Język ajdyniriański

Język ajdyniriański Aydīnôhirya
Utworzenie:	Borlach w 2016
Używany w (Kyon):	Ajdynir (urzędowy) Kraje ościenne (pomocniczy i komunikacja międzynar.)
Regiony (Kyon):	Ajdyniriana (lingua franca), południowe wybrzeża Morza Słonego
Liczba użytkowników (Kyon)	do ustalenia
Sposoby zapisu:	pismo ajdyniriańskie (r̄agul), alfabet łaciński
Typologia:	fleksyjny, fleksyjnoaglutynacyjny SOV
Klasyfikacja:	Języki seframańskie (proponowane) Języki ajniadzkie Języki północnoajniadzkie Język staroajdyniriański Język ajdyniriański
Przykład
The Dawn Will Come (Dragon Age Inkwizycja) Afrahąm queśafrīdro ag aŝaegi iranonīdro Hrid dāryono, lalair sannāśťo Cir̄as essani'yuŝ ag frahimani sharwan'uŝ Eo anyoa kailino eńara rhāvani Lilair sannāśťo Zhizdaraz ṕarondīyą ag orse néva omani Śaetrās arzanno, lilair sannāśťo Cir̄as essani'yuŝ ag frahimani sharwan'uŝ Eo anyoa kailino eńara rhāvani Lilair sannāśťo Orse zaoghar zūrvano ag issani bądhiro Pacvarqārtaro, lilair sannāśťo Cir̄as essani'yuŝ ag frahimani sharwan'uŝ Eo anyoa kailino eńara rhāvani Lilair sannāśťo
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język ajdyniriański, alternatywnie również język ajdynirski (ajd. cabhar aydīnirani [t͡sa'bʱaɾ ajdɨɲi'ɾʲaɲi] lub Aydīnôhirya [ajdɨnɤxiɾ'ja]) — język stworzony przez Borlacha, jako jego pierwszy i flagowy conlang. Inspirowany między innymi językami indoirańskimi, językami kaukaskimi, a także językami Indian Ameryki Północnej.

W świecie Kyonu jest językiem urzędowym Imperium Ajdyniriańskiego i rdzennym językiem Ajdyniriańczyków, będącym nośnikiem imperialnych wpływów i wysokiej kultury. Pełni także rolę lingua franca całej Ajdyniriany, używany jako język handlu i dyplomacji na ogromnych obszarach środkowej części kontynentu. Jest to język fleksyjny z silnymi elementami aglutynacyjnymi, charakteryzujący się między innymi rozbudowaną kategorią osoby gramatycznej, wyróżniając obwiatyw i dzieląc 1 os. lm na formę inkluzywną, ekskluzywną i podwójną. Ajdyniriański wywodzi się z wymarłego języka ajniadańskiego, ramach proponowanej rodziny języków seframańskich, jest również jedynym znanym i żyjącym obecnie przedstawicielem grupy północno-ajdniadańskiej.

Fonologia

Samogłoski

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	i~ɪ	ɨ~ɘ • ʉ	u • uː
Środkowe	ɛ • ɛj • ɛ̃		ɔ • ɤ
Otwarte		a • aː • ã

Dyftongi

W języku ajdyniriańskim występuje 10 dyftongów:

• ae - [aɛ] jak w śaetra [ɕaɛtra] (gwiazda)
• ai - [aɪ] jak w dairaish [daɪɾaɪʂ] (kajdany, łańcuch)
• aī - [aɘ] jak w mārgaīn [ma:rgaɘn] (bezpiecznemu)
• ao - [aɔ] jak w ťaoma [t'aɔma] (magia)
• au - [au] jak w drauzh [drauʐ] (kłamstwo)
• ea - [ɛa] jak w lorheal [lɔʀɛal] (kruk)
• eo - [ɛɔ] jak w eo [ɛɔ] (w)
• ia - [ɪa] jak w weŝaryia [wɛɬarjɪa] (szkło)
• io - [ɪɔ] jak w annurios [an:uɾɪɔs] (pełny)
• oa - [ɔa] jak w djyoaxar [d͡ʑjɔaksar] (mit)

Dyftongi [aɘ] oraz [ɪɔ] występują dość rzadko, pojawiając się praktycznie jedynie w odmianie słów, głównie przymiotników i imiesłowów. Z kolei niektórzy uznają często występujące [ɛj] za 11 dyftong.

• é - [ɛj] jak w éxan [ɛjksan] (wielki).

W przypadku gdy ma pojawić się niedozwolony dyftong, pomiędzy samogłoskami najczęściej pojawia się [j], oddzielając je. Nie występują także długie dyftongi, nawet jeśli słowo zapisywane jest w sposób sugerujący jego występowanie. W takim wypadku słowo będzie wymawiane z krótkim dyftongiem.

• pteān - [ptɛan]
• ptoān - [ptɔan]
• tôriāmi - [tɤɾɪami]

Spółgłoski

		Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Retrofl.	Miękkopod.	Twardopod.		Języczkowe
							zwykłe	labial.
Nosowe		m		n		ɲ
Zwarte	bezdźwięczne	p	t				k	kʷ	q
	dźwięczne	b	d				g
	dźwięczne przydechowe	bʰ	dʰ				gʰ
	ejektywne	p'	t'				k'
Afrykaty	bezdźwięczne			t͡s	ʈ͡ʂ	t͡ɕ
	dźwięczne			d͡z	d͡ʐ	d͡ʑ
Szczelinowe	bezdźwięczne	f		s	ʂ	ɕ	x	xʷ	χ
	dźwięczne	v		z	ʐ	ʑ
Drżące			ɾ ~ r • r:						ʀ
Aproksymanty			l • ɬ			j	w

• [ɾ] występuje jedynie pomiędzy samogłoskami i dyftongami

Struktura sylaby

W ajdyniriańskim maksymalna dopuszczalna sylaba to CCCCVCC, gdzie V oznacza samogłoskę lub dyftong a C spółgłoskę. Przykładem takiej sylaby jest np. khshryand [χʂrjand] (krawędź, straj). Taka budowa sylaby pojawia się jednak bardzo rzadko, rzadkie są również zbitki spółgłoskowe składające się z więcej niż 2 spółgłosek. Dominują proste sylaby, takie jak V, VC, CV i CVC.

Zmiany fonologiczne

Zmiany fonologiczne ze staroajdyniriańskiego do ajdyniriańskiego:

_a: → _ax

_aje → _ai

e → ɛj

i: → ɨ~ɘ

ɔ: → ɤ

ɔ:Ca ɔ:Cɛ → ɔa ɔɛ

u:χ → ʉx

u:v u:ʃ u:ʐ → ʉv ʉʃ ʉʐ

u:rʱ u:sʱ u:zʱ u:dʒʱ → ʉr ʉs ʉz ʉdʒ

u:w → au

tʲ → t͡s

ʈ͡ʂʲ → t͡ɕ

ʃʲ → ɕ

ʐʲ → ʑ

dʒʱ → d͡z

ʈ͡ʂʱ kʱ pʱ sʱ tʱ zʱ → ʈ͡ʂ k p s t z

rʱ → [ʀ]~[ʁ]

rʱC→ r:

nCʱ lCʱ sCʱ → n: l: s:

nʲɛ ne → ɲi

Cʲai → Ca:ja

gʲ kʲ mʲ nʲ pʲ rʲ sʲ zʲ dʒʲ d͡ʑʲ → gj kj mj nj pj rj sj zj dʒj d͡ʑj

qʷ → q

qʷ → kʷ

ɣ → ks

Pismo

Do zapisu języka ajdyniriańskiego używa się rodzimego pisma ajdyniriańskiego, zwanego R̄agul, będącego podstawową formą zapisu języka w konworldzie. Oprócz r̄agulu używa się również zapis alfabetem łacińskim, gdzie występują 43 litery oraz 12 dwuznaków.

Zapis łaciński

a	ā	ą	b	bh	ch	c	ć	d	dh
[a]	[aː]	[ã]	[b]	[bʰ]	[ʈ͡ʂ]	[t͡s]	[t͡ɕ]	[d]	[dʰ]
e	é	ę	f	g	gh	h	kh	hw	i
[ɛ]	[ɛj]	[ɛ̃]	[f]	[g]	[gʰ]	[x]	[χ]	[xʷ]	[i~ɪ]
ī	y	q	k	ḱ	l	m	n	ń	o
[ɨ~ɘ]	[j]	[q]	[k]	[kʼ]	[l]	[m]	[n]	[ɲ]	[ɔ]
ô	p	ṕ	r	r̄	rh	s	ś	sh	ŝ
[ɤ]	[p]	[p']	[ɾ~r]	[r:]	[ʀ]	[s]	[ɕ]	[ʂ]	[ɬ]
t	ť	u	ū	û	v	z	zh	ź	j
[t]	[t']	[u]	[u:]	[ʉ]	[v]	[z]	[ʐ]	[ʑ]	[d͡ʐ]
dj	dz	w	x	qu
[d͡ʑ]	[d͡z]	[w]	[ks]	[kʷ]

R̄agul

R̄agul (ajd. r̄agul [r:agul] pismo) to ajdyniriańskie pismo głoskowe (alfabetyczne), używane do zapisu języka ajdyniriańskiego, staroajdyniriańskiego, oraz wielu innych języków Ajdyniriany, jak choćby rikkadańskiego czy tahareńskiego. Jest to pełny alfabet, zawierający zarówno spółgłoski jak i samogłoski. Do zapisu języka ajdyniriańskiego stosuje się 59 znaków - 41 spółgłosek, 13 samogłosek oraz 5 znaków interpunkcyjnych, chociaż liczba znaków r̄agulu może różnić się w przypadku zapisu innych języków. Z reguły jeden znak odpowiada jednemu dźwiękowi, słowa są natomiast zapisywane od lewej do prawej. Nie wyróżnia się również wielkich i małych liter.

R̄agul posiada trzy kroje pisma, dość różniące się od siebie. Są to:

Favwarani (ajd. [favwaɾaɲi] "użytkowy") - typ pisma stosowany na co dzień w powszechnym użytku, a także pismo odręczne. Krój pisma oparty na stylu Khshāyarani.

Khshāyarani (ajd. [χʂa:jaɾaɲi] "cesarski" lub "imperialny") - styl powstały około roku DATA (kalendarz wspólny) na potrzeby ważnych dokumentów państwowych. W zamierzeniu styl ten odwołuje się oraz stara się naśladować najwcześniejsze ajdyniriańskie, oraz najprawdopodobniej ajniadańskie inskrypcje, być swego rodzaju powrotem do korzeni. Khshāyarani używany jest jako de facto standardowa czcionka. Nazwa wywodzi się również od powszechnego użycia w imperialnej propagandzie, na inskrypcjach, pomnikach oraz dokumentach.

Léwevani lub Léwenaqeni (ajd. [lɛjwɛvaɲi] / [lɛjwɛnaqɛɲi] "poetycki") - najstarszy oraz najbardziej ozdobny rodzaj r̄agulu, używany przede wszystkim do zapisu wszelkiego rodzaju poezji. Styl kaligraficzny, różniący się znacznie zarówno od użytkowego Favwarani jak i imperialnego Khshāyarani.

Ciężko jest jednoznacznie stwierdzić gdzie powstało pismo ajdyniriańskie, lecz najstarsze znane inskrypcje zapisane za pomocą r̄agulu (w archaicznej odmianie staroajdyniriańskiego) pochodzą prawdopodobnie z okolic roku 300 Czwartej Ery (roku 3881 kalendarza wspólnego). Są to krótkie fragmenty znacznie starszych i niestety niezachowanych do naszych czasów tekstów religijnych oraz psalmów, będących najprawdopodobniej ajniadańską spuścizną.
Pierwsze pełne znalezione inskrypcje pochodzą natomiast z okresu o kilka wieków późniejszego - są inskrypcje koronacyjne oraz propagandowe Aŝamānisha Wielkiego, pierwszego Imperatora Ajdyniru, spisane w roku 828 Czwartej Ery (4441 kalendarza wspólnego).

Historia r̄agulu sięga jednak znacznie dalej, pismo to pochodzi bowiem ze Starożytnego Wschodu, a dokładniej owianej legendami praojczyzny Ajdyniriańczyków, Pierwszego Królestwa, znajdującej się na równinach nad brzegami rzeki Yitryazhir, które obecnie zamieszkują Kauradowie, oraz obszarach wyżynnych u podnóży Gór Pochodzenia, położonych na granicy dzisiejszej Monarchii Olsów. R̄agul jest kontynuacją ewolucji wielu znacznie starszych pism ajniadańskich, zaczynając od pierwotnego pisma obrazkowego, kończąc na pełnym alfabecie funkcjonującym na kilkaset lat przed upadkiem Pierwszego Królestwa.

Starożytne pismo ajniadańskie zostało przewiezione nad Jezioro Szmaragdowe w skutek osiedlenia się tam Ajniadanów po zagładzie Pierwszego Królestwa. Tam powoli przekształciło się w r̄agul - pismo ajdyniriańskie, podczas epoki Wojujących Królestw, a następnie w czasach Starego Państwa, doszło bowiem do naturalnej ewolucji alfabetu - pismo z tamtego okresu różni się wyglądem znacząco zarówno od pisma ajniadańskiego (oraz najwcześniejszych inskrypcji w r̄agulu), jak i od współczesnej formy tego pisma. Podczas okresu przejściowego, trwającego od upadku Starego Państwa do początku Nowego Państwa, zwanego Czasem Pustego Tronu, dokonano radykalnej reformy alfabetu, starając nadać mu wygląd jak najbardziej zbliżony do pierwotnego r̄agulu. Ze względów kulturowych, religijnych oraz z powodu działania wszechobecnej propagandy państwowej, współczesny r̄agul niewiele zmienił się od czasu tych reform, styl Khshāyarani bazuje właśnie na owych reformach. Wyjątkiem jest tutaj styl Léwevani, który pochodzi od r̄agul czasów Starego Państwa.

Alfabet

Przykład tekstu zapisanego za pomocą r̄agulu - na górze w stylu Favwarani, poniżej w Khshāyarani. Motto Ajdyniru oraz jedno ze zwyczajowych powitań:

Éxan Khshāyarvan Aydīnirani. Hwadāmi, er̄atāmi akhé dzaraman. Aťeaji Khshāyar raheto! Rahetarto!
Wielkie Imperium Ajdyniriańskie. Wiedza, siła i zwycięstwo. Niech żyje Imperator! Oby żył!

