Przejdź do zawartości

Jisiq

Z Conlanger
Wersja z dnia 18:38, 5 sty 2025 autorstwa Canis (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
ܣ݇ܚܬܣܸܪܐ ܡ݇ܪܤ Czytasz artykuł z serii Secht.
Podstawy: języki · historia · hymn państwowy · Religie: santyzm (Księga Ognia) · Jisiq
Geografia: Qabōr Māgdōr: Magania (Saaka · Magnis) · Hetynia (Ha Agav) · Urania (Afair) ¤ Tarfiy (Bukadār · Masmadōr) · Ma'at · Dazag Harim
Historia: Księga Mórz · Kraj Zudu · Legenda o Czwartym Synu · Pierwsza Wojna o Saakę (8843-8845 EK) · Druga Wojna o Saakę (8877 - 8891 EK) · Okupacja Tarfiy (9398-9426 EK) · Trzecia Wojna o Saakę (9654 - 9662 EK) · Okupacja Kun Atla (9654 - 9655 EK) · Okupacja Saaki (9662 - 9663 EK) · Wielka Okupacja Kaori (10059 do 10319 EK)
Ludzie: król Kamon · król Badorma · bracia badormańscy (Magan · Hetin · Hurn · Bād & Tarfi) · bracia santyjscy (Tabori Qabōr · Nazar Ha Vardim · Metar Hat Tabran)

"Sechtonir Jisiq" (nscht. «ܣ݇ܚܬܘܢ݂ܝܪ ܝ݂ܣ݂ܩ» ‹Səħtonir Yisiq› /səħtoˈnir jiˈsiq/ - "Wiara Sechtońska", także "Jisik" albo "Yisiq") - politeistyczna religia Konfederacji Państw Sechtu, która wykształciła się na przestrzeni stuleci z wierzeń ludowych, i została finalnie wyparta przez santyzm w połowie V tysiąclecia EK.

Życie w sechtońszczyźnie podczas jisiqu było bardzo trudne. Był to najbardziej żyzny region zachodniego kontynentu, nie tak dotknięty moczarami jak Mugadir, i nie tak porośnięty dżunglą jak Pinu, ze stabilną pogodą. Powodowało to nieustanny napływ ludów do Sechtu, od których wymagano wiecznej wierności. Prawa zwyczajowe były bardzo krwawe, kraj był pełny ludzi z uciętymi kończynami i wyłupionymi oczami, odciętymi nosami, z wielu osób składano rytualne ofiary ku czci rozmaitym bogom. Równoważyła to masowa migracja do regionu oraz bardzo wysoka rozrodczość. Poziom życia był bardzo niski.

Sechtońskie wierzenia ludowe

Na sechtońskie wierzenia ludowe składały się niezorganizowane tradycje religijne i pozbawione konkretnego ortodoksyjnego standardu na szczeblu państwowym, a które mają związek z późniejszym Jisiqiem. Różne zapisy w miarę bogatej spuścizny literackiej obszaru sechtońszczyzny pozwalają na ustalenie ram czasowych tego okresu między 3400 EK - 4000 EK, zatem wszystko po upadku okresu zudańskiego, aż do przeniknięcia santyzmu do sechtońskich struktur państwowych. W tym okresie, większość znanych lokalnych bożków jest wymieniona z różnych imion, miasta otrzymywały patronów spośród pojednyczych bożków, co powodowało nieraz wojny na tle religijnym. Zdarzały się przeniknięcia bożków kultur sąsiednich (Mugadir, Tangia, Buania, Pinu, Neszowie, narody pustyni), które zostały usunięte podczas tworzenia kanonu wierzeń na końcu tego okresu.

