''šoi'''
| '''šai'''
|-
! żeń.
| tV¹i-
| '''tai'''kedār<br><small>(pewna)</small>
| '''toi'''
| '''tai'''
|-
!rowspan=2| Określony,<br><small>(Bliski)</small>
! męs.
| V¹šV²-
| '''aši'''kedār<br><small>(pewny)</small>
| '''ošu'''
| '''aši'''
|-
! żeń.
| V¹tV²-
| '''atyi'''kedār<br><small>(pewna)</small>
| '''otu'''
| '''atyi'''
|-
!rowspan=2| Określony,<br><small>(Odległy)</small>
! męs.
| yV̄²š-
| '''yīš'''kedār<br><small>(pewny)</small>
| '''yūš'''
| '''yīš'''
|-
! żeń.
| yV̄²t-
| '''yīt'''kedār<br><small>(pewna)</small>
| '''yūt'''
| '''yīt'''
|}


====Liczba====
====Liczba====
W Wysokiej Mowie występują trzy liczby: liczba pojedyncza, podwójna i mnoga. Tworzy się je na dwa sposoby: poprzez dodanie do rdzenia rzeczownika odpowiedniego przyrostka, włączając do tego liczbę pojedynczą, albo poprzez zmianę samogłosek w rdzeniu. W pierwszym sposobie liczbę pojedynczą tworzy się poprzez przyrostek <-'''V¹'''>, podwójną poprzez przyrostek <-'''V²m'''>, liczbę mnogą zaś poprzez przyrostek <-'''V¹ut'''>. Drugi sposób odmiany jest starszy i wypierany w mowie przez pierwszy.
W języku kitrzańskim...
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!
! colspan="2" | Kedār,<br><small>''wojownik''</small>
! colspan="2" | ?,<br><small>''?''</small>
|-
! Pojedyncza
| k'''e'''d'''ā'''r
| kedār'''a'''
|
| '''o'''
|-
! Podwójna
| k'''o'''d'''e'''r,<br> k'''ō'''d'r
| kedār'''im'''
|
| '''um'''
|-
! Mnoga
| k'''ā'''d'''i'''r
| kedār'''aut'''
|
| '''out'''
|}
 
Wszystkie inne rzeczowniki, które nie pasują do podanego wzoru, odmieniane są przy pomocy pierwszego sposobu.
*''okūtr'''o''''' (broń; miecz) - ''okūtr'''um''''' (dwie bronie; dwa miecze) - ''okūtr'''out''''' (bronie; miecze)