Litera			Nazwa		Wymowa	Transkrypcja	Wartość numeryczna
Favwarani	Khshāyarani	Léwevani	Zapis	Wymowa
			a	/a/	/a/	a	1
			āsha	/a:ʂa/	/a:/	ā	2
			ą	/ã/	/ã/	ą	3
			ba	/ba/	/b/	b	4
			bhar	/bʰar/	/bʰ/	bh	5
			chir	/ʈ͡ʂir/	/ʈ͡ʂ/	ch	6
			ciri	/t͡siɾi/	/t͡s/	c	7
			ćarim	/t͡ɕaɾim/	/t͡ɕ/	ć	8
			da	/da/	/d/	d	9
			dhar	/dʰar/	/dʰ/	dh	10
			e	/ɛ/	/ɛ/	e	20
			énar	/ɛjnar/	/ɛj/	é	30
			ę	/ɛ̃/	/ɛ̃/	ę	40
			far	/far/	/f/	f	50
			ga	/ga/	/g/	g	60
			ghar	/gʰar/	/gʰ/	gh	70
			ahir	/axir/	/x/	h	80
			khair	/χaɪr/	/χ/	kh	90
			ahwir	/axʷir/	/xʷ/	hw	100
			ini	/iɲi/	/i~ɪ/	i	200
			yin	/jin/	/j/	y	300
			īndar	/ɨndar/	/ɨ~ɘ/	ī	400
			qan	/qan/	/q/	q	500
			kida	/kida/	/k/	k	600
			ḱera	/k'ɛɾa/	/k'/	ḱ	700
			ilin	/ilin/	/l/	l	800
			aman	/aman/	/m/	m	900
			nar	/nar/	/n/	n	1000
			ńori	/ɲɔɾi/	/ɲ/	ń	2000
			o	/ɔ/	/ɔ/	o	3000
			zôr	/zɤr/	/ɤ/	ô	4000
			pira	/piɾa/	/p/	p	5000
			ṕera	/p'ɛɾa/	/p'/	ṕ	6000
			ara	/aɾa/	/ɾ~r/	r	7000
			r̄in	/r:in/	/r:/	r̄	8000
			arhi	/aʀi/	/ʀ/	rh	9000
			sian	/sɪan/	/s/	s	10.000
			śavi	/ɕavi/	/ɕ/	ś	20.000
			shin	/ʂin/	/ʂ/	sh	30.000
			ŝarde	/ɬardɛ/	/ɬ/	ŝ	40.000
			tis	/tis/	/t/	t	50.000
			ťesu	/t'ɛsu/	/t'/	ť	60.000
			u	/u/	/u/	u	70.000
			ūnu	/u:nu/	/u:/	ū	80.000
			dûr	/dʉr/	/ʉ/	û	90.000
			vin	/vin/	/v/	v	100.000
			zin	/zin/	/z/	z	500.000
			zhin	/ʐin/	/ʐ/	zh	-
			źanu	/ʑanu/	/ʑ/	ź	-
			jin	/d͡ʐin/	/d͡ʐ/	j	1000.000
			edjan	/ɛd͡ʑan/	/d͡ʑ/	dj	-
			dzan	/d͡zan/	/d͡z/	dz	-
			war	/war/	/w/	w	wiele, dużo
			axar	/aksar/	/ks/	x	bardzo wiele, miliard

Znaki interpunkcyjne

• [ ] - Ćaqanar stosowany jest dokładnie jak kropka w alfabecie łacińskim, stawiany na końcu zdania. Ćaqanar nie pełni jednak tej funkcji w ajdyniriańskiej poezji, lub pojawia się niezwykle rzadko - zamiast tego używany jest niekiedy dla zaznaczania pierwszych wersów lub zwrotek utworu. Stawiany jest w lekkim odstępie od ostatniej litery wyrazu.
• [ ] - Puro pełni rolę przecinka, używanego dokładnie jak w języku polskim. Podobnie jak ćaqanar stawiany jest w lekkim odstępie, pomiędzy wyrazami.
• [ ] - Vāllear to odpowiednik znaku zapytania, umieszczany na końcu zdania, jednak w przeciwieństwie do puro i ćaqanar bezpośrednio przy słowie, bez żadnego odstępu.
• [ ] - Ézraezon pełni funkcję wykrzyknika, który podobnie jak vāllear stawia się na końcu zdania, bezpośrednio przy ostatnim słowie.
• [«  »] - Myihrāban pełni rolę cudzysłowu oraz nawiasu, często stosuje się go także dla podkreślenia danego słowa lub części zdania, na przykład tytułu lub obwieszczenia.

System liczbowy

Ajdyniriańczycy posługują się dwoma systemami liczbowymi. Pierwszym jest tak zwany system tradycyjny, w którym poszczególnym literom r̄agulu przypisano konkretne wartości liczbowe. Jest ich 50, z czego dwie oznaczają "wiele, dużo" oraz "bardzo wiele, miliard", niesprecyzowane ogromne liczby, nie występuje jednak zero. System ten stosowany był od czasów głębokiej starożytności i najpewniej podobnie jak i sam r̄agulu wywodzi się od starożytnych Ajniadów. Współcześnie jednak system tradycyjny znacząco stracił na popularności, używa się go przede wszystkim w sztuce i rytuałach, a także numerologii.

Drugim systemem liczbowym są cyfry ajdyniriańskie. Jest to dziesiętny system pozycyjny, w którym występuje dziesięć samodzielnych cyfr - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 oraz 0. System ten został opracowany w już końcowym okresie Starego Państwa, cyfry weszły jednak do powszechnego użytku znacznie później, a ich propagatorem był ajdyniriański matematyk warsakiego pochodzenia, Ariysūdrish Nayparnitorhanaxa który zastosował je do badań nad algebrą i trygonometrią.

Cyfry ajdyniriańskie
Cyfry arabsko-indyjskie	1	2	3	4	5	6	7	8	9	0

Gramatyka

Ajdyniriański jest językiem wysoce fleksyjnym, czasowniki odmieniają się przez osoby, czasy i tryby. Podstawowym szykiem zdania jest SOV, ale bez problemu można użyć praktycznie dowolnego innego szyku. Występują również różnego rodzaju zrostki. Co ciekawe, w ajdyniriańskim występuje obwiatyw.

Czasowniki

Osoby i odmiana czasowników przez osoby

Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie doń odpowiedniej końcówki. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -e.

osoba	końcówka	mifene - jeść	rahete - żyć*	shéwe - kochać**
ja - xé	-ar	mifenear - jem	rahetear - żyję	shéwear - kocham
ty - mę	-yt	mifeneyt - jesz	raheteyt - żyjesz	shéweyt - kochasz
on - źa	-ti	mifenti - on je	raheti - on żyje	shéwīti - on kocha
ona - rha	-ta	mifenta - ona je	raheta - ona żyje	shéwīta - ona kocha
ono - qa	-to	mifento - ono je	raheto - ono żyje	shéwīto - ono kocha
my (inkluzywne) - ṕef	-z	mifenez - my(1) jemy	rahetez - my(1) żyjemy	shéwez - my(1) kochamy
my (podwójne) - ṕur	-ź	mifeneź - my(2) jemy	raheteź - my(2) żyjemy	shéweź - my(2) kochamy
my (ekskluzywne) - ṕi	-zi	mifenezi - my(3) jemy	rahetezi - my(3) żyjemy	shéwezi - my(3) kochamy
wy - yôk	-el	mifenel - jecie	rahetel - żyjecie	shéwel - kochacie
oni - ta	-rą	mifenerą - jedzą	raheterą - żyją	shéwerą - kochają
obwiatyw	-aite	mifenaite	rahetaite	shéwaite

• gdy w czasowniku regularnym przed końcowym e stoi t, ť, d lub dh opuszcza się dodanie kolejnego t i dodaje samo i, a lub o
  • w przypadku 3 os. liczby mnogiej pojawia się ī, pochodzące od e z bezokolicznika

Występują również czasowniki nieregularne. Jest ich 9 - być, mieć, móc, umieć/potrafić, chcieć, myśleć, znać, musieć, mieć powinność. Z tych 9, 3 odmieniają się bez żadnej jasno widocznej reguły (czasowniki być, chcieć, musieć), pozostałe 5 natomiast odmienia się podobnie do czasowników regularnych, poprzez dodanie odpowiednich końcówek, a także skrócenie słowa.
- dla wszystkich osób oprócz 'ta', 'yôk' i obwiatywu nowa forma powstaje poprzez zachowanie 3 pierwszych liter bezokolicznika i dodaniu do tego odpowiedniej końcówki
- dla obwiatywu zachowuje się 2 pierwsze litery i dodaje odpowiednią końcówkę
- dla 'ta' zostawia się jedynie 3-4 pierwsze litery, nie dodając niczego
- dla 'yôk' zostawia się 2 pierwsze litery i dodaje końcówkę

osoba	końcówka	darād - mieć	nagham - móc	sąrhal - umieć/potrafić	avriť - myśleć	gāchana - znać	ŝarwīshi - mieć powinność
xé	-āyn	darāyn	naghāyn	sąrhāyn	avrāyn	gāchāyn	ŝarāyn
mę	-ūn	darūn	naghūn	sąrhūn	avrūn	gāchūn	ŝarūn
źa/rha/qa	-aem	daraem	naghaem	sąrhaem	avraem	gāchaem	ŝaraem
ṕef/ṕur/ṕi	-sur	darsur	naghsur	sąrhsur	avrsur	gāchsur	ŝarsur
yôk	-(h)rish	dahrish	nahrish	sąrish	avrish	gāchrish	ŝahrish
ta	-	dar	nagh	sąrha	avri	gācha	ŝarwī
obwiatyw	-rā	darā	narā	sąrā	avrā	gārā	ŝarā

osoba	nezyu - być	caiva - chcieć	ḱalshu - musieć
xé	nazyin - jestem	cafirya - chcę	ḱaishi - muszę
mę	newef - jesteś	cuvrad - chcesz	ḱazhis - musisz
źa	ŝog - on jest	ṕrah - on chce	ekré - on musi
rha	ŝaw - ona jest	ṕray - ona chce	ekya - ona musi
qa	ŝum - ono jest	ṕrid - ono chce	ekās - ono musi
ṕef	djva - my(1) jesteśmy	dzar - my(1) chcemy	bhaha - my(1) musimy
ṕur	djri - my(2) jesteśmy	dzôr - my(2) chcemy	bhena - my(2) musimy
ṕi	djhu - my(3) jesteśmy	dzae - my(3) chcemy	bhiza - my(3) musimy
yôk	izil - jesteście	dhaźa - chcecie	xanę - musicie
ta	shart - są	mexa - chcą	tas - muszą
obwiatyw	ŝape	ṕwene	egīne

Jedyne zależności jakie tu występują to podzielenie odmian słowa na pewne grupy. Podobne do siebie są formy dla bezokolicznika, xé i mę; dla 3 osoby liczby pojedynczej i obwiatywu; i dla rodzai my. Formy dla yôk i ta różnia się od wszystkich innych.

Aspekty

W ajdyniriańskim występują 4 aspekty, tworzy się je poprzez dodanie odpowiedniego prefiksu do czasownika.

• Aspekt niedokonany to podstawowa forma czasownika.
• Aspekt trwający opisuje coś co dzieje się właśnie w opisywanej chwili, podobnie jak continous w języku angielskim.
• Aspekt dokonany funkcjonuje na podobnej zasadzie jak w języku polskim - jeść a zjeść.
• Aspekt powtarzający opisuje coś co albo dzieje się cyklicznie, albo jest jakimś zwyczajem i przyzwyczajeniem, coś co wielokrotnie już się zdarzyło albo coś co zawsze jest prawdziwe, np "słońce wschodzi rano".

W przypadku aspektu dokonanego i powtarzającego samogłoski w nawiasach dodaje się gdy czasownik rozpoczyna się na spółgłoskę, natomiast w przypadku aspektu trwającego występują 2 formy przedrostka, ac dodaje się gdy czasownik rozpoczyna się na s, c, lub z.

Aspekt	Prefiks	Przykład (jeść, iść/chodzić)
Aspekt niedokonany	-brak-	mifene sanne
Aspekt trwający	at/ac-	atmifene acanne
Aspekt dokonany	v(e)-	vemifene vesanne
Aspekt powtarzający	g(e)-	gemifene gesanne

Obwiatyw

Język ajdyniriański stosuje obwiatyw w poniższych przypadkach:

• 1. - w zdaniach generalnych lub banalnych, najczęściej w przysłowiach, powiedzeniach, stwierdzeniach, prawdach ogólnych nieodnoszący się do konkretnej osoby czy przedmiotu.

- Mifenīssi, vemifenīssi - "Kto jadł, ten zjadł"
- Athafraite, atrahetaite - "Kto oddycha, ten żyje"
- Di ŝape - "Jest dobrze"

• 2. - w zdaniach opisujących pogodę, spostrzeżenie dotyczące występującego w danym momencie stanu pogody.

- Kshāspaite - "Pada deszcz"
- Fāyr̄īssi - "Padał śnieg"
- Avahze ŝayla - "Będzie wiało"

• 3. - w zdaniach, w których pojawiają się 2 podmioty w 3.os. lp., gdzie czasownik przyjmuje (lub nie przyjmuje) formy obwiatywu, w celu odróżnienia jednego podmiotu od drugiego i wskazania który z nich jest wykonawcą czynności.

- Rha erhi qata, ńa di hrid daraem - "Ona lubi ją, bo ma dobre serce"
Użycie czasownika w 3 os. lp. oznacza, że dobre serce posiada ta osoba, która lubi tą drugą. Natomiast:
- Rha erhi qata, ńa di hrid darā - "Ona lubi ją, bo ma dobre serce"
Użycie czasownika w obwiatywie oznacza, że dobre serce posiada ta osoba, która jest lubiana przez tą pierwszą.

- Hezh bhazhidaz vakhīdri, eńara patmārgani ŝagri - "Pan zabił niewolnika, ponieważ był niebezpieczny"
Użycie czasownika w 3 os. lp. oznacza, że Pan zabił niewolnika, ponieważ to Pan był osobą niebezpieczną. Natomiast:
- Hezh bhazhidaz vakhīdri, eńara patmārgani ŝehar̄ - "Pan zabił niewolnika, ponieważ był niebezpieczny"
Użycie czasownika w obwiatywie oznacza, że Pan zabił niewolnika, ponieważ to niewolnik był niebezpieczny.

- Īsri vakhīdri, eńara yalar ŝagri - "Zabił go, bo był tchórzem"
Użycie czasownika w 3 os. lp. oznacza, że niewolnik zginął, ponieważ to Pan był tchórzem. Natomiast:
- Īsri vakhīdri, eńara yalar ŝehar̄ - "Zabił go, bo był tchórzem"
Użycie czasownika w obwiatywie oznacza, że to niewolnik był tchórzem i to dlatego zginął.

• 4. - w zdaniach mających za cel podkreślenie i okazanie szacunku, dystansu między pozycją i statusem społecznym - zwłaszcza jeśli mówiący zwraca się do osoby o wyższej pozycji od siebie w imieniu innej osoby o wyższej pozycji, wskazanie na niebezpośredni rozkaz, życzenie lub inną czynność osoby ważniejszej wobec mniej ważnej przekazanej przez pośrednika, oraz jako część specjalnych zwrotów i konstrukcji urywanych w Wysokiej Mowie.

- Sindorindaya Khshāyaraz ptoan aťeaji dzalāya Rozhati an Féxanat kshidzalaite - "Imperator, poprzez swoje sługi, przekazuje Królowi na Północy te oto dary"
Dosłownie: "Słudzy Imperatora te oto dary Królowi na Północy przez.dawać.OBWIATYW".

- Bhazhidati Shāriosāza Jasnahaza kshilôfrenaite Kshatrit dzaho névātra - "Oświecona Jasnah, poprzez mnie, jej uniżonego sługę, zaprasza Generała do swojego domu"
Dosłownie: "Niewolnik Oświeconej Jasnah przez.zapraszać.OBWIATYW Generał do-swojego do-domu".

- Perzisani Ḱivarāxaren syąrtani paŝape - "Płomienny Ḱivarāxaren nie jest usatysfakcjonowany"
Dosłownie: "Płomienny Ḱivarāxaren usatysfakcjonowany nie.być.OBWIATYW".

(Patrz także: Obwiatyw w Wysokiej Mowie)

• 5. - w słowotwórstwie

(Patrz także: Zastosowanie obwiatywu w słowotwórstwie)

Rzeczowniki

Rodzaj, liczba i kategoria rzeczownika

Język ajdyniriański posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, podwójną, mnogą i absolutną. Dodatkowo rzeczowniki podzielone są na 3 kategorie. Kategorie posiadają inną odmianę przez przypadki i liczby, a rzeczowniki z II i III kategorii są ponad to podzielone na podkategorie, w zależności od rdzenia występującego w końcówce słowa.