Usystematyzowany Sechtonir Jisiq

Pomiędzy 4000 EK - 5900 EK cały półwysp prowadził wojny wewnętrzne i zewnętrzne z różnymi przerwami, w tym religijne. Jednym ze sposobów na zatrzymanie wojen wewnętrznych były spotkania przedstawicieli różnych odłamów religijnych celem integracji tych wierzeń, dzięki któremu zniesiono patronat miast, ustalono pełny panteon, zestaw tradycji i świąt. W znacznym stopniu były to działania skuteczne, ponieważ pod koniec IV tysiąclecia wojny na tle religijnym stały się rzadkością, natomiast półwysep dalej nie znał spokoju, ponieważ dalej toczono intensywne wojny na tle politycznym.

Panteon Jisiqu

Podstawowy panteon Jisiqu składa się z następujących bóstw:

  • Heqakiq (symbole: Księżyc, Wielki Wir, mężczyźni) i Lichaqna (symbole: Słońce, gwiazdy, kobiety)
    • Iktawik - syn powyższych, obrońca, mściciel, zdobywca, łupieżca, symbol zwycięstwa, obrońca przysiąg, strażnik ścieżki do Świata Zmarłych,
      • Ochalik - istota zrodzona z zatrutej krwi Iktawika,
    • Aswajel i Tychona - towarzysze Lichaqny,
      • Córy Tychońskie: Iqrinaja (Śmierć), Semtai (Sprawiedliwość, Przeznaczenie), Ichiana (Lato, Piękno).

Heqakiq

Heqakiq (nscht. «ܗܸܩܲܟ݂ܩ» ‹Heqākiq› /heˈqaːkiq/) - bóg praojciec wszechrzeczy, od którego pochodzi cały Świat. Przedstawiany był w Sechcie jako Wojownik, mężczyzna krzepkiej budowy i dużego wzrostu, w lekkiej zbroi; w prawym ręku trzymał zazwyczaj włócznię, a w lewym - popękaną okrągłą tarczę. Uznawany za pana nieba i życia. Jego symbolami były Księżyc i jego tarcza, na której przedstawiany był Wielki Wir. Patron ludzi wojowników oraz żołnierzy oraz mężczyzn. Przed jego posągami rzucane są trzy strzały o różnej symbolice; z ich ułożenia wróży się przyszłość, a także otrzymuje się odpowiedzi. Pan Prawdy, Zwycięzca Demonów, Ten, który zgasił Ognie. Przed jego posągami składane są liczne ofiary ze złota, broni i zwierząt. Pod jego stopami często budowane są skarbce, w których trzyma się najcenniejsze dary dla świątyni.

Podstawowe sanktuarium Heqakiqa znajdowało się w Saace, gdzie bóg miał swoje drzewa, które podlewano krwią ofiar z ludzi. Składano mu też kolorowe ozdoby, broń, jedzenie.

Lichaqna

Lichaqna (nscht. «ܠ݂ܚܵܩܢܐܲ» ‹Liħaqnā› /liħaqˈnaː/) - Pramatka Wszechrzeczy, od niej pochodzi całe życie na świecie. Utożsamiana ze Słońcem. Jest opiekunką rodu, a także wznoszone są do niej modlitwy o deszcz i obfitość pokarmu. Opiekunka kobiet i ich rodzin. Przedstawiana jako kobieta, której głowa otoczona jest gwiazdami; częstymi jej towarzyszami są bliźnięta Aswajel i Tichona.

Iktawik

Iktawik, secht. "Iqtawiq" - pierworodny syn Heqakiqa oraz Lichaqny. Obrońca Domu, Mściciel, Zdobywca i Łupieżca. Symbol zwycięstwa. Jest też obrońcą przysiąg - na jego Kamieniach składa się ofiary z ludzi, którzy popełnili grzech krzywoprzysięstwa. Opiekun kupców, handlowców i podróżnych. Jest też strażnikiem ścieżki do Świata Zmarłych, która wiedzie przez jaskinię w Skale Dusz. Ludzi, którzy wiedli swoje życie niegodnie przybija włócznią do ścian jaskini, a sierpem odcina głowę, która następnie zrzucona jest do Dołu Czaszek.

Symbolem jego jest planeta Hera. Przedstawiony jako młody mężczyzna, w prawym ręku trzyma miecz lub włócznię, a w lewym - sierp.