====Przypadki====
====Przypadki====
Wysoka Mowa posiada zestaw dziewięciu przypadków.
{| class="wikitable" width="30%" style="text-align:center"
{| class="wikitable" width="40%" style="text-align:center"
|-
|-
! colspan=2 | Przypadek
!
! Przyrostek
! Przypadek
! Znaczenie
! Znaczenie
! Przykład
|-
|-
! I.  
! I.  
| Absolutyw
| Absolutyw
| —
| kto?, co?<br><small>''Odbiorca czynności''</small>
| kto? co?<br><small>''Odbiorca czynności''</small>
| ħepān
|-
|-
! II.
! II.
| Ergatyw
| Ergatyw
| -V¹b
| kto? co?<br><small>''Wykonawca czynności''</small>
| kto? co?<br><small>''Wykonawca czynności''</small>
| ħepān'''ab'''
|-
|-
! III.
! III.
| Ablatyw
| Ablatyw
| -V¹iȝ
| odkąd? od czego? od kogo?<br><small>''Wyraża ruch od podmiotu''</small>
| odkąd? od kogo? od czego?<br><small>''Wyraża ruch od podmiotu''</small>
| ħepān'''aiȝ'''
|-
|-
! IV.
! IV.
| Dopełniacz
| Dopełniacz
| -V¹tV̄¹
| komu? czemu? dokąd?<br><small>''Wyraża posiadanie''</small>  
| kogo? czego?<br><small>''Wyraża posiadanie''</small>
| ħepān'''atā'''
|-
|-
! V.
! V.
| Allatyw
| Allatyw
| -dV²w
| dokąd? do czego? do kogo?<br><small>''Wyraża ruch w stronę podmiotu''</small>
| dokąd? do kogo? do czego?<br><small>''Wyraża ruch w stronę podmiotu''</small>
| ħepān'''diw'''
|-
|-
! VI.
! VI.
| Narzędnik
| Narzędnik
| -V²c
| kim? czym?<br><small>''Wyraża narzędzie i sposób wykonania czynności''</small>
| kim? czym?<br><small>''Wyraża narzędzie i sposób wykonania czynności''</small>
| ħepān'''ic'''
|-
|-
! VII.
! VII.
| Antesyw
| Antesyw
| -V¹še, -V̄¹š'
| przed kim? przed czym?<br><small>''Wyraża wykonywanie czynności przed podmiotem''</small>
| przed kim? przed czym?<br><small>''Wyraża wykonywanie czynności przed podmiotem''</small>
| ħepān'''aše''',<br>ḫepān'''āš''''
|-
|-
! VIII.
! VIII.
| Komitatyw
| Komitatyw
| -V¹qrV̄¹
| z kim? z czym?<br><small>''Wyraża wykonywanie czynności wraz z podmiotem''</small>
| z kim? z czym?<br><small>''Wyraża wykonywanie czynności wraz z podmiotem''</small>
| ħepān'''aqrā'''
|-
|-
! IX.
! IX.
| Wołacz
| Wołacz
| -V̄²zV¹
| —<br><small>''Bezpośredni zwrot do podmiotu''</small>
| —<br><small>''Bezpośredni zwrot do podmiotu''</small>
| ħepān'''īza'''
|}
|}