• I kategoria - istoty żywe i rozumne

• II kategoria - przedmioty, rośliny
  • IIa - rdzeń a/o
  • IIb - rdzeń i/ī
  • IIc - rdzeń e
• III kategoria - pojęcia, abstrakcje, rzeczy niematerialne, państwa
  • IIIa - rdzeń a/o
  • IIIb - rdzeń u
  • IIIc - rdzeń i
  • IIId - rdzeń e

W ajdyniriańskim występują 3 rodzaje - męski, żeński i neutralny. Rzeczowniki z II i III kategorii sa zawsze rodzaju neutralnego, inaczej jednak sprawa ma się w przypadku rzeczowników I kategorii. W podstawowej formie są one zawsze neutralne, nie określają bowiem płci. Wskazują jedynie na fakt istnienia przedmiotu, a płeć jest nieznana lub nieistotna. Można jednak za pomocą innej końcówki zaznaczyć płeć istoty, zmieniając jednocześnie jej rodzaj. Końcówki różnią się od siebie w zależności od liczby i przypadku.

Słowo I kategorii - orzeł

Liczba pojedyncza	Liczba podwójna	Liczba mnoga	Liczba absolutna
ńarmad (orzeł)	ńarmadnam (dwa orły)*	ńarmadaya (orły)*	ńarmadaur̄ (wszystkie orły)*
ńarmadi (samiec orła)	ńarmadanę (dwa samce orła)	ńarmadaysi (samce orłów)	ńarmadaur̄i (wszystkie samce orła)
ńarmada (samica orła)	ńarmadaną (dwie samice orłów)	ńarmadaysa (samice orłów)	ńarmadaur̄a (wszystkie samice orłów)

• również gdy jest to samiec i samica
• również gdy jest to grupa mieszana

Zdrobnienie

Zdrobnienia dzielą się na zdrobnienia I i II stopnia. Zdrobnienia I stopnia to rzeczy mniejsze niż wyraz podstawowy, lub taki do którego żywimy ciepłe odczucia. Zdrobnienia II stopnia natomiast cechują się tym, że cechy zdrobnień I stopnia są znacznie mocniejsze, forma taka może być traktowana niekiedy jako przesadzona, jak również pogardliwa lub ironiczna.
Zdrobnienia tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego prefiksu, w zależności od rodzaju rzeczownika.

• W zdrobnieniu I stopnia występuje rozróżnienie na rodzaj męski, żeński lub neutralny, gdzie każdy rodzaj posiada nieco inny prefiks (odpowiednio ti-, tā- i to-).
• W stopniu II występują jedynie forma męsko-żeńska i neutralna (ťiśa- i ťeźo-).

Zdrobnienie I stopnia				Zdrobnienie II stopnia
Rodzaj	męski	żeński	neutralny	męski/żeński	neutralny
Forma podstawowa	ńarmadi samiec orła	syanna siostra	tava chleb	syanna siostra	tava chleb
Forma zdrobniona	tińarmadi orzełek	tāsyanna siostrzyczka	totava chlebek	ťiśasyanna siostrunia'	ťeźotava chlebuś

Forma pejoratywna

Forma pejoratywna rzeczownika opisuje przedmiot lub istotę, do którego mówiący ma pogardliwy stosunek, lub do którego żywi mocne negatywne odczucia. Istnieją 3 rodzaje formy pejoratywnej, różniące się między sobą natężeniem negatywnego stosunku. Formy pejoratywne tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego prefiksu do słowa podstawowego, w zależności od rodzaju rzeczownika.

• Forma pejoratywna I niesie niewielkie nasilenie negatywnych emocji, może być również traktowana jako sformułowanie żartobliwe lub zadziorne. Pełni podobną funkcję co zgrubienie, lecz nie niesie w sobie aspektu rozmiaru danego przedmiotu. Rozróżnia się w niej rodzaj męski, żeński i neutralny (odpowiednio przedrostek khir-, khar-, kher)
• Forma II oznacza brak szacunku dla danej osoby lub obiektu. Rozróżnia się rodzaj męsko-żeński i neutralny (mądhi-, medhu-).
• Forma III jest równoznaczna z bardzo silna obelgą, wyrażającą całkowitą pogardę dla danej osoby lub przedmiotu. Rozróżnia się rodzaj męsko-żeński i neutralny (vachi-, voche-).

Forma pejoratywna I				Forma pejoratywna II		Forma pejoratywna III
Rodzaj	męski	żeński	neutralny	męski/żeński	neutralny	męski/żeński	neutralny
Forma podstawowa	ńaghan jeździec	dhiryana piękność	rujvan królestwo	ńaghan jeździec	rujvan królestwo	dhiryana piękność	rujvan królestwo
Forma pejoratywna	khirńaghan	khardhiryana	kher̄ujvan	mądhińaghan	medhurujvan	vachidhiryana	vocherujvan

Jeśli podstawowe słowo ma domyślnie wbudowane pozytywne znaczenie, to zmienia ono swoje znaczenie na wątpiące w II formie i całkowicie przeciwne w III. I tak słowo mądhidhiryana można by luźno przetłumaczyć jako nie taka znowu piękność a vachidhiryana jako bardzo brzydka dziewczyna mimo, że słowa te w ajdyniriańskiej wersji są o wiele bardziej obelżywe i niosą mocniejsze przesłanie niż ich polskie odpowiedniki.

Honoryfikacja

Końcówka -qiyas jest charakterystyczna dla mowy podniosłej i bardziej oficjalnej, a także rzeczowników obdarzonych odpowiednią wagą. Można jej użyć również jako sposób honoryfikacji, okazania szacunku. Dodanie tej końcówki spełnia rolę formy grzecznościowej. Innym jej rodzajem jest użycie przed rzeczownikiem partykuły o, która spełnia rolę niewystępującego normalnie w ajdyniriańskim wołacza, niesie też ze sobą szacunek dla poprzedzonego słowa. Oby dwie formy grzecznościowe zastosowane razem wzmacniają się wzajemnie.

-aqiyas występuje w przypadku gdy podstawowe słowo kończy się na n, ń lub m.

Rzeczownik	myissa matka	quissa ojciec	hezh pan	ńarmad ńarmad (Orzeł Haasta)
Honoryfikacja I	myissaqiyas Matka	quissaqiyas Ojciec	hezhqiyas Pan	ńarmadqiyas Ńarmad
Honoryfikacja II	o myissa Matko!	o quissa Ojcze!	o hezh Panie!	o ńarmad Ńarmadzie!
Podwójna honoryfikacja	o myissaqiyas	o quissaqiyas	o hezhqiyas	o ńarmadqiyas

(bardzo formalne wyrażenie, podwójna honoryfikacja podczas bezpośredniego zwracania się do danej osoby)

Zastosowanie podwójnej honoryfikacji może być również potraktowane jako uniżony ton, stawiający adresata na znacznie wyższej pozycji niż osobę wypowiadającą się. Podwójna honoryfikacja stosowana jest głównie w formalnej mowie pałacowej i mowie wyższych sfer. Nie zastosowanie podwójnej honoryfikacji podczas zwracania się do osób o wyższej hierarchii społecznej czy urzędników państwowych uznawane jest za grubiańskie, natomiast niezastosowanie jej w stosunku do Imperatora to pogwałcenie pałacowej etykiety i obraza majestatu władzy.

Wyjątki:

• bóg - dévan

Honoryfikacja I - dévańa
Honoryfikacja II - odévan
Podwójna honoryfikacja - o dévańa

• demon - ŝur̄an

Honoryfikacja I - ŝur̄ańa
Honoryfikacja II - oŝur̄an
Podwójna honoryfikacja - o ŝur̄ańa

• święty ogień - aezis

Honoryfikacja I - aezaxās
Honoryfikacja II - auzhis
Podwójna honoryfikacja - auzaxās

• płomień - perzis

Honoryfikacja I - perzaxās
Honoryfikacja II - operzis
Podwójna honoryfikacja - o perzaxās

• gwiazda - śaetra

Honoryfikacja I - śaetrakās
Honoryfikacja II - śautra
Podwójna honoryfikacja - śautrakās

• słońce - xar

Honoryfikacja I - xarzās
Honoryfikacja II - axar
Podwójna honoryfikacja - axarzās

• imperator - khshāyar

Honoryfikacja I - khshāyarkās
Honoryfikacja II - okhshāyar
Podwójna honoryfikacja - ekhshāyarkās

Przymiotniki

Przymiotniki odrzeczownikowe

Przymiotniki odrzeczownikowe charakteryzują się tym, iż w większości zakończone są końcówką -ni. Aby utworzyć przymiotnik od rzeczownika dodaje się odpowiednia końcówkę, w zależności od liczby i przypadku. Nieliczne wyjątki zdarzają się w przypadku rzeczowników III kategorii.

rzeczownik	przymiotnik
shār (światło)	shārani (świetlisty, świetlany)
dhrāya (morze)	dhrāyani (morski)
ezjon (wschód)	ezjoni (wschodni)

Imiesłowy

Imiesłowy w stronie czynnej posiadają końcówkę -eas i działają na takiej samej zasadzie jak czasowniki odrzeczownikowe, odmieniając się poprzez podstawianie odpowiednich końcówek, w zależności od przypadku i liczby. Imiesłowy bierne posiadają natomiast końcówkę -ios.

czasownik	imiesłów czynny	imiesłów bierny
hwozhare (tworzyć)	hwozhareas (tworzący)	hwozharios (tworzony)
dzale (darować, dawać)	dzaleas (dający, darujący)	dzalios (dany, obdarowany)
jirane (przeklinać)	jiraneas (przeklinający)	jiranios (przeklęty)

Stopniowanie przymiotników

Przymiotniki stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego przedrostka. Istnieją 3 stopnie - równym wyższy i najwyższy. Tworzy się je zawsze poprzez dodanie odpowiedniego przedrostka.

stopień równy	stopień wyższy	stopień najwyższy
shārani (świetlisty, świetlany)	enshārani (świetlistszy)	arshārani (najświetlistszy)
dhrāyani (morski)	endhrāyani (bardziej morski)	ardhrāyani (najbardziej morski)
ezjoni (wschodni)	enezjoni (bardziej wschodni)	arezjoni (najbardziej wschodni)

Negacja przymiotników

Negacja przymiotników zachodzi poprzez dodanie do słowa odpowiedniego prefiksu. W Wysokiej Mowie używa się jedynie prefiksu -pat, dokładnie takiego samego jaki używany jest do negacji czasowników. W mowie potocznej zamiast niego stosuje się natomiast słowo zir̄.

Przypadki

W ajdyniriańskim występuje 6 przypadków.

	Przypadek	Pytanie
I.	Mianownik	kto?, co? / zé?, zan?
II.	Dopełniacz	kogo?, czego? / zétri?, zantra?
III.	Celownik	komu?, czemu? / zhe?, zhin? *
IV.	Biernik	kogo?, co? / ize?, iza?
V.	Ablatyw	skąd?, od kogo?, od czego? / zaḱam?, zéḱas?, zaḱan?
VI.	Allatyw	dokąd?, do kogo?, do czego? / zahwam?, zéhwas?, zahwan?

• celownik może również spełniać rolę narzędnika i miejscownika, więc odpowiada też na dodatkowe pytania:

- z kim?, z czym? (eźe?, eźan?)
- o kim?, o czym? (aźe? aźan?)
- kim?, czym? (źe?, źan?)

Odmiana przymiotników przez przypadki

Odrzeczownikowe

	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	-ni	-nąrh	-nęri	-nôro
II.	-ń	-naw	-new	-nīvwe
III.	-īn	-nā	-né	-nu
IV.	-ni	-ną	-nę	-nôro
V.	-nīs	-nīvr̄	-niya	-nwa
VI.	-nīś	-nīf	-niya	-nwa

Imiesłowy czynne

	l.pojedyncza	l.mnoga	l.absolutna
I.	-eas	-ea	-eat
II.	-eash	-eā	-eať
III.	-aes	-ae	-ais
IV.	-eas	-es	-ęs
V.	-ash	-ay	-essą
VI.	-aś	-ay	-essę

Imiesłowy bierne

	l.pojedyncza	l.mnoga	l.absolutna
I.	-ios	-io	-ion
II.	-iosh	-o	-on
III.	-os	-ô	-yos
IV.	-ios	-izho	-izo
V.	-ish	-ôr	-issi
VI.	-iś	-oyr	-isso

Odmiana rzeczowników przez przypadki

I kategoria rzeczowników

	l.pojedyńcza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	- / -i / -a	-nam / -anę / -aną	-aya / -aysi / -aysa	- aur̄ / -aur̄i / -aur̄a
II.	-az / -azi / -aza	-ame / -ami / -ama	-as / -asi / -asa	-r̄n / -r̄in / -r̄an
III.	-at / -ati / -ata	-(a)bhyām / -(a)bhyāmi / -(a)bhyāma	-(a)bhaś / -(a)bhyaśi / -(a)bhyaśa	-(a)bhi / -(a)bhai / -(a)bhé
IV.	- / -i / -a	-(a)bhyām / -(a)bhyāmi / -(a)bhyāma	-(a)bhaś / -(a)bhaśi / -(a)bhaśa	-(a)bhi / -(a)bhai / -(a)bhé
V.	-(a)xa / -(a)xae / (a)xą	-axé / -axi / -axa	-esyas / -esyasi / -esyasa	-xos / -xis / -xas
VI.	-tar / -tari / -tara	-aet / -aeti / -aeta	-aus / -ausi / -ausa	-ťal / -ťel / -ťāl

II kategoria rzeczowników

	rdzeń 'a/o/u'				rdzeń 'i/ī'				rdzeń 'e'
	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	-końcówka	-ao	-aya	-avi	-końcówka	-irh	-iya	-ôri	-końcówka	-ea	-éshe	-evyo
II.	-az	-am	-as	-akyā	-iz	-im	-is	-igra	-esse	-em	-es	-ekyo
III.	-at	-abesh	-abīr	-abam	-it	-yaus	-yis	-yin	-eť	-ebri	-ebrī	-eber
IV.	-końcówka	-abesh	-abīr	-abam	-końcówka	-yaus	yis	-yin	-końcówka	-ebri	-ebrī	-eber
V.	-(a)xa	-ksha	-kshai	-awan	-ishu	-ishé	-ish	-ishae	-eśi	-eŝe	-eŝé	-eŝwe
VI.	-atra	-aś	-auś	-aśa	-itri	-iśa	-ici	-icū	-etrę	-ecae	-ecé	-ecis

III kategoria rzeczowników

	rdzeń 'a/o'				rdzeń 'u'				rdzeń 'i/ī'				rdzeń 'e'
	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	-końcówka	-anya	-āshra	-akrę	-końcówka	-uni	-un	-ûrar	-końcówka	-idhun	-idhę	-idho	-końcówka	-én	-eshān	-etān
II.	-azhi	-ań	-āsht	-aḱe	-u	-uwe	-uwan	-ûwari	-is	-iyam	-iyę	-iyo	-epi	-eayn	-eshīn	-etīn
III.	-ast	-aval	-avallā	-avalûr	-usa	-ulve	-ulvā	-ūlur	-i	-iva	-ive	-ivi	-epsa	-épn	-épr̄	-épar
IV.	-końcówka	-aval	-avallā	-avalûr	-końcówka	-ulve	-ulvā	-ūlur	-końcówka	-idvą	-idvę	-idvis	-końcówka	-épn	-épr̄	-épar
V.	-aji	-ajā	-ajai	-ajah	-uji	-ujā	-ujai	-ûjah	-idha	-idhe	-idhai	-idhā	-eťa	-eťé	-eťu	-eťi
VI.	-atti	-acho	-achri	-achur	-utra	-une	-uri	-ura	-idh	-idhae	-idhī	-idha	-ekta	-ekté	-ektu	-ekti

Rdzeniem jest zawsze ostatnie samogłoska słowa, w przeciwieństwie do staroajdyniriańskiego, gdzie rdzeniem niektórych słów bywały niekiedy pierwsze samogłoski sufiksów. Natomiast kiedy obok siebie znajdą się dwie samogłoski, tworzące niewystępujący dyftong, lub dwie takie same samogłoski, pomiędzy nimi pojawia się y. Wyjątkiem od tego jest podwójne a lub u, które w takim przypadku zostają wydłużone. Końcówki fleksyjne dodaje się aglutynacyjnie do rzeczowników. Dla przykładu:

• I kategoria

khshāyar (imperator/cesarz) → khshāyar + aur̄ → khshāyaraur̄ (wszyscy imperatorzy)
khshāyar + xa → khshāyarxa (od imperatora)
khshāyar + xos → khshāyarxos (od wszystkich imperatorów)

• II kategoria (rdzeń "i")

nāxrid (góra) → nāxrid + ôri → nāxridôri (wszystkie góry)
nāxrid + ishu → nāxridishu (od góry)
nāxrid + ishae → nāxridishae (od wszystkich gór)

• III kategoria (rdzeń "u")

hwadāmi (wiedza) → hwadāmi + idho → hwadāmiyidho (cała wiedza)
hwadāmi → hwadāmi + idha → hwadāmiyidha (od wiedzy)
hwadāmi → hwadāmi + idhā → hwadāmiyidhā (od wszystkich pism)

W ajdyniriańskim występuja rzeczowniki które w formie podstawowej wyglądają i brzmią tak samo, jednak odmieniają się inaczej w innych przypadkach i liczbach, gdyż podpadają pod inną kategorię rzeczownika.