Aswajel i Tychona

Aswajel, secht. "Aswajel" oraz Tychona, secht. "Ti'xona" - bliźnięta, dzieci Heqakiqa oraz Lichaqny, opiekunowie pól, roli i pomyślnych zbiorów. Symbolami ich są Hefajstos i Hestia; są zawsze przedstawiani w parze, która trzyma się za wzniesione do góry ręce. Występujące w parach drzewa są częstymi obiektami kultu Aswajela i Tychony.

W dniu równonocy wiosennej składa się im ofiary z zeszłorocznych płodów rolnych, a bogatsi - także z czarnej owcy, lub konia.

Córy Tychońskie

Ikrinaja, Ichiana oraz Semtaja są córkami Tychony oraz Aswajela. Ich trójca razem ma posiadać szczególną moc wpływającą na zasady panujące na świecie. Często przedstawiane są jako trzy samotne drzewa na wzgórzu.

Ikrinaja

Ikrinaja, secht. "Iqrinaja" - bogini Śmierci, sprawuje Sąd nad duszami w oparciu o rady swojej najmłodszej z sióstr - Semtai. Składane są jej ofiary z ludzi, mające zapewnić zwycięstwo lub przychylność Niebios. Po zwycięskiej bitwie w ofierze składani są też najmężniejsi jeńcy. Wiatr ma nosić jej krzyki, które potrafią rozgonić chmury na niebie zapewniając czyste niebo.

Jej drzewa ozdabia się czarnymi wstęgami, a ziemię wokół wypala się w okrąg i nie pozwala się na tym miejscu rosnąć innym roślinom. Granice kręgu wyznacza się za pomocą białych kamieni.

Ichkiana

Ichkiana, secht. "Ixkiana" - bogini Lata i Ogniska Domowego. Jest też boginią Piękna oraz Miłości. Przedstawiana jako piękna kobieta otoczona kwiatami. Przed nią składa się śluby miłości oraz zawiera małżeństwo. Opiekunka zdradzonych. Osoby niewierne karze przy pomocy białych demonów - duchów, które męczą człowieka w nocy i często pokazują się jako przewidzenia. Deszcz uznawany jest za jej płacz.

Jej drzewa ozdabia się kolorowymi materiałami i złotem, a także muszlami i kwiatami.

Semtaja

Semtaja, secht. "Sêmtaja" - bogini Przeznaczenia i Sprawiedliwości. Sprawuje ona opiekę nad miejscami świętymi i grobami zmarłych. Prowadzi też dusze zmarłych do wrót Jaskini w Skale Dusz. Znana jest ze swojej skromności - przez co jej wizerunki nigdy nie są ozdabiane. Jej lakoniczność jest źródłem sechtońskim przysłów. Jej osąd jest uznawany za niepodważalny, nawet jeżeli . Często przed jej posągami składa się ofiary z serc jagniąt - na podstawie ich ułożenia następnie ocenia się, jaką decyzję podjąć.

Wokół jej drzewa wyrównuje się ziemią, a drzewo jej nigdy nie jest ozdobione.

Ochalik

Ochalik, secht. "Oxaliq", także znany jako Ochalkon, secht. "Oxalqon" - istota zrodzona z zatrutej krwi Iktawika. Władca Demonów.

Sanktuaria

wieże = 4 kąty?, może niższe niż człowiek? drzewa? źródla? nietykalność pielgrzymów, skarby pod ołtarzem, ozdobianie się wracających pielgrzymów


Ofiary

Zwierzęta, ludzie (jeńcy!) Nie ptaki! Czarne zwierzęta, w szczególności konie! Podział! Golenie głowy - włosy! Mąka i mleko!

Pośrednicy

Kapłani = przepowiadacze = strażnicy światyni

Duchy i demony

Pośrednicy (most), stworzone z ognia i pary! Złe i dobre - część służy Heqakiqowi i ludziom.