===Czasowniki===
====Odmiana rzeczowników====
<hr>
 
====Odmiana przez osoby====
{| width=80%"
|
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|-
! colspan="6" | ''Odmiana I.''
|-
! colspan=3 | Osoba
!Przyrostek
!Przykład I
!Przykład II
|-
! colspan="6" | Liczba pojedyncza
|-
! colspan=2 | I.
| gāse, gās'<br><small>''ja''</small>
| -V²w
| kādar'''iw'''<br><small>''walczę''</small>
| šōhot'''uw'''<br><small>''poluję''</small>
|-
! rowspan=2 | II.
! męs.
| rāhe, rāh'<br><small>''ty''</small>
| -V̄¹n
| kādar'''ān'''<br><small>''walczysz''</small>
| šōhot'''ōn'''<br><small>''polujesz''</small>
|-
! żeń.
| tāke, tāk'<br><small>''ty''</small>
| -V¹nV¹
| kādar'''ana'''<br><small>''walczysz''</small>
| šōhot'''ono'''<br><small>''polujesz''</small>
|-
! rowspan=2 | III.
! męs.
| šan<br><small>''on''</small>
| -ğV¹
| kādar'''ğa'''<br><small>''walczy''</small>
| šōhot'''ğo'''<br><small>''poluje''</small>
|-
! żeń.
| tan<br><small>''ona''</small>
| -V¹g
| kādar'''ag'''<br><small>''walczy''</small>
| šōhot'''og'''<br><small>''poluje''</small>
|-
! colspan="6" | Liczba podwójna
|-
!rowspan=2| I.
! ink.
| berā<br><small>''my dwoje''<br>(z Tobą)</small>
| -V̄¹r
| kyīdar'''ār'''<br><small>''walczymy''</small>
| šūhot'''ōr'''<br><small>''polujemy''</small>
|-
! eks.
| berā<br><small>''my dwoje''<br>(bez Ciebie)</small>
| -V¹rmV̄¹
| kyīdar'''armā'''<br><small>''walczymy''</small>
| šūhot'''ormō'''<br><small>''polujemy''</small>
|-
! colspan=2 | II.
| ȝetā<br><small>''wy dwoje''</small>
| -V̄²nV¹
| kyīdar'''īna'''<br><small>''walczycie''</small>
| šūhot'''ūno'''<br><small>''polujecie''</small>
|-
!rowspan=2| III.
! męs.
| šapā<br><small>''oni dwaj''</small>
| -V¹ği
| kyīdar'''aği'''<br><small>''walczą''</small>
| šūhot'''oği'''<br><small>''polują''</small>
|-
! żeń.
| tapā<br><small>''one dwie''</small>
| -V²žV¹u
| kyīdar'''ižau'''<br><small>''walczą''</small>
| šūhot'''užou'''<br><small>''polują''</small>
|-
! colspan="6" | Liczba mnoga
|-
!rowspan=2| I.
! ink.
| berā<br><small>''my''<br>(z Tobą)</small>
| -V²ħ
| kadār'''iħ'''<br><small>''walczymy''</small>
| šohōt'''uħ'''<br><small>''polujemy''</small>
|-
! eks.
| berā<br><small>''my''<br>(bez Ciebie)</small>
| -we, -(a)u
| kadār'''we(-au)'''<br><small>''walczymy''</small>
| šohōt'''we(-u)'''<br><small>''polujemy''</small>
|-
! rowspan=2 | II.
! męs.
| ȝetā<br><small>''wy''</small>
| -V̄¹nV²
| kadār'''āni(i)'''<br><small>''walczycie''</small>
| šohōt'''ōnu'''<br><small>''polujecie''</small>
|-
! żeń.
| nedā<br><small>''wy''</small>
| -V¹ntV̄¹
| kadār'''antā'''<br><small>''walczycie''</small>
| šohōt'''ontō'''<br><small>''polujecie''</small>
|-
!rowspan=2| III.
! męs.
| šapā<br><small>''oni''</small>
| -V¹žV¹
| kadār'''aža'''<br><small>''walczą''</small>
| šohōt'''ožo'''<br><small>''polują''</small>
|-
! żeń.
| tapā<br><small>''one''</small>
| -gV¹š
| kadār'''gaš'''<br><small>''walczą''</small>
| šohōt'''goš'''<br><small>''polują''</small>
|}
|
{| class="wikitable" style="text-align:center"
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! colspan="16" | ''Odmiana I.''
|-
|-
! colspan="6" | ''Odmiana II.''
! rowspan="3" |  
|-
! colspan="3" | <small>o.</small>
! colspan=3 | Osoba