Zaimki

Zaimki rzeczowne

Zaimkami rzeczownymi zastępuje się rzeczowniki. Zaimki te, podobnie jak rzeczowniki, odmieniają się przez przypadki.

Przypadek	Liczba pojedyncza					Liczba mnoga/podwójna/absolutna
	1. os.	2. os.	3 os.			1. os.			2. os.	3 os.
			m	f	n	ink.	pod.	eks.
Mianownik	xé (ja)	mę (ty)	źa (on)	rha (ona)	qa (ono)	ṕef (my)	ṕur (my)	ṕi (my)	yôk (wy)	ta (oni)
Dopełniacz	xis (mnie)	mat (ciebie)	īse (jego/go)	ére (jej/niej)	que (jego/go/niego)	pers (nas)	pr̄os (nas)	pyas (nas)	yana (was)	ťaor (ich/nich)
Celownik	xān (mnie/mi)	mān (tobie/ci)	īsri (jemu/mu/niemu)	erhi (jej/niej)	quari (jemu/mu/niemu)	peŝar (nam)	pwar (nam)	pyar (nam)	yān (wam)	ťān (im/nim)
Biernik	xān (mnie/mię)	mān (ciebie/cię)	īsri (jego/go/niego)	erhi (ją/nią)	quari (je/nie)	peŝar (nas)	pwar (nas)	pyar (nas)	yān (was)	ťān (ich/nich)
Ablatyw	axôr (ode mnie)	amnę (od ciebie)	źva (od niego)	rhal (od niej)	ḱah (od tego)	ṕafar (od nas)	ṕūvar (od nas)	ṕiyar (od nas)	yah (od was)	tāsh (od nich)
Allatyw	xao (do mnie)	amnel (do ciebie)	źve (do niego)	rhas (do niej)	ḱeh ( do tego)	ṕarif (do nas)	ṕūvas (do nas)	ṕīray (do nas)	yokh (do was)	teosh (do nich)

Zaimki dzierżawcze

mój, twój, swój

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga/podwójna/absolutna
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	kshûn (mój), mûn (twój), dzûn (swój)	kshayi (moja), mayi (twoja), dzyi (swoja)	kshoan (moje), moan (twoje), dzoan (swoje)	kshaji (moi), maji (twoi), daji (swoi)	ksho (moje), moh (twoje), doh (swoje)
Dopełniacz	kshyān (mojego), myān (twojego), dzyān (swojego)	kshyā (mojej), myā (twojej), dzyā (swojej)	kshyą (mojego), myą (twojego), dzyą (swojego)	kshij (moich), mij (twoich), dij (swoich)	kshijo (moich), mijo (twoich), dijo (swoich)
Celownik	ekshu (mojemu/moim), emnu (twojemu/twoim), edzu (swojemu/swoim)	ekshiw (mojej/moją), emniw (twojej/twoją/), edziw (swojej/swoją)	ekshor (mojemu/moim), emnor (twojemu/twoim), edzor (swojemu/swoim)	ekshae (moim/moimi/moich), emnae (twoim/twoimi/twoich), edae (swoim/swoimi/swoich)
Biernik	ekshed (mojego), emned (twojego), edzed (swojego)	ekshad (moją), emnad (twoją), edzad (swoją)	ekshod (moje), emnod (twoje), edzod (swoje)	ekshal (moich/moje), emnal (twoich/twoje), edal (swoich/swoje)
Ablatyw	kshir̄tū (od mojego), mir̄tū (od twojego), dzir̄tū (od swego)	kshar̄tū (od mojej), mar̄tū (od twojej), dzar̄tū (od swojej)	kshor̄tū (od mojego), mor̄tū (od twojego), dzor̄tū (od swojego)	kshisirh (od moich), misirh (od twoich), disirh (od swoich)
Allatyw	kshehi (do mojego), mehi (do twojego), dzehi (do swego)	kshaha (do mojej), maha (do twojej), dzaha (do swojej)	kshaho (do mojego), maho (do twojego), dzaho (do swojego)	kshaus (do moich), maus (do twoich), daus (do swoich)

Zaimki jego, jej, tego, nasz, wasz, ich nie odmieniają się a ich forma pozostaje bez zmian.

• īse (jego)
• ére (jej)
• orse (tego)
• pęrędi (nasz)
• yadi (wasz)
• ťandi (ich)

czyj, niczyj

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga/podwójna/absolutna
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	orye, qorye	ora, qora	oryo, qoryo	orji, qorji	oroh, qoroh
Dopełniacz	oryān, qoryān	oryā, qoryā	oryą, qoryą	orij, qorij	orijo, qorijo
Celownik	oru, qoru	oriw, qoriw	oror, qoror	orae, qorae
Biernik	ored, qored	orad, qorad	orod, qorod	oral, qoral
Ablatyw	oyir̄tū, qoyir̄tū	oyar̄tū, qoyar̄tū	oyor̄tū, qoyor̄tū	orsirh, qorsirh
Allatyw	orehi, qorehi	oraha, qoraha	oraho, qoraho	oraus, qoraus

Zaimki zwrotne

Zaimki zwrotne przybierają formę odpowiednich przedrostków dodanych do rzeczownika, a nie osobnych słów. Służą do wyrażenia, że podmiot wykonał czynność na samym sobie (1), lub, w przypadku liczby mnogiej, sobie nawzajem (2).

l.pojedyncza	l.pod/mn/ab
	1	2
cvar-	crer-	cker-

Dla przykładu:
ver̄unear - ja karzę (kogoś) → cvarver̄unear - karzę się/samego siebie
ver̄unerą - oni karzą (kogoś) → crerver̄unerą - karzą się/sami siebie → ckerver̄unerą - karzą się nawzajem

Zaimki określone

ten, ta, to, ci, te

Zaimki odpowiadające polskim ci i te są identyczne dla rodzaju męskiego i żeńskiego, osobny zaimek jest dla neutralnego.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	gan	ryan	han	ptean	ptoan
Dopełniacz	gān	ryān	hān	pteān	ptoān
Celownik	gannu	rannu	hannu	pīrnu
Biernik	ganed	raned	haned	paed
Ablatyw	gar̄tū	rar̄tū	har̄tū	payū
Allatyw	gari	rari	hari	pafri

tamten, tamta, tamto, tamci, tamte

Te zaimki tworzy się poprzez dodanie prefiksu ŝo-. Tutaj również formy w liczbie mnogiej są takie same dla rodzaju męskiego i żeńskiego.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	ŝogan	ŝoryan	ŝohan	ŝoptean	ŝoptoan
Dopełniacz	ŝogān	ŝoryān	ŝohān	ŝopteān	ŝoptoān
Celownik	ŝogannu	ŝorannu	ŝohannu	ŝopīrnu
Biernik	ŝoganed	ŝoraned	ŝohaned	ŝopaed
Ablatyw	ŝogar̄tū	ŝorar̄tū	ŝohar̄tū	ŝopayū
Allatyw	ŝogari	ŝorari	ŝohari	ŝopafri

taki, taka, takie, tacy, takie

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	kerda	karda	kirda	kerada	kerdiya
Dopełniacz	kerdā	kardā	kirdā	keradā	kerdiyā
Celownik	kerdaw	kardaw	kirdaw	kerdiw
Biernik	kerded	karded	kirded	kerdiyed
Ablatyw	kerdar̄tū	kardar̄tū	kirdar̄tū	kerdiyu
Allatyw	kerdari	kardari	kirdari	kerdiri

Zaimki tu, tam, wtedy są nieodmienne.

• vé (tu/tutaj)
• vissa (tam)
• dīshar (wtedy)

Zaimki pytajne

kto, co

Przypadek	zé	zan
I.
II.	zétri	zantra
III.	zhe, źe	zhin, źan
IV.	ize	iza
V.	zaḱa, zéḱas, zaḱan
VI.	zahwam, zéhwas, zahwan

czyj, czyja, czyje

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	orye	ora	oryo	orji	oroh
Dopełniacz	oryān	oryā	oryą	orij	orijo
Celownik	oru	oriw	oror	orae
Biernik	ored	orad	orod	oral
Ablatyw	oyir̄tū	oyar̄tū	oyor̄tū	orsirh
Allatyw	orehi	oraha	oraho	oraus

który, która, które

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	andis	andas	andos	andé	andoh
Dopełniacz	andisān	andasān	andosān	andéf	ando
Celownik	andiw	andaw	andow	andoe
Biernik	andid	andad	andod	andô
Ablatyw	andir̄tū	andar̄tū	andor̄tū	andôr
Allatyw	andiha	andaha	andoha	andaus

Reszta zaimków pytajnych jest nieodmienna.

• zan (jaki)
• fea (jak)
• ashfan (gdzie)
• datra, girdan (kiedy)
• dassan (dlaczego)
• qelan (ile)

Zaimki nieokreślone

Tworzy się je poprzez dodanie końcówki -(i)t do odpowiedniego zaimka, niezależnie od rodzaju czy przypadka. Służą do wyrażenia pewnego, niesprecyzowanego pojęcia (osoby, rzeczy itd.), które dla mówiącego nie ma znaczenia. Odpowiada to polskiemu -ś, np ktoś, coś, któryś.
zét, zant, oryet, orat, oryot, andist, andast, andost, ashfant, dartat, girdant, qelant itd.

Dla zaimków który, jaki, kto, gdzie, skąd, dokąd, jak, kiedy, czyj można utworzyć zaimek nieokreślony przez dodanie przyrostka -djovwe, odpowiadającego polskiemu -kolwiek.
andisdjovwe, zandjovwe, zédjovwe, ashfandjovwe, oryedjovwe itd.

Liczebniki

0-9

Liczby od 1 do 9 kończą się na -ir, wyjątkiem jest tutaj 0. W przypadku liczebników porządkowych, z wyjątkiem liczb 0, 3, 6 i 9, pojawia się końcówka -ase, dla rodzaju męskiego i żeńskiego, lub -aso, dla rodzaju neutralnego. Liczebnik wielokrotny zawsze składa się z liczby i -illis/illos.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
0	sūriya	sûriyas	-
1	ekhrir	ekhrase/o	ekhraillis/os
2	lāwir	lāwase/o	lāwaillis/os
3	azhir	azhûne/o	azhûrillis/os
4	śniahir	śniahase/o	śniahillis/os
5	ghavir	ghavase/o	ghavaillis/os
6	wéshir	wéane/o	wéshaillis/os
7	swāhir	swāhase/o	swāhillis/os
8	jyotir	jyotase/o	jyotaillis/os
9	ir̄ir	ir̄ŝe/o	ir̄aillis/os

10-90

Liczby te zawsze kończą się na -śat. Liczebniki porządkowe zakończone są na -śashe/śasho a liczebniki wielokrotne na -illis/illos.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
10	déśat	déśashe/o	déśatillis/os
20	lawśat	lawśashe/o	lāwatillis/os
30	azhośat	azhośashe/o	azhośatillis/os
40	śniaśat	śniaśashe/o	śniaśatillis/os
50	ghavśat	ghavśashe/o	ghavśatillis/os
60	wéśat	wéśashe/o	wéśatillis/os
70	swaśat	swaśashe/o	swaśatillis/os
80	jyaśat	jyaśashe/o	jyaśatillis/os
90	ir̄śat	ir̄śashe/o	ir̄śatillis/os

11-99

Tworzy się je poprzez złączenie liczb dziesiątek i jedności, przy czym pierwsza jest liczba jedności a ostatnie dziesiątek. Dosłownie oznacza to np. dwa-czterdzieści jako czterdzieści dwa. Podobnie wyglądają liczebniki porządkowe i wielokrotne - nieodmieniona liczba jedności i odmieniona liczba dziesiątek.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
11	ekhrirdéśat	ekhrirdéśashe/o	ekhrirdéśatillis/os
12	lāwirdéśat	lāwirdéśashe/o	lāwirdéśatillis/os
13	azhayodéśat	azhayodéśasho	azhayodéśatillis/os
14	śniahirdéśat	śniahidéśashe/o	śniahidéśatillis/os
15	ghavirdéśat	ghavirdéśashe/o	ghavirdéśatillis/os
16	wéshirdéśat	wéshirdéśashe/o	wéshirdéśatillis/os
17	swāhirdéśat	swāhirdéśashe/o	swāhirdéśatillis/os
18	jyotirdéśat	jyotirdéśashe/o	jyotirdéśatillis/os
19	ir̄irdéśat	ir̄irdéśashe/o	ir̄irdéśatillis/os
21	ekhrirlawśat	ekhrirlawśashe/o	ekhrirlāwatillis/os
22	lāwirlawśat	lāwirlawśashe/o	lāwirlāwatillis/os
23	azhayolawśat	azhayolawśashe/o	azhayolāwatillis/os
24	śniahirlawśat	śniahirlawśashe/o	śniahirlāwatillis/os
31	ekhrirazhośat	ekhrirazhośashe/o	ekhrirazhośatillis/os
32	lāwirazhośat	lāwirazhośashe/o	lāwirazhośatillis/os
33	azhayoazhośat	azhayoazhośashe/o	azhayoazhośatillis/os

100-900

Setki, przypominają nieco dziesiątki, gdyż tworzy się je na podobnej zasadzie. Liczebnik główny zakończony jest na -éd, które pochodzi od zéd, liczebnik porządkowy zakończony jest -ase/o, natomiast tworzenie liczebnika wielokrotnego pozostaje bez zmian.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
100	zéd	zédase/o	zédillis/os
200	lawéd	lawédase/o	lawédillis/os
300	azhéd	azhédase/o	azhédillis/os
400	śniahéd	śniahédase/o	śniahédillis/os
500	ghavéd	ghavédase/o	ghavédillis/os
600	wéshéd	wéshédase/o	wéshédillis/os
700	swahéd	swahédase/o	swahédillis/os
800	jyotéd	jyotédase/o	jyotédillis/os
900	irzéd	irzédase/o	irzédillis/os

1000-9000

Przed li

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
1000	dwiźyat	dwiźyase/o	dwiźyatillis/os
2000	lawiźyat	lawiźyase/o	lawiźyatillis/os
3000	azhiźyat	azhiźyase/o	azhiźyatillis/os
4000	śniaźyat	śniaźyase/o	śniaźyatillis/os
5000	ghaviźyat	ghaviźyase/o	ghaviźyatillis/os
6000	wéshiźyat	wéshiźyase/o	wéshiźyatillis/os
7000	swahiźyat	swahiźyase/o	swahiźyatillis/os
8000	jyotiźyat	jyotiźyase/o	jyotiźyatillis/os
9000	irźyat	irźyase/o	irźyatillis/os

Inne

1 - ekhérani (jedyny)
2 - aywīr (oba, obydwa)
(3-9) - cinru (kilka) → → → cinrillis/os (kilkakrotny)
(11–19) - cinbhaśat (kilkanaście) → cinbhaśashe/o (kilkunasty) → cinbhaśatillis/os (kilkunastokrotny)
(20–90) - cintraśat (kilkadziesiąt) → cintraśashe/o (kilkudziesiąty) → cintraśatillis/os (kilkudziesięciokrotny)
(200–900) - cinrhéd (kilkaset) → cinrhaśashe/o (kilkusetny) → cinrhédillis/os (kilkusetkrotny)
kyara (wiele) → → → kyaraillis/os (wielokrotny)
beraxes (milion)
rhamai (wiele; liczba oznaczająca, niesprecyzowaną ogromną ilość, często powyżej miliona, miliard)

Odmiana liczebników

Liczebniki nie odmieniają się

Tryby

Ajdyniriański posiada 4 tryby: orzekający, rozkazujący, przypuszczający, życzący. Dodatkowo, w ayńadhańskim i staro-ajdyniriańskim istniał piąty tryb - nieświadka, lecz zanikł on na przestrzeni wieków.