Animizm i Totemy

Zwierzęta - duszy Plemiona - totemy; od zwierząt też nazwy

Mitologia

Powstanie Świata i Ludzi

Na początku z Wielkich istniał istniał jedynie Pan Wszechrzezy - Heqakiq. Cała materia świata była jednym, a Wszechświat pogrążony był w odwiecznej ciemności. I postanowił On rozdzielić materie od siebie: rozdzielił On wodę i ogień, ziemię i powietrze, morza i niebo. I z tchu jego pojawiła się Lichaqna, Pani Życia, którą pojął za Żonę. Lichaqna zachwycona była dziełem Jego, lecz brakowało Jej w dziele tym piękna - świat był bowiem surowy, tak jak surowy jest Pan Świata Heqakiq. I stanąwszy przed oblicze Jego spytała się: "Mężu mój i Panie mój! Czy mogę zmienić świat, dzieło Twoje, by moje oczy cieszył?" On na to odrzekł: "Świat ten jest dla Ciebie stworzony, i Twój jest cały na zawsze, i czekał tylko na to, byś nadała mu życie." I Lichaqna stworzyła wszystko co żywe na świecie: ryby w morzu, rośliny i drzewa na lądach, ptaki w niebiesiech, a także zwierzęta w lasach i na łąkach. Rozpaliła też ogień na niebie i stworzyła Słońce, które Jej sercem zostało. Heqakiq spojrzał na dzieło swojej Żony i rzekł: "Piękne jest dzieło Twoje. I chcę więc teraz wraz z Tobą człowieka stworzyć: ulepię go z gliny, a Ty nadasz mu życie." Jak powiedział tak też się stało. I zrodzili się tak pierwsi ludzie, którzy zamieszkali świat, by pozostać w Ich opiece, i czcić Ich w podzięce za stworzenie świata i ludzi.

Narodziny Iktawika

I zasiał Heqakiq nowe życie w łonie Lichaqny, i po lat na świat zrodził się Iktawik - syn ich pierworodny. Już jako dziecko był silny, góry przenosił własnymi rękoma, a włócznia, którą rzucał w niebo, strącała zeń gwiazdy. I rósł On pośród ludzi, i słuchał jak wielbili Ojca Jego - Heqakiqa: "Wszechmocny! Stworzycielu Świata i Panie Nasz najwyższy! Przysięgamy Tobie służyć i być woli Twej poddanymi do końca dni naszych!" Słysząc to cały czas nabierał nienawiści do Ojca, gdyż za krzywdę uważał, że cała chwała Jemu przypadła, a On sam pozostanie na zawsze w cieniu Ojca Swego. I nienawiść ta zatruła krew Jego, i przybył on przed oblicze Matki swojej i rzecze: "Matko moja! Świat cały poddany jest Ojcu memu i cześć Jemu oddawana będzie przez wieki. Ja wtedy pozostanę na świeci, by umierać powoli. Pomóż mi, i wraz ze mną spętajmy go i uwięźmy Jego, by choć część chwały Jego i na mnie spłynęła." Matka wtedy zakrzyknęła z goryczy wzywając Heqakiqa, usłyszawszy niegodne słowa Syna Swojego, przepełnione trucizną, złością i ciemnością. I na wezwanie Jej przybył On, i zobaczył Syna Swego. Wziął włócznie swoją i przebił serce Iktawika, by cały jad wypłynął z serca Jego. I gdy Iktawik blady był cały, Heqakiq wyszeptał zaklęcie: "Niech serce Twoje zrośnie się, a krew płynie w Twoich żyłach zdrowa!" Jak powiedział tak i się stało - Iktawik ozdrowiał i znów cały był.

Ochalik

Jad z krwi Iktawika wsiąknął w ziemię, i spłynął do świata ciemności, gdzie dokończę jutro. :<

Powstanie Sechtu

Wielolicy, rozbicie posągu oraz rozbicie ludzi.

Genealogia

Herosi

Herosi - tylko ludzie wielcy, brak przenikania się dwusferji!