! rowspan="12" |  
!Przyrostek
! colspan="3" | <small>o.</small>
!Przykład I
! rowspan="12" |  
!Przykład II
! colspan="3" | <small>o.</small>
|-
! rowspan="12" |  
! colspan="6" | Liczba pojedyncza
! colspan="3" | <small>o.</small>
|-
! colspan=2 | I.
| gāse, gās'<br><small>''ja''</small>
| -bV¹
| yakaddār'''ba'''<br><small>''zabijam''</small>
| yošohhōt'''ba'''<br><small>''?''</small>
|-
! rowspan=2 | II.
! męs.
| rāhe, rāh'<br><small>''ty''</small>
| -V¹sk
| yakaddār'''ask'''<br><small>''zabijasz''</small>
| yošohhōt'''osk'''<br><small>''?''</small>
|-
! żeń.
| tāke, tāk'<br><small>''ty''</small>
| -
| yakaddār'''?'''<br><small>''zabijasz''</small>
| yošohhōt'''?'''<br><small>''?''</small>
|-
! rowspan=2| III.
! męs.
| šan<br><small>''on''</small>
| -ȝV¹u
| yakaddār'''ȝau'''<br><small>''zabija''</small>
| yošohhōt'''ȝou'''<br><small>''?''</small>
|-
! żeń.
| tan<br><small>''ona''</small>
| -V¹ȝV²
| yakaddār'''aȝi'''<br><small>''zabija''</small>
| yošohhōt'''oȝu'''<br><small>''?''</small>
|-
! colspan="6" | Liczba podwójna
|-
!rowspan=2| I.
! ink.
| berā<br><small>''my dwoje''<br>(z Tobą)</small>
| -V²nV̄¹t
| yōkuddor'''unōt'''<br><small>''zabijamy''</small>
| yāšihhaty'''ināt'''<br><small>''?''</small>
|-
! eks.
| berā<br><small>''my dwoje''<br>(bez Ciebie)</small>
| -gV̄¹m
| yōkuddor'''gōm'''<br><small>''zabijamy''</small>
| yāšihhat'''gām'''<br><small>''?''</small>
|-
! colspan=2 | II.
| ȝetā<br><small>''wy dwoje''</small>
| -V̄¹brV¹
| yōkuddor'''ōbro'''<br><small>''zabijacie''</small>
| yāšihhat'''ābra'''<br><small>''?''</small>
|-
!rowspan=2| III.
! męs.
| šapā<br><small>''oni dwaj''</small>
| -V¹ȝV̄¹r
| yōkuddor'''oȝōr'''<br><small>''zabijają''</small>
| yāšihhat'''aȝār'''<br><small>''?''</small>
|-
! żeń.
| tapā<br><small>''one dwie''</small>
| -ȝV̄²g
| yōkuddor'''ȝūg'''<br><small>''zabijają''</small>
| yāšihhat'''ȝīg'''<br><small>''?''</small>
|-
! colspan="6" | Liczba mnoga
|-
!rowspan=2| I.
! ink.
| berā<br><small>''my''<br>(z Tobą)</small>
| -sV̄¹
| yikāddar'''sā'''<br><small>''zabijamy''</small>
| yušōhhot'''sō'''<br><small>''?''</small>
|-
! eks.
| berā<br><small>''my''<br>(bez Ciebie)</small>
| -
| yikāddar'''?'''<br><small>''zabijamy''</small>
| yušōhhot'''?'''<br><small>''?''</small>
|-
! rowspan=2 | II.
! męs.
| ȝetā<br><small>''wy''</small>
| -wV̄²
| yikāddar'''wī'''<br><small>''zabijacie''</small>
| yušōhhot'''wū'''<br><small>''?''</small>
|-
|-
! żeń.
| colspan="3" | kedār<br/>''wojownik''
| nedā<br><small>''wy''</small>
| colspan="3" | dešōm<br/>''rolnik''
| -
| colspan="3" | kadar<br/>''zwłoki''
| yikāddar'''?'''<br><small>''zabijacie''</small>
| colspan="3" | došom<br/>''zboże''
| yušōhhot'''?'''<br><small>''?''</small>
|-
|-
! rowspan=2 | III.
! Liczba poj.
! męs.
! Liczba pod.
| šapā<br><small>''oni''</small>
! Liczba mn.
| -ȝV²b
! Liczba poj.
| yikāddar'''ȝib'''<br><small>''zabijają''</small>
! Liczba pod.
| yušōhhot'''ȝub'''<br><small>''?''</small>
! Liczba mn.
|-
! Liczba poj.
! żeń.
! Liczba pod.
| tapā<br><small>''one''</small>
! Liczba mn.
| -V¹ȝtV̄¹
! Liczba poj.
| yikāddar'''aȝtā'''<br><small>''zabijają''</small>
! Liczba pod.
| yušōhhot'''oȝtō'''<br><small>''?''</small>
! Liczba mn.
|}
|}
 