Tryb orzekający

Tryb orzekający wyraża obiektywny, neutralny stosunek mówiącego do wypowiadanej treści. Składa się na niego zwykła odmiana przez osoby. Podstawowy tryb.

Tryb rozkazujący

Tryb rozkazujący wyraża rozkaz, życzenie lub prośbę. Tworzy się go identycznie dla wszystkich osób, poprzez usunięcie z bezokolicznika końcówki -e i zamienienie jej na -o.

Osoba	Końcówka	Przykład	Tłumaczenie
Wszystkie osoby	-o	mifeno dhāyarto raheto	jeść! podbijć! żyć!

W przypadku zdania rozkazującego przed czasownikiem zazwyczaj wstawia się jeszcze osobę, która jest z reguły pomijana w zdaniach twierdzących, chociaż nie jest to konieczne. Gdy osoba jest obecna można to przetłumaczyć jako konkretny rozkaz do konkretnej osoby, gdy jej natomiast nie ma jest to raczej rozkaz ogólny.

Mę mifeno! Mę dhāyarto! Mę raheto! - Jedź! Podbijaj! Żyj!
Mifeno! Dhāyarto! Raheto! - Jeść! Podbijać! Żyć!

Tryb przypuszczający

Tryb przypuszczający wyraża niepewność, warunkowość lub wyrażone pośrednio życzenie. Tworzy się go, poprzez dodanie do bezokolicznika odpowiedniej końcówki.

Osoba	Końcówka	Przykład	Tłumaczenie
xé	-arin	mifenearin dhāyartearin rahetearin	jadłbym podbijałbym żyłbym
mę	-étin	mifenétin dhāyartétin rahetétin	jadłbyś podbijałbyś żyłbyś
źa/rha/qa	-tyan	mifentyan dhāyartyan rahetyan	jadłby/jadłaby/jadłoby podbijałby/podbijałaby/podbijałoby* żyłby/żyłaby/żyłoby*
ṕef/ṕur/ṕi	-zhin	mifenezhin dhāyartezhin rahetezhin	jedlibyśmy podbijalibyśmy żylibyśmy
yôk	-elin	mifenelin dhāyartelin rahetelin	jedlibyście podbijalibyście żylibyście
ta	-vin	mifenevin dhāyartevin rahetevin	jedliby podbijaliby żyliby
obwiatyw	-ŝin	mifeneŝin dhāyarteŝin raheteŝin

• tutaj, tak samo jak w normalnej odmianie, gdy w czasowniku regularnym przed końcowym e stoi t, ť, d lub dh, nie dubluje się tego dodając kolejne t tylko od razu dodaje -yan.

Tryb życzący

Tryb życzący wyraża życzenie, nadzieję lub możliwość. Tutaj również dochodzi odpowiednia odmiana. Ten tryb odpowiada mniej więcej polskiej konstrukcji "oby coś".

Osoba	Końcówka	Przykład
xé	-arya	mifenearya (obym jadł) dhāyartearya (obym podbijał) rahetearya (obym żył)
mę	-étrya	mifenétrya (obyś jadł) dhāyartétrya (obyś podbijał) rahetétrya (obyś żył)
źa	-arti	mifenarti (oby jadł) dhāyartarti (oby podbijał) rahetarti (oby żył)
rha	-arta	mifenarta (oby jadła) dhāyartarta (oby podbijała) rahetarta (oby żyła)
qa	-arto	mifenarto (oby jadło) dhāyartarto (oby podbijało) rahetarto (oby żyło)
ṕef	-zef	mifenezef (obyśmy jedli) dhāyartezef (obyśmy podbijali) rahetezef (obyśmy żyli)
ṕur	-zūr	mifenezūr (obyśmy jedli) dhāyartezūr (obyśmy podbijali) rahetezūr (obyśmy żyli)
ṕi	-zish	mifenezish (obyśmy jedli) dhāyartezish (obyśmy podbijali) rahetezish (obyśmy żyli)
yôk	-elon	mifenelon (obyście jedli) dhāyartelon (obyście podbijali) rahetelon (obyście żyli)
ta	-rava	mifenerava (oby jedli) dhāyarterava (oby podbijali) raheterava (oby żyli)
obwiatyw	-ŝap	mifeneŝap dhāyarteŝap raheteŝap

Tryb nieświadka

Tryb nieświadka oznacza niepewną, wątpliwą informację, taką której mówiący nie był świadkiem lub która zaczerpał od osób trzecich. Tryb ten był stosowany często w języku ayńadhańskim i staroajdyniriańskim, posiadał również rozbudowaną odmianę przez osoby. Do chwili obecnej zachował się jedynie w szczątkowej formie, w postaci specjalnej konstrukcji.

W przypadku czasowników regularnych:

Bezokolicznik(-e) + wrostek -n- + końcówka odmiany

Np. Rha e rakhasas qasarta
(Ona spotyka się ze szlachcicami)

Rha ôhirita, oan e rakhasas qasarenta
(Ona mówi, że spotyka się ze szlachcicami)

W przypadku czasowników nieregularnych:

Bezokolicznik + ennes 

Np. Źa bazdirazi daraem
(On ma syna)

Źa ôhiriti, oan bazdirazi darād ennes
(On mówi, że ma syna)

Czasy

Istnieją 3 czasy - teraźniejszy, przeszły i przyszły. Zarówno czas przeszły jak i przyszły tworzy się podobnie, w regularnym bezokoliczniku w miejsce -e należy dodać najpierw zrostek odpowiadający za czas, a następnie taki odpowiadający za odmianę przez osoby.

Czas teraźniejszy

Tworzony przez zwykłą odmianę czasownika przez osoby.

Czas przeszły

W czasie przeszłym zrostek wskazujący czas to -ī-. Wyjątkiem jest tu obwiatyw, gdzie zamiast -ī- pojawia się jedynie końcówka -īssi.

Osoba	Końcówka	Przykład
xé	-wā	mifenīwā - jadłem qatīwā - lubiłem*
mę	-yą	mifenīyą - jadłeś qatīyą - lubiłeś
źa	-dri	mifenīdri - jadł qatīdri - lubił
rha	-dra	mifenīdra - jadła qatīdra - lubiła
qa	-dro	mifenīdro - jadło qatīdro - lubiło
ṕef	-dzve	mifenīdzve - jedliśmy qatīdzve - lubiliśmy
ṕur	-źve	mifenīźve - jedliśmy qatīźve - lubiliśmy
ṕi	-djve	mifenīdjve - jedliśmy qatīdjve - lubiliśmy
yôk	-llay	mifenīllay - jedliście qatīllay - lubiliście
ta	-sht	mifenīsht - jedli qatīsht - lubili
obwiatyw	-īssi	mifenīssi qatīssi

• jeśli w bezokoliczniku przed -e stoi ť, ḱ, lub ṕ to po dodaniu -ī- tracą one swoją ejektywność (np w qaťe - lubić)

Czasowniki nieregularne

osoba	końcówka	darād - mieć	nagham - móc	sąrhal - umieć/potrafić	avriť - myśleć	gāchana - znać	ŝarwīshi - mieć powinność
xé	-iwa	dariwa	naghiwa	sąrhiwa	avriwa	gāchiwa	ŝariwa
mę	-ati	darati	naghati	sąrhati	avrati	gāchati	ŝarati
źa/rha/qa	-oda	daroda	naghoda	sąrhoda	avroda	gāchoda	ŝaroda
ṕef/ṕur/ṕi	-ij	darij	naghij	sąrhij	avrij	gāchij	ŝarij
yôk	-lin	dalin	nalin	sąlin	avlin	gāchlin	ŝarlin
ta	-ishi	darishi	naghishi	sąrhishi	avrishi	gāchishi	ŝarwishi
obwiatyw	-it	dait	nait	sąit	avit	gāit	ŝait

osoba	nezyu - być	caiva - chcieć	ḱalshu - musieć
xé	narzān	cawān	ḱalba
mę	nęfé	cintra	ḱabara
źa	ŝagri	ṕesavi	ezil
rha	ŝauri	ṕanavi	ezal
qa	ŝamri	ṕoravi	ezûl
ṕef	jaqae	zatan	bazhdi
ṕur	jaqau	zôtan	bezhdi
ṕi	jaqai	zutan	buzhdi
yôk	issa	damar	axûl
ta	eshen	mezdar	tagham
obwiatyw	ŝehar̄	ṕadva	ezim

Czas przyszły

W czasie przyszłym zrostek to -āś-. Podobnie jak w czasie przeszłym, obwiatyw poprzez dodanie samej końcówki -aŝaf.

Osoba	Końcówka	Przykład
xé	-rhi	mifenāśrhi - będę jadł qatāśrhi - będę lubił
mę	-dhao	mifenāśdhao - będziesz jadł qatāśdhao - będziesz lubił
źa	-ťi	mifenāśťi - będzie jadł qatāśťi - będzie lubił
rha	-ťa	mifenāśťa - będzie jadła qatāśťa - będzie lubiła
qa	-ťo	mifenāśťo - będzie jadło qatāśťo - będzie lubiło
ṕef	-ges	mifenāśges - będziemy jedli qatāśges - będziemy lubili
ṕur	-gush	mifenāśgush - będziemy jedli qatāśgush - będziemy lubili
ṕi	-gis	mifenāśgis - będziemy jedli qatāśgis - będziemy lubili
yôk	-har	mifenāśhar - będziecie jedli qatāśhar - będziecie lubili
ta	-eą	mifenāśeą - będą jedli qatāśeą - będą lubili
obwiatyw	-āŝaf	mifnāŝaf qatāŝaf

Czasowniki nieregularne

osoba	końcówka	darād - mieć	nagham - móc	sąrhal - umieć/potrafić	avriť - myśleć	gāchana - znać	ŝarwīshi - mieć powinność
xé	-ôra	darôra	naghôra	sąrhôra	avrôra	gāchôra	ŝarôra
mę	-iday	dariday	naghiday	sąrhiday	avriday	gāchiday	ŝariday
źa/rha/qa	-iať	dariať	naghiať	sąrhiať	avriať	gāchiať	ŝariať
ṕef/ṕur/ṕi	-arg	dararg	nagharg	sąrharg	avrarg	gācharg	ŝararg
yôk	-ahwa	dāhwa	nāhwa	sąhwa	avahwa	gāchahwa	ŝarahwa
ta	-ena	darena	naghena	sąrhena	avrena	gāchena	ŝarwena
obwiatyw	-ishk	daishk	naishk	sąyishk	avishk	gāyishk	ŝaishk

osoba	nezyu - być	caiva - chcieć	ḱalshu - musieć
xé	nakhan	ciyaf	ḱedaka
mę	nanin	cahir	ḱella
źa	ŝegal	ṕeshwa	eqener
rha	ŝewal	ṕashwa	eqayr
qa	ŝemal	ṕoshwa	eqonu
ṕef	jor̄epi	zinet	basaf
ṕur	jor̄upi	zunut	behaf
ṕi	jor̄ipi	zinit	biraf
yôk	izra	dashan	exay
ta	ashi	mezhir	tarkhe
obwiatyw	ŝayla	ṕeshay	eqayf

Słowotwórstwo

Język ajdyniriański posiada rozbudowany system słowotwórstwa, opierający się przede wszystkim na konkretnych sufiksach oraz prefiksach o funkcji słowotwórczej. Stanowią one dwa główne i najczęściej stosowane sposoby słowotwórstwa, chociaż nie stanowią jedynej możliwości tworzenia nowych słów. Generalnie, występują 4 podstawowe sposoby, przy czy dwa pozostałe są charakterystyczne szczególnie dla wyższych rejestrów językowych, poezji oraz Wysokiej Mowy. W ajdyniriańskim nowe słowa tworzy się więc:

• 1. za pomocą sufiksów
• 2. za pomocą prefiksów
• 3. na zasadzie kompozycji
• 4. z wykorzystaniem obwiatywu

Sufiksy i prefiksy to często archaiczne, dawniej bardzo często używane elementy, które zostały utrwalone przy tworzeniu nowych słów, mimo że same w sobie zatraciły już pozycję samodzielnych wyrazów. Użycie sufiksów to najczęściej stosowany sposób tworzenia słów. Za ich pomocą od rzeczowników podstawowych tworzy się nowe rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki oraz czasowniki. Część sufiksów słowotwórczych jest już jednak nieproduktywna lub wychodzi z użycia. Prefiksów jest natomiast mniej niż sufiksów, a ich główną rolą jest modyfikacja istniejących już rzeczowników, przymiotników i czasowników i nadawanie im nowego, konkretniejszego znaczenia. Rzadziej niż sufiksy stosowane są też do tworzenia słów o całkowicie nowym znaczeniu. Charakterystyczna jest również rola pełniona przez obwiatyw oraz kompozycję w ajdyniriańskim słowotwórstwie.

Sufiksy

Najczęściej występujące końcówki rzeczowników to a, an, as oraz ar, lecz nie są już one produktywne i nie niosą ze sobą żadnego konkretnego znaczenia. Mogą wystąpić w rzeczownikach każdej kategorii. Inne końcówki niosą ze sobą konkretne znaczenie.

Sufiksy tworzące rzeczowniki

• -a

Sufiks -a zmienia rodzaj rzeczownika I kategorii w mianowniku z neutralnego na żeński (patrz także: Rodzaj, liczba i kategoria rzeczownika).

myar (kot) → myara (kotka, samica kota)

dévan (bóg) → dévana (bogini)

ṕārnūzh (burżuj, osoba zamożna) → ṕārnūzha (kobieta zamożna)

• -aryan

Sufiks -aryan tworzy czasowniki oznaczające posiadacza czegoś. Pochodzi od czasownika haryante (posiadać, dysponować).

abya (woda) → abyāryan (osoba roznosząca wodę, barman)

bān (miasto) → bānaryan (zarządca miasta, burmistrz)

khārstya (bogactwo, majątek) → khārstyāryan (bogacz)

• -āg

Sufiks -āg tworzy rzeczowniki opisujące miejsca, z których coś się zabiera lub pozyskuje, także także nazwy rodzajów sklepów.

tava (chleb) → tavayāg (piekarnia)

qillas (alkohol) → qillasāg (browar)

śan (owoc) → śanāg (sklep z owocami)

• -āmi

Sufiks -āmi tworzy rzeczowniki abstrakcyjne oraz nazwy idei. Pełni taką samą rolę co sufiks -evi.

hwade (wiedzieć) → hwadāmi (wiedza)

dirz (brat broni, towarzysz) → dirzāmi (braterstwo)

samnévar (obywatel) → samnévarāmi (obywatelstwo)

• -āsp

Sufiks -āsp tworzy rzeczowniku o znaczeniu wioski lub osady.

Unarg (Unagur) → Unargāsp (Osada Unagurów)

sôptar (wojsko) → sôptarāsp (obóz wojskowy)

yichas (biedak) → yichasāsp (slumsy)

• -āzmūr

Sufiks -āzmūr tworzy rzeczowniku o znaczeniu zdobywcy lub pogromcy czegoś. Używany jest szczególnie do tworzenia tytułów i celebracji ludzi, którzy dokonali czegoś nadzwyczajnego.

ťaliyon (zachód) → Ťaliyonāzmūr (Zdobywca Zachodu)

vyāshrān (ignorancja, niewiedza) → Vyāshrānāzmūr (Pogromca Ignorancji)

ākhmat (wróg) → ākhmatāzmūr (pogromca wrogów, zwycięzca)

• -bān

Sufiks -bān tworzy rzeczowniku o znaczeniu miasta czegoś. Używany jest szczególnie do tworzenia nazw własnych.

āvwer (życzenie) → Āvwerbān (Miasto Życzeń)

mazdhar (wino) → Mazdharbān (Miasto Wina)

Tash (tahareńskie imię) → Tashbān (Miasto Tasza)

• -cûl

Sufiks -cûl tworzy rzeczowniku o znaczeniu świadka czegoś lub osoby która coś przeżyła.

māhwa (zdarzenie, wydarzenie) → māhwacûl (świadek czegoś)

gonakh (zbrodnia) → gonakhcûl (świadek w sądzie)

vakhain (masakra, rzeź) → vakhaincûl (osoba pozostała przy życiu, niedobitek)

• -dôr

Sufiks -dôr tworzy rzeczowniku o znaczeniu instrumentu, rzeczy używanej do czegoś, rzadziej również o znaczeniu osoby, zajmującej się czymś

xar (słońce) → xardôr (parasol przeciwsłoneczny)

kshāsp (deszcz) → kshāspdôr (parasol przeciwdeszczowy)

eon (drzwi) → eondôr (stróż)

• -egan

Sufiks -egan tworzy rzeczowniki o znaczeniu pana, władcy czegoś. Jest on obecnie mało produktywny, a jego użycie ograniczone praktycznie wyłącznie do Wysokiej Mowy.

qaishan (południe) → Qaishanegan (jeden z tradycyjnych tytułów ajdyniriańskich Imperatorów)

féxan (północ) → Féxanegan (tradycyjne określenie Cesarzy Qin)

Assurhan (ajdyniriańskie miasto) → Assurhanegan (tradycyjny tytuł władców miasta Assurhan)

• -egi

Sufiks -egi tworzy rzeczowniki wyrażające uczucia i emocje.

shéwe (kochać) → shéwegi (miłość)

viḱae (boleć psychicznie) → viḱaegi (ból psychiczny)

aeshm (wichura) → aeshmegi (gniew, szał)

• -evi

Sufiks -evi tworzy rzeczowniki abstrakcyjne oraz nazwy idei. Pełni taką samą rolę co sufiks -āmi.

īrane (być wolnym) → īranevi (wolność)

yichas (biedak) → yichevi (bieda)

kholin (weteran, wielki dowódca) → kholinevi (chwała)

• -esh

Sufiks -esh tworzy od rzeczowników nazwy naczyń oraz zbiorników.

abya (woda) → abyaesh (zbiornik na wodę)

mazdhar (wino) → mazdharesh (kadź)

fąril (pióro) → fąrilesh (piórnik)

• -i

Sufiks -i zmienia rodzaj rzeczownika I kategorii w mianowniku z neutralnego na męski (patrz także: Rodzaj, liczba i kategoria rzeczownika).

myar (kot) → myari (kot, samiec kota)

dévan (bóg) → dévani (bóg męski)

ṕārnūzh (burżuj, osoba zamożna) → ṕārnūzhi (mężczyzna zamożny)

• -ind

Sufiks -ind tworzy rzeczownik o znaczeniu zawodu, profesji, wykonawcy jakiejś czynności.

zoaghar (miecz, ostrze) → zoagharind (miecznik)

ťar (mowa, przemowa) → ťarind (mówca, herold)

vāstryar (szpiegostwo, wywiad) → vāstryarind (szpieg)

• -yôd

Sufiks -yôd tworzy rzeczownik o znaczeniu środka, fragmentu, części jakiejś rzeczy. Jest on obecnie mało produktywny.

jaz (sen) → Jazyôd (Fragment Snu)

źair (zysk) → źairyôd (udział, część)

cir̄as (noc) → cir̄asyôd (środek nocy, północ)

• -kār, -kaor

Sufiksy -kār i -kaor tworzą rzeczowniki określające wykonawcę lub inicjatora czegoś, kogoś kto jest przedmiotem jakiejś czynności, czynną.

shéwegi (miłość) → shéwegikār (kochanek/kochanka czynna)

vakhan (zabójstwo) → vakhankār (zabójca, morderca)

hwozhare (tworzyć) → hwozharkaor (twórca)

• -qen

Sufiks -qen wyraża zmienianie, tworzenie, kształtowanie czegoś. Jest on obecnie mało produktywny.

gairah (wygląd) → gairāqen (moda)

aeriye (stać się) → aeriqen (zmiana, przemiana, transformacja)

r̄afte (czuwać) → r̄aqen (warta)

• -mąhi

Sufiks -mąhi wyraża jakąś wspólną cechę lub stan, bycie razem, wespół lub wspólne wykonywanie jakiejś czynności. Ma podobne znaczenie do prefiksu sam-.

névar (domownik, mieszkaniec, obywatel) → névarmąhi (współlokator, współobywatel)

zé (kto) → zemąhi (wspólnik)

quissain (ojczyzna) → quissainmąhi (rodak)

• -néva

Sufiks -néva tworzy rzeczownik o znaczeniu miejsca, domu czegoś.

er̄atāmi (siła) → er̄atnéva (dom siły, siłownia)

rozh (król) → rozhnéva (pałac królewski)

isur (książę) → isūrnéva (rezydencja, dworek)

• -nir, -ir

Sufiksy -nir i -ir tworzą nazwy krain oraz państw.

Aydīn (etniczny Ajdyniriańczyk) → Aydīnir (kraina Ajdyniriańczyków, Ajdynir)

Mīrôs (Mur) → Mīrūnir (ziemia Murów, Muria)

Tauranôs (Taugr) → Tauranir (kraina Taugrów)

• -oar

Sufiks -oar tworzy rzeczowniki o znaczeniu miejsca, w którym coś zostało zrobione. Jest on obecnie sufiksem całkowicie nieproduktywnym, występującym jedynie w utartych nazwach własnych.

staroajd. djyazhōthae (rozpocząć od nowa, od początku) → staroajd. Djyazhōthoar, ajd. Djyazhoar (ajdyniriańskie miasto)

dzare (zwyciężać) → Dzaroar (ajdyniriańskie miasto)

ākshare (ścigać się rydwanami) → Āksharoar (ajdyniriańskie miasto)

• -ôs

Sufiks - -ôs tworzy nazwy grup etnicznych, narodowości, obywateli państw.

Aydīnir (Ajdynir) → Aydīnirôs (obywatel Imperium)

Riḱadhān (Rikkadan) → Riḱadhôs (Rikkadańczyk)

Oŝir (Olsenia) → Oŝenôs (Ols)

• -oxa

Sufiks -oxa tworzy nazwy zmysłów i bodźców zmysłów, bodźców.

arime (widzieć) → arimoxa (wzrok)

farze (słuchać) → farzoxa (słuch)

erin (nos) → erinoxa (węch)

• -pur

Sufiks -pur tworzy rzeczowniki oznaczające miejsce skupienia się, występowania jakiegoś zjawiska, rzeczy, cechy lub stanu.

hwadāmi (wiedza) → hwadāmpur (miejsce wiedzy, uniwersytet)

ahûrani (święte, boskie) → ahûrpur (świątynia)

ārzon (ochrona, protekcja) → ārzonpur (fortyfikacja, umocnienie)

• -raf, -rif

Sufiksy -raf i 'rif tworzą rzeczowniki określające osobę odbierającą lub przyjmującą coś, która jest podmiotem jakiejś czynności, bierną.

shéwegi (miłość) → shéwegirif (kochanek/kochanka bierna)

vakhan (zabójstwo) → vakhanraf (ofiara)

hwozhare (tworzyć) → hwozhar̄if (dzieło)

• -rain, -ain

Sufiksy -rain i -ain tworzą różne znaczeniowo rzeczowniki.

anûsh (oko) → anûshain (źródło)

vakhe (zabić) → vakhain (masakra, rzeź)

ḱara (moc) → ḱararain (przymus)

• -sif

Sufiks -sif tworzy nazwiska, nazwy rodów, wyraża pochodzenie od jakiejś osoby. Znaczeniowo podobny do sufiksu -xaren.

Zhisūdris (ajdyniriańskie imię) → Zhisūdrissif (potomkowie Zhisūdrisa, Ród Żysudrydów)

Xiryariyus (ajdyniriańskie imię) → Xiryariyussif (potomkowie Xiryariyusa)

Ariysūdril (ajdyniriańskie imię) → Ariysūdrilsif (potomkowie Ariysūdrila)

• -zin, zhin

Sufiksy -zin i -zhin tworzą rzeczowniki o znaczeniu miejsc, w których coś zostało zgromadzone w dużych ilościach. Odnoszą się do rzeczowników II kategorii. Znaczeniowo podobne do sufiksu -vąd.

anûshain (źródło) → anûshainzin (okolice, gdzie znajdują się źródła)

aŝadran (sól) → aŝadranzin (słone tereny)

ąnār (kwiat) → ąnārzhin (kwietnik)

• -van

Sufiks -van wyraża grupę, zbiór jednostek, przynależność, autorytet.

khshāyar (Imperator) → khshāyarvan (imperium, cesarstwo)

aere (pomagać) → aervan (sojusznik)

qizhin (przedstawiciel, reprezentant, poseł) → qizhinvan (agencja, instytucja)

• -vąd

Sufiks -vąd tworzy rzeczowniki o znaczeniu miejsc, w których ktoś lub coś zostało zgromadzone w dużych ilościach. Odnosi się do rzeczowników I i III kategorii. Znaczeniowo podobny do sufiksów -zin i -zhin.

ākhmat (wróg) → ākhmatvąd (tereny okupowane)

rahete (żyć) → rahetvąd (w poezji: świat)

ŝur̄an (demon) → ŝur̄anvąd (miejsce opanowane przez demony)

• -xaren

Sufiks -xaren tworzy nazwiska, nazwy rodów, wyraża pochodzenie z jakiegoś miejsca. Znaczeniowo podobny do sufiksu -sif.

Ḱivarā (ajdyniriańskie miasto) → Ḱivarāxaren (Ród Ḱivarāxaren)

dhrāya (morze) → Dhrāyaxaren (Ród Dhrāyaxaren)

Azrif (Równiny Azrydzkie) → Azrifxaren (Ród Azrifxaren)

Sufiksy tworzące czasowniki, przymiotniki i przysłówki

• -andī

Sufiks -andī tworzy przysłówki, określenia sposobu.

ḱévar (człowiek) → ḱévarandī (po ludzku)

chinnen (szybkość) → chinnenandī (na szybko)

ṕi (my ekskluzywne) → ṕiyandī (po naszemu)

• -aune, -yaune

Sufiksy -aune i -yaune tworzą przysłówki od rzeczowników i przymiotników.

una (ukrycie, zakrycie) → unayaune (skrycie, podstępnie)

bhāgani (radosny) → bhāgaune (radośnie)

patmārgani (niebezpieczny) → patmārgaune (niebezpiecznie)

• -e

Sufiks -e tworzy czasowniki od rzeczowników.

allanon (obietnica) → allanone (obiecywać)

āgheman (pochodzenie) → āghemane (pochodzić)

mer̄a (atak) → mer̄e (atakować)

• -hwish

Sufiks -hwish tworzy od rzeczowników przymiotniki oznaczające kolor. Od nazw kolorów tworzy przymiotniki oznaczające osłabienie siły koloru.

canen (krew) → canenhwish (w kolorze krwi)

attar (popiół) → attarhwish (w kolorze popiołu)

āshayin (czerń) → ''āshayinhwish (czarnawy)

• -ni, -ani

Sufiksy -ni i -ani tworzą przymiotniki od rzeczowników.

unatiya (tajemnica) → unatiyani (tajemniczy, tajemny)

quinar (mistrz, ekspert) → quinarani (mistrzowski, ekspercki)

āmuzor (zachód słońca) → āmuzorni (zachodzący)

• -or

Sufiks -or tworzy przymiotniki odczasownikowe, wyraża zdolność do czegoś, umiejętność.

djasûre (mierzyć) → djasûror (dający się zmierzyć, mierzalny)

sene (robić) → senor (możliwy do zrobienia, wykonalny)

rive (trwać, wytrzymać) → rivor (możliwy do zniesienia, znośny)

Prefiksy

• ao-

Prefiks ao- niesie ze sobą znaczenie nadmiaru, tego, że czegoś jest za dużo, modyfikując znaczenie następującego po nim słowa. Pełni przeciwną rolę do prefiksu el-.

shaine (rosnąć, wzrastać) → aoshaine (przerastać)

ťare (mówić) → aoťare (gadać, ględzić, pierdolić)

śastre (opowiadać) → aośastre (przesadzać, wyolbrzymiać, koloryzować)

• annu-

Prefiks annu- niesie ze sobą znaczenie całości, ogółu, wszystkiego, modyfikując znaczenie następującego po nim słowa. Powiązany z czasownikiem annurye (wypełniać).

qarim (widok) → annuqarim (panorama)

rakshin (księżyc) → annurakshin (księżyc w pełni)

carme (świecić, błyszczeć) → annucarme (oświetlać)

• ari-

Prefiks ari- niesie ze sobą znaczenie bycia za czymś, na korzyść czegoś lub kogoś, bycia pro czemuś, sprzyjania czemuś. Pełni przeciwną rolę do prefiksu avwi-.

dzāsharani (wojenny) → aridzāsharani (prowojenny)

vāllearni (marzący, zastanawiający się, dumający) → arivāllearni (sprzyjający zadumie)

shan (zdrowie) → arishan ("na zdrowie", popularne zawołanie i toast)

• avwi-

Prefiks avwi- niesie ze sobą znaczenie bycia przeciwko czemuś, bycia anty czemuś, działania przeciw i na niekorzyść czemuś. Pełni przeciwną rolę do prefiksu ari-.

dzāsharani (wojenny) → avwidzāsharani (antywojenny)

źāmratain (infekcja) → avwiźāmratain (dezynfekcja)

farzāmi (sława) → avwifarzāmi (zniesławienie)

• buri-

Prefiks buri- niesie ze sobą znaczenie czegoś, co jest skrajne, niezwykle, w jakiś sposób ponadprzeciętne.

dhiryani (piękne) → buridhiryani (niesamowicie, skrajnie piękny, piękniejszy niż wszystko inne)

méjani (duży) → buriméjani (ogromny)

ńaor̄ani (jasny) → burińaor̄ani (oślepiająco jasny, jaśniejszy niż wszystko inne)

• car-

Prefiks car- niesie ze sobą znaczenie wyższości, wagi, większego znaczenia, bycia głównym, największym.

jaeham (kapłan) → carjaeham (arcykapłan)

jazqen (wizja) → carjazqen (przepowiednia)

ishatrind (budowniczy) → carishatrind (zwierzchnik budowniczych, architekt)

• dûs-

Prefiks dûs- niesie ze sobą znaczenie wszystkiego, wszech czegoś.