====Czasy====
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|-
!Przykład
!Niedokonany
!Dokonany I
!Dokonany II
!Teraźniejszy
!Przyszły I
!Przeszły II
|-
! colspan="9" | Liczba pojedyncza
|-
|-
! I.
! I.
|
| kedār
|
| koder,<br> kōd'r
|
| kādir
| ħ'''ā'''p'''a'''niw<br><small>''spółkuję''</small>
| dešōm
|
| dušem,<br> dūš'm
|
| došoùm
| kadar
| kodūr
| kidar
| došom
| dešam
| dešom,<br> dušum
|-
|-
! II.
! II.
|
| gdār'''ab'''
|
| kōd'r'''ob'''
|
| kād'r'''ab'''
|
| tšōm'''ob'''
|
| dūš'm'''ob'''
|
| došōm'''ob'''
| kodor'''ob'''
| kodūr'''ob'''
| kiad'r'''ab'''
| dušom'''ob'''
| dašam'''ab'''
| tšem'''ob'''
|-
|-
! III.
! III.
|
| gdor'''oùȝ'''
|
| kud'r'''oùȝ'''
|
| kodr'''oùȝ'''
 
| tšum'''oùȝ'''
|
| duš'm'''oùȝ'''
|
| došum'''oùȝ'''
| kodor'''oùȝ'''
| kodur'''oùȝ'''
| kiad'r'''aùȝ'''
| dušom'''oùȝ'''
| dašam'''aùȝ'''
| tšem'''oùȝ'''
|-
|-
! IV.
! IV.
|
| gdār'''atā'''
|
| kōd'r'''otō'''
|
| kād'r'''atā'''
|
| tšōm'''otō'''
|
| dūš'm'''otō'''
|
| došōm'''otō'''
| kodor'''otō'''
| kodūr'''otō'''
| kiad'r'''atā'''
| dušom'''otō'''
| dašam'''atā'''
| tšém'''otō'''
|-
|-
! colspan="9" | Liczba podwójna
! V.
| gdor'''ōs'''
| kud'r'''ōs'''
| kod'r'''ōs'''
| tšum'''ōs'''
| duš'm'''ōs'''
| došum'''ōs'''
| kodor'''ōs'''
| kodur'''ōs'''
| kiad'r'''ās'''
| dušom'''ōs'''
| dašam'''ās'''
| tšem'''ōs'''
|-
|-
! I.
! VI.
|
| gdār'''ic'''
|
| kōd'r'''uc'''
|
| kād'r'''ic'''
|
| tšōm'''uc'''
|
| dūš'm'''uc'''
|
| došōm'''uc'''
| kodor'''uc'''
| kodūr'''uc'''
| kiad'r'''ic'''
| dušom'''uc'''
| dašam'''ic'''
| tšem'''uc'''
|-
|-
! II.
! VII.
|
| gdār'''aše''',<br> gdor'''ōš''''
|
| kōd'r'''oše''',<br> kud'r'''ōš''''
|
| kād'r'''aše''',<br> kodr'''ōš''''
|
| tšōm'''oše''',<br> tšum'''ōš''''
|
| dūš'm'''oše''',<br> duš'm'''ōš''''
|
| došōm'''ob''', <br> došum'''ōš''''
| kodor'''oše''',<br> kodor'''ōš''''
| kodūr'''oše''',<br> kodur'''ōš''''
| kiad'r'''aše''',<br> kiad'r'''āš''''
| dušom'''oše''', <br> dušom'''ōš''''
| dašam'''aše''',<br> dašam'''āš''''
| tšém'''oše''', <br> tšem'''ōš''''
|-
|-
! III.
! VIII.
|
| gdār'''aqrā'''
|
| kōd'r'''oqrō'''
|
| kād'r'''aqrā'''
|
| tšōm'''oqrō'''
|
| dūš'm'''oqrō'''
|
| došōm'''oqrō'''
| kodor'''oqrō'''
| kodūr'''oqrō'''
| kiad'r'''aqrā'''
| dušom'''oqrō'''
| dašam'''aqrā'''
| tšém'''oqrō'''
|-
|-
! IV.
! IX.
|
| gdor'''ūso'''
|
| kud'r'''ūso'''
|
| kod'r'''ūso'''
|
| tšum'''ūso'''
|
| duš'm'''ūso'''
|
| došum'''ūso'''
|-
| kodor'''ūso'''
! colspan="9" | Liczba mnoga
| kodur'''ūso'''
|-
| kiad'r'''īsa'''
! I.
| dušom'''ūso'''
|
| dašam'''īsa'''
|
| tšém'''ūso'''
|
|
|
|
|-
! II.
|
|
|
|
|
|
|-
! III.
|
|
|
|
|
|
|-
! IV.
|
|
|
|
|
|
|}
|}