'hwadāmi (wiedza) → dûshwadāmi (wszechwiedza)

cazhifyani (potężny) → dûscazhifyani (wszechpotężny)

aibhadani (stronniczy) → dûsaibhadani (wszechstronny)

• eḱa-

Prefiks eḱa- niesie ze sobą znaczenie ponownego wykonania jakiejś czynności.

avriť (myśleć) → eḱāvriť (przemyśleć)

sene (robić) → eḱasene (robić na nowo, przerabiać)

ťare (mówić) → eḱaťare (powtarzać)

• el-

Prefiks el- niesie ze sobą znaczenie niedomiaru, tego, że czegoś jest za za mało, niewystarczająco. Pełni przeciwną rolę do prefiksu ao-.

kromani (odpowiedni, dodtateczny) → elkromani (niewystarczający, niedostateczny, nieodpowiedni)

shaini (rozwinięty) → elshaini (niedorozwinięty, zacofany)

śastre (opowiadać) → elśastre (nie dopowiadać, omijać szczegóły opowieści, umniejszać)

• yās-

Prefiks yās- niesie ze sobą znaczenie występowania przeciw czemuś, byciu kontra, stawaniu na przeciw lub bycia w opozycji wobec czegoś lub kogoś.

takhare (działać, czynić, postępować) → yāstakhare (występować przeciw, sprzeciwiać się, oponować)

aibhad (strona) → yāsaibhad (strona na przeciwko, czoło, front wojenny)

dévan (bóg) → yāsdévan (osoba sprzeciwiająca się bogom, heretyk, odstępca)

• qe-

Prefiks qe- niesie ze sobą znaczenie czegoś co jest niższe rangą, czegoś co jest pod czymś, jest częścią większej całości. Ma podobne znaczenie do sufiksu -yôd.

kshatrit (dowódca) → qekshatrit (pod-dowódca, kapitan)

sīndor (służba) → qesīndor (przysługa)

anzhaur (armia) → qeanzhaur (oddział)

• kshi-

Prefiks kshi- niesie ze sobą znaczenie intensyfikacji jakiejś czynności, trwania. W zdaniach z wykorzystaniem obwiatywu, charakterystycznych dla Wysokiej Mowy, zaznacza, że czynność została wykonana przez kogoś poprzez kogoś innego.

farze (słuchać) → kshifarze (przesłuchiwać)

kailine (patrzeć) → kshikailine (wpatrywać się)

dzale (darować, dawać) → kshidzale (przekazywać, przekazywać poprzez kogoś)

• pari-

Prefiks pari- niesie ze sobą znaczenie odwrotności, przeciwieństwa, negacji jakiejś czynności lub rzeczy.

hwozhare (tworzyć) → parihwezhare (dewastować, niszczyć)

sene (robić) → parisene (odwrócić, odczynić)

hwaeme (poświęcić, składać ofiarę) → parihwaeme (bezcześcić)

• pa-, pat-

Prefiksy pa- i pat- niosą ze sobą znaczenie negacji jakiejś czynności lub rzeczy, używane są również przy negacji zdań.

jakerśani (skończony) → patjakerśani (nieskończony)

rivor (możliwy do zniesienia, znośny) → patrivor (nieznośny)

ghaśrate (stracić) → paghaśrate (nie stracić)

• sam-

Prefiks sam- niesie ze sobą znaczenie jakiejś wspólnej cechy lub stanu, bycia razem, wespół lub wspólnego wykonywania jakiejś czynności. Pełni taką samą rolę co sufiks -mąhi.

névar (domownik, mieszkaniec, obywatel) → samnévar (współmieszkaniec, obywatel)

wedar̄ (jazda, podróż) → samwedar̄ (współtowarzysz podróży)

essa (głowa) → samessa (małżonek/małżonka)

• sefra-

Prefiks sefra- niesie ze sobą znaczenie czegoś dawnego, pra.

myissa (matka) → seframyissa (pramatka)

quissa (ojciec) → sefraquissa (praojciec)

zhaherin (historia) → sefrazhaherin (pradzieje)

• śra-

Prefiks śra- niesie ze sobą znaczenie czegoś zawierającego lub składającego się z wielu części.

sayarvani (narodowy) → śrasayarvani (wielonarodowy)

rąmani (kolorowy) → śrarąmani (wielobarwny, różnokolorowy, pstrokaty)

awestar (świat) → śrāwestar (wieloświat)

• vis-

Prefiks vis- niesie ze sobą znaczenie czegoś mylnego, niby, prawie, czegoś fałszywego, nieprawdziwego.

udran (imię) → visudran (pseudonim)

qizhin (przedstawiciel, reprezentant, poseł) → visqizhin (agent)

ahwatar (władca) → visahwatar (uzurpator)

• zūr-

Prefiks zūr- niesie ze sobą znaczenie osiągnięcia czegoś samemu, na własną rękę.

vaťāmi (zrozumienie) → zūrvaťāmi (samo-zrozumienie, oświecenie)

takharani, cvartakharani (dziejący się) → zūrtakharani (samospełniający się), np. carjazqen zūrtakharani (samospełniająca się przepowiednia)

vesannios (zrobiony) → zūrvesannios (samo zrobiony)

• we-

Prefiks we- niesie ze sobą znaczenie braku czegoś brak.

rasheqāmi (władza) → werasheqāmi (brak rządów, anarchia)

er̄atani (silny) → wér̄atani (bezsilny)

puro (miejsce) → wepuri (nie na miejscu, dziwny)

• xor-

Prefiks xor- niesie ze sobą znaczenie czegoś, co jest byłe, dawne.

panûvar (strażnik) → xorpanûvar (były strażnik)

kélan (żona) → xorkélan (była, zmarła żona)

bhazhid (niewolnik) → xorbhazhid (były, uwolniony niewolnik)

Kompozycja

Kompozycja polega na tworzeniu nowych wyrazów poprzez łączenie dwóch wyrazów w jedną formalnie i znaczeniowo całość. Jeśli wyrazy-komponenty złożenia pozostają do siebie w stosunku logicznie równorzędnym, mówimy o kompozycji na zasadzie koordynacji, jeśli zaś między członami złożenia jest stosunek logicznej podległości, oznacza to, że kompozycja została utworzona na zasadzie subordynacji.

Kompozycja, jako sposób słowotwórstwa, jest szczególnie popularna w wyższych rejestrach językowych, zwłaszcza Wysokiej Mowie, chociaż pojawia się również w mowie potocznej i dialektach.

Kompozycja na zasadzie koordynacji

W ajdyniriańskim występują trzy sposoby kompozycji na zasadzie koordynacji.

• 1. Złożenie dwóch rzeczowników połączonych spójnikiem -o- (Patrz także: Ciągi przymiotnikowe)
  

spand (ręka), vaor (noga) → spand-o-vaor (do góry nogami)

quissa (ojciec), myissa (matka) → quissa-o-myissa (rodzice)

khar̄us (brat), syanna (siostra) → khar̄us-o-syanna (rodzeństwo)

• 2. Złożenie dwóch słów, zwłaszcza jednosylabowych, rymujących się lub aliterujące z udziałem spójnika -o-. Często powtórzenie tego samego wyrazu ze zmianą samogłoski lub spółgłoski w powtórzeniu.
  

ran (zawsze) → ran-o-ron (wiecznie, permanentnie)

rhor (nieprzyjemny dźwięk, skrzek) → rhor-o-rhur (krakanie)

qen (cnota, cześć, zaleta, wartość), qor (od qora, broda) → qen-o-qor (męstwo)

• 3. Złożenie dwóch rzeczowników, przymiotników lub czasowników o przeciwnym znaczeniu, połączonych spójnikiem -o-. Sposób używany szczególnie w poezji i Wysokiej Mowie.
  

cvarńakte (rodzić się), quane (umierać) → cvarńakte-o-quane (żyć)

bhāg (od bhāgegi, radośc), avās (żal, smutek) → bhāg-o-avās (miłość)

quane (umierać), rahete (żyć) → quane-o-rahete (reinkarnować się)

Kompozycja na zasadzie subordynacji

W ajdyniriańskim występują trzy sposoby kompozycji na zasadzie subordynacji.

1. Złożenie dwóch rzeczowników, z których pierwszy jest określeniem drugiego. Szczególnie popularne w nazwach własnych.

rozh (król), drąkhan (ulica, droga) → Rozhdrąkhan (Droga Królewska)

lorheal (kruk), torhan (skała) → Lorhealtorhan (krucza Skała)

ąnār (kwiat), rąma (kolor) → ąnār̄ąma (różowy)

2. Złożenie rzeczownika z przymiotnikiem stojącym na drugim miejscu i pozbawionym ostatniej samogłoski.

spand (ręka), ārwani (długi) → spandārwan (tyran)

qor (od qora, broda), nayparni (biały) → qornayparn (sołtys, starszy)

qasor (ramię), er̄atani (silny) → qasorer̄atan (przyboczny, osobisty ochroniarz)

3. Złożenie rzeczownika z imiesłowem stojącym na drugim miejscu. Używane niemal wyłącznie w poezji.

maos (skrzydło), vesharhanios (złamany) → maosvesharhanios (osoba nieszczęśliwa)

hrid (serce), perzisios (płonący) → hridperzisios (osoba o rozumie i godności człowieka, o zasadach i kręgosłupie moralnym)

zīmrha (klejnot), ṕarondios (zgubiony) → zīmrhaṕarondios (utracona miłość)

Zastosowanie obwiatywu w słowotwórstwie

W ajdyniriańskim słowotwórstwie funkcjonuje konstrukcja opierająca się na użyciu obwiatywu. Jest ona charakterystyczna dla poezji i Wysokiej Mowy, nie pojawia się natomiast praktycznie w ogóle w mowie potocznej, z wyjątkiem kilku utartych słów. Tworzy ona rzeczowniki od czasowników, które opisują rzecz (lub osobę) poddaną jakiejś czynności. (Patrz także: Obwiatyw)

czasownik + aite (końcówka obwiatywu) + s

perzise (płonąć) → perzisaites (rzecz poddana czynności płonięcia, płonąca rzecz)

dzare (zwyciężać) → dzaraites (rzecz poddana czynności zwyciężania, rzecz, którą się zwycięża, przeszkoda)

ahwatere (władać) → ahwateraites (rzecz poddana czynności władania, rzecz którą się włada, poddany)

Dialekty

<do przerobienia>

---

Język ajdyniriański dzieli się na kilka bliskich sobie dialektów regionalnych. Każdy z nich znajduje się poza tym pod bardzo silnym wpływem tak zwanej Wysokiej Mowy, będącej językiem imperialnego dworu. Są wzajemnie zrozumiałe a różnice pomiędzy nimi objawiają się głównie w innej wymowie pewnych dźwięków oraz innych zapożyczeniach.

• 1 - dialekt centralny (dialekt djyazhoarski) - podstawa współczesnego ajdyniriańskiego oraz Wysokiej Mowy, najbardziej rozpowszechniony dialekt.
• 2 - dialekt batipurski - częsta zmiana [ã] w [ɔ̃] oraz przejście [i] w [ɪ]
• 3 - dialekt śranirski - cechuje się częstym zmiękczaniem spółgłosek: sh przechodzi często w ś, zh w ź, ch w ć a j w dj.
• 4 - dialekt asurański - ze względu na swe historyczne znaczenie jeden z najważniejszych ajdyniriańskich dialektów. Cechuje się największym konserwatyzmem, zachował wiele słów i form uważanych za archaizmy w innych dialektach. Zachował również staroajdyniriańską wymowę é, jako [e], oraz częściową palatalizację.
• 5 - dialekt kiwarański - cechuje się wymową litery r jako [ɹ], zanikiem r̄ oraz częściowym zanikiem spółgłosek nosowych
• 6 - dialekt sureński - cechuje się częściowym zanikiem przydechu oraz częstym zastępowaniem a przez o
• 7 - dialekt północny (dialekt Wybrzeża) - cechuje się wymową kh jako [ʜ], q jako [ɢ] oraz całkowitym zanikiem przydechu.
• 8 - dialekt zachodni - wywodzący się z dialektu batipurskiego, jest jednak najbardziej odrębnym ajdyniriańskim dialektem. Zauważalne wpływy sąsiednich języków waraskich i jandirskich. Cechuje się silną nasalizacją: praktycznie każde [ɛn] przeszło w [ɛ̃], [an] w [ã], natomiast [ã] w [ɔ̃].

Wysoka Mowa

Issani Ôhirya [is:aɲi ɤxiɾja], dosłownie Wysoka Mowa to literacka i poetycka forma ajdyniriańskiego, będąca językiem szlachty i imperialnego dworu. Bazuje na dominującym dialekcie centralnym, posiada jednak kilka charakterystycznych cech, odróżniających ją od innych ajdyniriańskich dialektów.

Skrócenie czasownika "być"

Język literacki zachował występujące w staroajdyniriańskim skrócenie czasownika "być" do formy końcówki doklejanej na koniec rzeczownika lub przymiotnika. Użycie takiego skrótu jest uważane za zwrot bardzo formalny i oficjalny, o wiele bardziej niż użycie zwykłej odmiany czasownika "być". W transkrypcji łacińskiej skrót będzie oddzielony od poprzedzającego go słowa apostrofem, mimo że w r̄agulu rozróżnienie takie nie występuje. Jeżeli na końcu słowa do którego dodajemy skrócenie znajduje się samogłoska, to skrócenie poprzedzamy również podaną w nawiasie literą y.

osoba	skrócenie "być"	przykład	tłumaczenie
xé	-(y)in	ḱévarat'in	jestem człowiekiem
mę	-(y)ef	ḱévarat'ef	jesteś człowiekiem
źa	-(gy)oŝ	ḱévarati'gyoŝ	on jest mężczyzną (m)
rha	-(vy)aŝ	ḱévarata'vyaŝ	ona jest kobietą (f)
qa	-(my)uŝ	ḱévarat'uŝ	ono jest człowiekiem (n)
ṕef	-(y)ai	ḱévarabhaś'ai	my(1) jesteśmy ludźmi
ṕur	-(y)iv	ḱévarabhyām'iv	my(2) jesteśmy ludźmi
ṕi	-(y)ūh	ḱévarabhaś'ūh	my(3) jesteśmy ludźmi
yôk	-(y)il	ḱévarabhaś'il	wy jesteście ludźmi
ta	-(y)art	ḱévarabhaś'art	oni są ludźmi
obwiatyw	-(y)eŝe	ḱévarat'eŝe

Zwroty grzecznościowe

• hezh - neutralny zwrot grzecznościowy, występujący również często w mowie potocznej. Używany do zwracania się do osób nieznajomych, zwłaszcza o podobnym lub niższym statusie do nas. Posiada także męską i żeńską formę (hezhi i hezha), odpowiada polskiemu pan/pani.
• seod - zwrot grzecznościowy używany w stosunku do osób zamożnych, nienależących jednak do arystokracji. Posiada męską i żeńską formę (seodi i seoda).
• qenai - zwrot grzecznościowy używany zwłaszcza w stosunku do mędrców, kapłanów i uczonych, ludzi cieszących się estymą i uznaniem z uwagi na ich mądrość. Posiada jedynie formę neutralną.
• ądzear - zwrot grzecznościowy używany w stosunku do urzędników państwowych. Posiada męską i żeńską formę (ądzeari i ądzeara).
• kshatrit - zwrot grzecznościowy używany w stosunku do wojskowych. Dosłownie znaczy "dowódca" i w imperialnej armii używa się go wyłącznie w stosunku do przełożonych, jednak cywile używają tego sformułowania w stosunku do każdego wojskowego. Posiada formę męską i żeńską (kshatriti i kshatrita).
• shārios - zwrot grzecznościowy używany ogólnie w stosunku do szlachty. Posiada zarówno formę męską i żeńską (shāriosi i shāriosa), dosłownie znaczy "oświecony".
• perzisani - zwrot grzecznościowy używany w stosunku do przywódców Wielkich Rodów, najpotężniejszych z pośród arystokracji oraz członków rodziny królewskiej. Posiada jedynie formę neutralną. Dosłownie znaczy "płomienny".
• hûras - określenie wielkiego szacunku, używane w oficjalnych dokumentach. Posiada męską i żeńską formę (hûrasi i hûrasa). Najprawdopodobniej pochodzi od słowa ahûrani - święty, boski.

Ciągi przymiotnikowe

Rzeczą powszechną w Wysokiej Mowie są ciągi przymiotnikowe, czyli zestawienie kilku przymiotników obok siebie w jednym ciągu. Zabieg ten używany jest przede wszystkim w celu grzecznościowym, aby podkreślić pozytywne cechy i walory rozmówcy. O ile w mowie potocznej obojętnym jest czy na początku stoi rzeczownik czy przymiotnik, o tyle w Wysokiej Mowie zawsze pierwszy jest przymiotnik. W ciągach przymiotniki oddziela się od siebie partykułą o.

Jeżeli obok siebie znajdują się przymiotniki o takim samym znaczeniu to wzmacniają się one wzajemnie. Na przykład dhiryani o amani fara (piękna i piękna kobieta) znaczy tyle co "bardzo piękna kobieta". Takie ciągi przymiotnikowe mogą mieć jednak znacznie więcej przymiotników, niekoniecznie będących synonimami, mogą być również w stopniu wyższym lub najwyższym czy zawierać odpowiedni prefiks. Układanie ciągów przymiotnikowych uznaje się za wielką sztukę, cenioną zarówno w literaturze i poezji jak i w mowie dworskiej.

Dotara Cifrinah, bazdira éxań o dûsahwaretań Khshāyarqiyasaz, buridhiryaīn o buriamaīn'aŝ.
(W wolnym tłumaczeniu: Cifrinah, córka wielkiego i wszechwładnego Imperatora, jest najpiękniejszą ze wszystkich kobiet.)

Konstrukcje

OBWIATYW

Istnieje kilka konstrukcji i zwrotów charakterystycznych dla Wysokiej Mowy:

Zaprawdę, (...)

Konstrukcja ta służy mocnemu podkreśleniu i słuszności jakiejś rzeczy czy zdania.

Aťeaji + odmiana czasownika + reszta zdania + skrót od "być" 

Aťeaji ŝaw dotara Cifrinah, bazdira éxań o dûsahwaretań Khshāyarqiyasaz, buridhiryaīn o buriamaīn'aŝ.
(W wolnym tłumaczeniu: Zaprawdę, Cifrinah, córka wielkiego i wszechwładnego Imperatora, jest najpiękniejszą ze wszystkich kobiet.)

Aby użyć tej konstrukcji w czasie przyszłym lub przeszłym należy zamienić formę odmiany "być" na odpowiedni czas.

Aťeaji ŝauri dotara Cifrinah, bazdira éxań o dûsahwaretań Khshāyarqiyasaz, buridhiryaīn o buriamaīn'aŝ.
(Zaprawdę, Cifrinah, córka wielkiego i wszechwładnego Imperatora, była najpiękniejszą ze wszystkich kobiet.)

Aťeaji ŝewal dotara Cifrinah, bazdira éxań o dûsahwaretań Khshāyarqiyasaz, buridhiryaīn o buriamaīn'aŝ.
(Zaprawdę, Cifrinah, córka wielkiego i wszechwładnego Imperatora, będzie najpiękniejszą ze wszystkich kobiet.)

Ja, uniżony sługa

W przypadku zwracania się do osoby o wyższej pozycji społecznej, lub do osoby której chcemy okazać wielki szacunek, stosuje się często konstrukcje z użyciem słowa "bhazhid" (niewolnik) oraz zastosowaniu 3 os. liczby pojedynczej, zamiast pierwszej. Użycie "ja" oraz 1 os. uznane zostałoby za nie w dobrym tonie. Zwrot taki tłumaczy się jako "Ja, uniżony sługa, (...)"

  bhazhid + czasownik w 3 os. liczby pojedynczej + reszta zdania     

Bhazhid ŝaraem Adrashanīś Ahûrpuratra dotaras chevre.
(Ja, uniżony sługa, mam obowiązek eskortować Państwa do Złotej Świątyni.)

Innymi cechami charakterystycznymi dla Wysokiej Mowy jest powszechne stosowanie honoryfikacji oraz odpowiednich wzmacniających prefiksów.

Przykładowe teksty

Tekst ajdyniriański (R̄agul)	Tekst ajdyniriański (łacinka)	Tekst polski
	Lilair sannāśťo Afrahąm queśafrīdro ag aŝaegi iranonīdro Hrid dāryono, lalair sannāśťo Cir̄as essani'yuŝ ag frahimani sharwan'uŝ Eo anyoa kailino eńara rhāvani Lilair sannāśťo Zhizdaraz ṕarondīyą ag orse néva omani Śaetrās arzanno, lilair sannāśťo Cir̄as essani'yuŝ ag frahimani sharwan'uŝ Eo anyoa kailino eńara rhāvani Lilair sannāśťo Orse zaoghar zūrvano ag issani bądhiro Pacvarqārtaro, lilair sannāśťo Cir̄as essani'yuŝ ag frahimani sharwan'uŝ Eo anyoa kailino eńara rhāvani Lilair sannāśťo	Nadejdzie świt Cienie zapadły, a nadzieja odeszła Zahartuj swe serce, świt nadejdzie Noc jest długa, a ścieżka ciemna Spójrz na niebo, pewnego dnia Nadejdzie świt Zgubiłeś pasterza, a jego dom jest daleko Trzymaj się gwiazd, świt nadejdzie Noc jest długa, a ścieżka ciemna Spójrz na niebo, pewnego dnia Nadejdzie świt Chwyć swe ostrze i wznieś wysoko Nie poddawaj się, świt nadejdzie Noc jest długa, a ścieżka ciemna Spójrz na niebo, pewnego dnia Nadejdzie świt
	Shaurya a Bānaz Zarnaŝ O Foxiyani Zarnaŝ! Moh issanęri lakshaya nez xoniyôdaz ag chāfarayaz Maedāmiyast sefraormainew quinaras kédar̄e Fīn zoranęri, oan āksharam naghishi wedar̄e Ťénas ťaor issanpurabīr saiyaz kallah saiyaz Sil mijo lakshas an sūriya'yart O Ṕārnūzhani Zarnaŝ! Moh patvedjorio drąkhanaya hridcir̄asané anmeyôdabīr tarizhe Āshayiné o lorhealané fea buriwerakshinani aibhad anyoayaz Vestraquaraya ag ńaryahaya fea nāxridanęri o xônęri kaifrandaya Annurion shaohadrané cąhwarabīr vyāshrāniosh cazhifyāmiyazhi Sil ťaor eas an sūriya'yart O Éxan Zarnaŝ! Moh buriméjanęri isūrnévāya o rozhnévāya adrashaz Issanęri ahûrpuraya, bali qenesse ahûrań vishatrios Annuweŝaryianęri ąnārpuraya ag zoranęri faelliniya Andoh ormai adhuń vaedjoraz Kadaŝ eshen zīmrhāz Eo ńaor̄né annurakshinshāras creriranonīsht kûranas Khshaparīsht, khshadrābīr frahimnew abyās azrāz āsenaŝio Firya ṕutrāz o attaraz chisarnīs anyoaxa pūvwariosh vebraymio Eo canenaz jagario khahtībun edae rhamyanew māhwābharas Akhé an ťaor sūriya'yart Akhé djaira źafrin ťaor anûsh patarimāśťo Quaran bali awestaraz aeryāvwa ghaśratio Rahetea chal haryamaz dharćanew avacanas O Cazhifyani Zarnaŝ! Ilya dwiźyat urūshulvā myą kholineviyepi Sefraormain carjazqen aeriyąm annurios Ag sūriyazét, zir̄ warzon cazhifyani rozhi Nargivos Ag sūriyazét, zir̄ warzon deruni jaehami Zaoghalar Chaefaraz parisene patnaghishi ptoān māhwayāsht - Cazhifyani rozhi, Dhrāyaxa khizvos Nambhatatra ahwaretīdri Vakhios, girdan kallah ćarshaiń o daurań wilaraz atharaiwīdri Khahtībun aréxań ćarshanaz ptoān déśat zédurūshanāsht Deruni jaehami, panûvar khshyavąmań hwadāmiyazhi Andiw variśdāmi vewispatire fargaranęri raeŝayāshra ṕar̄īdro Eo dāgyūnusa ghis issanpuraz dzyą rhaŝeshesse źoerorzīdri En tarhon jakerśani doh ḱaoreseshān cvarvejakerśane O Dhiryani Zarnaŝ! Agīman issanęri o zoranęri lakshaya, buriméjanęri isūrnévāya o rozhnévāya Issanęri ahûrpuraya, drąkhan ag ńaryahaya, annuweŝaryianęri ąnārpuraya Shaohadranęri cąhwaraya, zoranęri faelliniya, zīmrhāya adhuń Kadaŝ vaedjoraz Khshaparīsht eo buridhregvashanew khshadrābīr frahimnew abyās azrāz Akhé an ťaor sūriya'yart ag djaira źafrin patashi Fea erim quananazhi jaehami Taranićus carjazqenīdri Girdan carjazqen edzor caneneť ki gārwilaraz atr̄agulīdri Ilya dwiźyat urūshuwan, dwiźyat urūshuwan feanaz, tarvąrīsht Ag payū ormai ŝur̄anaya o revanaya, śafrio ākhmataya qandrīsht Buridhregvashanęri khshadrāya frahimnew abyās azrāz Agīman khshaparīdro foxiyani bān hridcir̄asanew drąkhanas Ki Zarnaŝ Wiyakar sannīdro	Pieśń o Mieście Sarnath O, Wspaniałe Sarnath! Twe mury z andezytu i granitu tak wysokie Rzeźbione kunsztem pradawnych mistrzów Tak szerokie, że dwa rydwany jechać mogły Po ich szczytach jeden obok drugiego Lecz Twych murów już nie ma O, Wystawne Sarnath! Twe niezliczone ulice onyksowymi płytami brukowane Czarnymi niczym bezgwiezdna strona nieba Skrzyżowania i place niczym górskie doliny Pełne pysznych posągów zapomnianej chwały Lecz ich także już nie ma O, Wielkie Sarnath! Twe ogromne pałace okraszone złotem Wysokie świątynie, ku chwale bogów postawione Przeszklone ogrody i otwarte kramy targowe Będące nigdyś klejnotem całej krainy Kadath Rozmyły się w jasnych promieniach księżyców w pełni Zniknęły pochłonięte przez mroczne odmęty ciemnych wód jeziora Pogrzebane pod popiołem spadającym z nieba W swych ostatnich godzinach skąpane we krwi I już ich nie ma I nigdy więcej ich nie ujrzy oko Stracone na zawsze dla świata Żyjące jeno w pamięci kolejnych pokoleń O, Potężne Sarnath! Po tysiącu latach twej chwały Przepowiednia została spełniona I nikt, nawet potężny król Nargisâveth I nikt, nawet sędziwy kapłan Zo-Kalar Odwrócić kolei zdarzeń nie mogli Potężny król, władający od Morza po sam skraj Pustyni Zabity, siedząc przy biesiadnym stole Podczas największej uczty tych dziesięciu wieków Sędziwy kapłan, strażnik zakazanej wiedzy Któremu mądrość kazała zignorowac straszliwe ostrzeżenia W trwodze obserwował koniec ze szczytu swej wieży By w końcu samemu skończyć swe cierpienia O, Piękne Sarnath! I tak wysokie i szerokie mury, ogromne pałace Wysokie świątynie, ulice i place, przeszklone ogrody Wspaniałe posągi i otwarte kramy, klejnoty całej krainy Kadath Zniknęły w mrocznych odmętach ciemnych wód jeziora I już ich nie ma i nigdy więcej nie będzie Jako przewidział przed śmiercią kapłan Taranikh Proroctwo krwią swą wypisując na ołtarzu Po tysiącu latach, tysiącu latach splendoru, zbudziły się A z nich dawne demony, upadli wrogowie zstąpili Mroczne odmęty ciemnych wód jeziora Tako też wspaniałe miasto onyksowych ulic przestało istnieć Przyszła na Sarnath Zagłada
	Ekhraso Dhama Ḱévaraur̄ īranôro o nazhanôro eo allanonatti bhāvāmiyis akhé arṕasaḱe gecvarńakterą. Ta avriťimi akhé cadhiri dzalion'art akhé ęri wessar̄n eo pārhusayast dirzeāmiyi khamane ŝarwī.	Pierwszy Artykuł Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.
	Kądas ag dheźvāya Ki śatisit kądas, andos khmanāz padaroda, dheźvabhaś varimīdro. Ekhraso īhaoni zhord atwenīdro, lāwaso éxan armicar atghivīdro, ą azhûno rhāvani taze atzharīdro. Kądas dheźvayaus veťarīdro: "Hrid xān viḱaeto, datra garimear, zan taze dheźvabhaś sene ṕar̄to". Dheźvāya veḱaťarīsht: "Kądas farzo, hridiya pyar viḱaerą, datra garimezi fea taze, rasheqar, emnod khmana gaŝulto elqai zaytaratra. Akhé mę khmanāz an padaraem." Datra han vefarzīssi, anmereśi velannīssi.	Owca i konie Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie; jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę.
	Rozhi ag dévan Ormai rozhi ŝagri. Źa saobazdiryani ŝagri. Haīr darād ṕesavi. Jaehamaz yo veḱellīdri: "Mę veseno, en haīr xān cvarńaktīdri!". Jaeham rozhtari veťarīdro: "Mę Verunostari odanno!". Rozhi Verunostari vesannīdri, en źve odanne. "O, Pęrędiqiyas Verunosqiyas, xān farhadano!". Dévan Verunos anyoaxa veqandrīdri. "Zantra xao cuvrad?". "Haīrazi cafirya!". "Aťeaji yo zan ŝemal!" caramani Verunos veťarīdri. Kélan rozhazi haīrazi veńaktīssi.	Król i bóg Był sobie król. Był bezdzietny. Chciał mieć syna. Poprosił kapłana: „spraw, by urodził mi się syn!”. Kapłan powiedział do króla: „módl się do boga Werunosa”. Król podszedł do boga Werunosa, by pomodlić się do niego. „Usłysz mnie, ojcze Werunosie!”. Bóg Werunos zstąpił z nieba. „Czego chcesz ode mnie?”. „Chcę mieć syna”. „Niech więc się stanie”, powiedział promienny bóg Werunos. Żona króla urodziła syna.
	Shauryen a Hezhati Toweŝriwilarat Tovaur̄ ćatrani daraem ą cabhar ąnārani Ŝur̄an o fargar, īse djaichar xiryani Emnal āvwerabīr eo ądzearāmiyi senāśťi Adrash o zuvwar o taiŝvahabīr dzalāśťi Sil datrat eḱasannāśťi ťénas ôdimasabam Dīshar djaichar veberahāśťo, qesīndorabam Mān dairaishāśťi, tazaw khārstya aŝulāśťi foxiyani Daen vesad ḱaores o qonevi kshidzalāśťi fargarani	Piosenka o Panu Lusterko Liczko ma gładkie i mowę kwiecistą, czarci ten pomiot z naturą nieczystą. Życzenia twe spełni zawsze z ochotą, da ci brylanty i srebro i złoto. Lecz kiedy przyjdzie odebrać swe długi, skończą się śmiechy, serdeczność przysługi. W pęta cię, weźmie, zabierze bogactwo, byś cierpiał katusze aż gwiazdy zgasną
	Paochrāhaiyezi Vehwozharind Paochrāhaiyezi pęrędi Vehwozharind Ûranaimio tarhon frahimāmiyazhi Bali pyas elqai cazhifyāmi aŝulezi Kailino! Eńara ṕi Jyotirati'yūh Ahwatarabhaśi Vesadań Rahetan'ūh	Wyrzekamy się Stwórcy Wyrzekamy się naszego Stwórcy Rozszczepieni pośród ciemności Bierzemy dla siebie potęgę i chwałę Patrzcie! Jesteśmy Dziewięcioma Panami Wiecznego Życia