====Przeczenie====
===Czasowniki===
Przeczenie czasowników w Wysokiej Mowie odbywa się poprzez dodanie do czasownika przyrostka <'''-rhV¹ȝ'''>, oddzielonego przy użyciu łącznika.
*''qājamiw ukšo'' (upadam) → ''qājamiw'''-rhaȝ''' ukšo'' (nie upadam)
 
Jeśli po czasowniku znajduje się dopełnienie, to przyrostek przenosi się, dołączając do niego.
*''qājamag kšau u'no'' (upada ze mną) → ''qājamag kšau'''-rhàȝ''' u'no'' (nie upada ze mną)
 
====Strony====
 
===Zaimki===
<hr>
<hr>


====Zaimki rzeczowe====
[[Kategoria:Języki sztuczne]] [[Kategoria:Wschód Starożytny]]
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|-
! colspan=3 rowspan=2 | Osoba
! colspan="7" | Przypadek
|-
!II.
!III.
!IV.
!V.
!VI.
!VII.
!VIII.
|-
! colspan=2 | I.
| gāse, gās'<br><small>''ja''</small>
| '''u'''kš'''o'''<br><small>''ja''</small>
| g'''u'''s'''ū'''<br><small>''ode mnie''</small>
| '''a'''ğ'''a'''s<br><small>''mnie''</small>
| '''ī'''ğ'''e'''s, '''ī'''k'š<br><small>''do mnie''</small>
| '''e'''g'''ō'''s<br><small>''mną''</small>
| g'''a'''s'''ai'''<br><small>''przede mną''</small>
| kš'''au'''<br><small>''ze mną''</small>
|-
! rowspan=2 | II.
! męs.
| rāhe, rāh'<br><small>''ty''</small>
| '''u'''r'h'''o'''<br><small>''ty''</small>
| r'''u'''h'''ū'''<br><small>''od ciebie''</small>
| '''a'''r'''a'''h<br><small>''ciebie''</small>
| '''ī'''r'''e'''h, '''ī'''r'h <br><small>''do ciebie''</small>
| '''e'''r'''ō'''h<br><small>''tobą''</small>
| r'''a'''h'''ai'''<br><small>''przed tobą''</small>
| r'h'''au'''<br><small>''z tobą''</small>
|-
! żeń.
| tāke, tāk'<br><small>''ty''</small>
| '''u'''tk'''o'''<br><small>''ty''</small>
| t'''u'''k'''ū'''<br><small>''od ciebie''</small>
| '''a'''t'''a'''k<br><small>''ciebie''</small>
| '''ī'''t'''e'''k, '''ī'''t'k <br><small>''do ciebie''</small>
| '''e'''t'''ō'''k<br><small>''tobą''</small>
| t'''a'''k'''ai'''<br><small>''przed tobą''</small>
| tk'''au'''<br><small>''z tobą''</small>
|-
! rowspan=2 | III.
! męs.
| šan<br><small>''on''</small>
| '''u'''šn'''o'''<br><small>''on''</small>
| š'''u'''n'''ū'''<br><small>''od niego''</small>
| '''a'''š'''a'''n<br><small>''jego''</small>
| '''ī'''š'''e'''n, '''ī'''š'n<br><small>''do niego''</small>
| '''e'''š'''ō'''n<br><small>''nim''</small>
| š'''a'''n'''ai'''<br><small>''przed nim''</small>
| šn'''au'''<br><small>''z nim''</small>
|-
! żeń.
| tan<br><small>''ona''</small>
| '''u''''n'''o'''<br><small>''ona''</small>
| t'''u'''n'''ū'''<br><small>''od niej''</small>
| '''a'''t'''a'''n<br><small>''jej''</small>
| '''ī'''t'''e'''n, '''ī''''n<br><small>''do niej''</small>
| '''e'''t'''ō'''n<br><small>''nią''</small>
| t'''a'''n'''ai'''<br><small>''przed nią''</small>
| t'''e'''n'''au'''<br><small>''z nią''</small>
|}
 
====Zaimki dzierżawcze====
 
===Przymiotniki===
<hr>
 
==Przypisy==
<references/>
 
[[Kategoria:Języki sztuczne]]

Aktualna wersja na dzień 16:05, 29 cze 2025

Języki Wschodu Starożytnego
 Języki: ajniadzki klasyczny · cherynejski· kaldyjski · jerysecki · felindski · kitrzański · hatyjski · tarkajski · nefajski · starotarszyjski · szar · sorlijski · firaski · staroszyszeński · trycki
Leksykony: Słownik ajniadzkiego klasycznego · Słownik cherynejski · Słownik hatyjski · Słownik sorlijski · Słownik kitrzański ·
Rodziny językowe: Języki seframańskie · Języki oldyjskie · Języki ilaruzyjskie · Języki paleofenickie · Języki gaskarańskie
Wysoka Mowa
Faktycznie
Utworzenie: Wirczę w 2024
Najnowsza wersja: 1.0
Kody
Conlanger–1 ktr.
W Kyon
Klasyfikacja: Języki XYZ (proponowane)
Język prakitrzański
Język kitrzański
Lista conlangów
Zobacz też słownik tego języka.

Wysoka Mowa (ktr. ??? [???]), znana także jako język kitrzański (ktr. ??? [???]) ― wymarły język Wschodu Starożytnego.

Głosownia

Samogłoski

W języku kitrzańskim występowało 11 samogłosek podstawowych, w tym 6 krótkich oraz 5 długich.

Przednie Środkowe Tylne
Krótkie Długie Krótkie Długie Krótkie Długie
Przymknięte i iː ɨː u uː
Średnie ə o̞ː
Półotwarte ɛ ɔ
Otwarte ä äː

Dwugłoski

W języku kitrzańskim występują tylko dwie dwugłoski, którymi są:

  • aù - [äi̯] jak w katraù [ˈkʰätʰ.räi̯] (...)
  • où - [ɔi̯] jak w došmoù [ˈdɔʃ.mɔi̯] (...)

Spółgłoski

W języku kitrzańskim występowały aż 44 spółgłoski.

Wargowe Zębowo-dziąsłowe Podnieb. Miękkopod. Języczkowe Gardł.-Krtań.
Nosowe m mˤ n nˤ ŋ
Zwarte bezdźwięczne pʰ pʰˤ tʰ tʰˤ cʰ kʰ qʰ ʔ
dźwięczne b bˤ d dˤ ɡ ɢ
półdźwięczne pʼ tʼ cʼ kʼ qʼ
Szczelinowe bezdźwięczne f s • ʃ sˤ • ʃˤ χ ħ • h
dźwięczne ʒ ʝ ɣ ʕ
półdźwięczne sʼ χʼ
Drżące r rˤ
Półotwarte ɮ ʎ • j w

Porządek samogłosek

Pismo

Zapis łaciński

W zapisie łacińskim języka kitrzańskiego występuje 36 znaków i 19 dwuznaków.

a ā b bḫ c ci d dḫ e é f
[ä] [äː] [b] [bˁ] [cʰ] [cʼ] [d] [dˤ] [ə] [ɛ] [f]
g gḫ gi ğ ği h ḫ ḥ i ī j
[ɡ] [ɢ] [ʒ] [ɣ] [ʝ] [h] [ʕ] [ħ] [i] [iː] [j]
k ki l ľ m mḫ n nḫ ŋ o ō
[kʰ] [kʼ] [ɮ] [ʎ] [m] [mˤ] [n] [nˤ] [ŋ] [ɔ] [o̞ː]
p pḫ pi q qi r rḫ s sḫ si š
[pʰ] [pʰˤ] [pʼ] [qʰ] [qʼ] [r] [rˤ] [s] [sˤ] [sʼ] [ʃ]
šḫ t tḫ ti u ū w ȝ ȝi y ȳ
[ʃˤ] [tʰ] [tʰˤ] [tʼ] [u] [uː] [w] [χ] [χʼ] [ʔ] [ɨː]

Istnieją też dwa dodatkowe znaki, którymi są <à> i <ù>, które używane są w szczególnych przypadkach, jednak mogą być one śmiało pominięte.

Zapis kitrzański

Mownia

Rzeczowniki

Liczba

W języku kitrzańskim...

Przypadki

Przypadek Znaczenie
I. Absolutyw kto?, co?
Odbiorca czynności
II. Ergatyw kto? co?
Wykonawca czynności
III. Ablatyw odkąd? od czego? od kogo?
Wyraża ruch od podmiotu
IV. Dopełniacz komu? czemu? dokąd?
Wyraża posiadanie
V. Allatyw dokąd? do czego? do kogo?
Wyraża ruch w stronę podmiotu
VI. Narzędnik kim? czym?
Wyraża narzędzie i sposób wykonania czynności
VII. Antesyw przed kim? przed czym?
Wyraża wykonywanie czynności przed podmiotem
VIII. Komitatyw z kim? z czym?
Wyraża wykonywanie czynności wraz z podmiotem
IX. Wołacz —
Bezpośredni zwrot do podmiotu

Odmiana rzeczowników

Odmiana I.
o. o. o. o.
kedār
wojownik 		dešōm
rolnik 		kadar
zwłoki 		došom
zboże
Liczba poj. Liczba pod. Liczba mn. Liczba poj. Liczba pod. Liczba mn. Liczba poj. Liczba pod. Liczba mn. Liczba poj. Liczba pod. Liczba mn.
I. kedār koder,
kōd'r 		kādir dešōm dušem,
dūš'm 		došoùm kadar kodūr kidar došom dešam dešom,
dušum
II. gdārab kōd'rob kād'rab tšōmob dūš'mob došōmob kodorob kodūrob kiad'rab dušomob dašamab tšemob
III. gdoroùȝ kud'roùȝ kodroùȝ tšumoùȝ duš'moùȝ došumoùȝ kodoroùȝ koduroùȝ kiad'raùȝ dušomoùȝ dašamaùȝ tšemoùȝ
IV. gdāratā kōd'rotō kād'ratā tšōmotō dūš'motō došōmotō kodorotō kodūrotō kiad'ratā dušomotō dašamatā tšémotō
V. gdorōs kud'rōs kod'rōs tšumōs duš'mōs došumōs kodorōs kodurōs kiad'rās dušomōs dašamās tšemōs
VI. gdāric kōd'ruc kād'ric tšōmuc dūš'muc došōmuc kodoruc kodūruc kiad'ric dušomuc dašamic tšemuc
VII. gdāraše,
gdorōš' 		kōd'roše,
kud'rōš' 		kād'raše,
kodrōš' 		tšōmoše,
tšumōš' 		dūš'moše,
duš'mōš' 		došōmob,
došumōš' 		kodoroše,
kodorōš' 		kodūroše,
kodurōš' 		kiad'raše,
kiad'rāš' 		dušomoše,
dušomōš' 		dašamaše,
dašamāš' 		tšémoše,
tšemōš'
VIII. gdāraqrā kōd'roqrō kād'raqrā tšōmoqrō dūš'moqrō došōmoqrō kodoroqrō kodūroqrō kiad'raqrā dušomoqrō dašamaqrā tšémoqrō
IX. gdorūso kud'rūso kod'rūso tšumūso duš'mūso došumūso kodorūso kodurūso kiad'rīsa dušomūso dašamīsa tšémūso

Czasowniki

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Wysoka_Mowa&oldid=61848”