Język prototalonbacko-harruński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m
m
 
(Nie pokazano 20 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
'''Język proto-talonbacko-harruński''' (w skrócie '''PTH''') — starożytny prajęzyk z którego wyłoniły się późniejsze języki [[Języki talonbackie|talonbackie]] i [[Języki harruńskie|harruńskie]]. Używany był najprawdopodobniej kilkanaście tysięcy lat (kyońskich) temu, przez łowiecko-zbieracki lud przybyły z południowego-wschodu i migrujący w kierunku zachodnim, będący teoretycznym wspólnym przodkiem mieszkańców Harrunu i Talonbatu.
+
{{Talonbat Intro}}
 +
{{Język
 +
|kolor=#B6B0AF
 +
|nazwa=Język prototalonbacko-harruński
 +
|nazwa własna=
 +
|klasyfikacja=[[Języki talonbacko-harruńskie]]
 +
|alfabet=w conworldzie: ''brak''<br>de facto: alfabet łaciński
 +
| twórca = [[User:Borlach|Borlach]]
 +
| cel =
 +
| typologia u = analityczny, OVS
 +
| conlanger1 = ''pth.''
 +
}}
 +
'''Język prototalonbacko-harruński''' (w skrócie '''PTH''') — rekonstruowany język, będący starożytnym przodkiem całej rodziny [[Języki talonbacko-harruńskie|języków talonbacko-harruńskich]]. Używany był najprawdopodobniej kilkanaście tysięcy lat<ref>Kilkanaście tysięcy kyońskich lat temu, co oznacza kilka tysięcy lat ziemskich.</ref> temu, przez łowiecko-zbieracki lud, będący teoretycznym wspólnym przodkiem mieszkańców [[Mewamir|Mewamiru]], oryginalnych mieszkańców [[Wardia|Wardii]], [[Harrun|Harrunu]], [[Zagórze Harruńskie|Zagórza Harruńskiego]], [[Talonbat|Talonbatu]], [[Kpabare]] oraz [[Dazag Harim]]. Nieznane jest jego pochodzenie. Istnieją dwie główne teorie na temat ojczyzny oraz kierunku migracji tego ludu, będące często obiektem gorącego sporu w kręgach akademickich.
 +
 
 +
Pierwsza teoria zakłada pochodzenie gdzieś na obszarze [[Kanisja|Kanisji]] oraz migrację wzdłuż późniejszego [[Szlak Ognia|Szlaku Ognia]] przez [[Wielka Pustynia Południowa Kyonu|Wielką Pustynię Południową]] w kierunku wschodnim oraz południowo-wschodnim, docierając do granic [[Morze Płomieni|Morza Płomieni]] oraz [[Mhasal|Mhasalu]]. Druga teoria zakłada tą samą trasę, jednak całkowicie przeciwny kierunek - użytkownicy języka prototalonbacko-harruńskiego mieliby pochodzić z obszarów [[Ajdyniriana|Ajdyniriany]], będąc być może rdzennymi mieszkańcami [[Harrun|Harrunu]]. Stamtąd wywędrowali w kierunku południowym, północnym, wschodnim oraz północno-zachodnim, docierając aż do [[Kpabare]], a także na dalsze tereny wschodniej Kanisji.
 +
 
 +
Migrację użytkowników języka prototalonbacko-harruńskiego można traktować jako pierwszy akt historii Szlaku Ognia, jednego z głównych szlaków handlowych [[Kyon|Kyonu]]. Rozpowszechnienie się języków wywodzących się z PTH po obu stronach Wielkiej Pustyni Południowej było najprawdopodobniej pierwszym przypadkiem udanego jej przekroczenia.
 
==Fonologia==
 
==Fonologia==
 
===Samogłoski===
 
===Samogłoski===
 +
Rekonstruowany system samogłoskowy prototalonbacko-harruńskiego posiadał 9 samogłosek, z których 3 były długie, 6 zaś krótkich.
 +
{| class=wikitable
 +
! rowspan=1|
 +
! colspan=1|Przednie
 +
! colspan=1|Centralne
 +
! colspan=1|Tylnie
 +
|-
 +
|-align=center class=small
 +
|-align=center
 +
!Przymknięte
 +
|*{{IPA|i}} *{{IPA|i:}}|| ||*{{IPA|u}} *{{IPA|u:}}
 +
|-align=center
 +
!Średnie
 +
|*{{IPA|ɛ}} || *{{IPA|ə}} ||*{{IPA|ɔ}}
 +
|-align=center
 +
!Otwarte
 +
| ||*{{IPA|a}} *{{IPA|a:}}||
 +
|}
 +
 
===Spółgłoski===
 
===Spółgłoski===
 +
Podobnie jak wywodzące się z niego późniejsze [[Języki talonbacko-harruńskie#Języki harruńskie|języki harruńskie]], rekonstruowany PTH jest językiem mlaskowym. Posiada 3 różne mlaski (*{{IPA|ǀ}}, *{{IPA|ǁ}}, *{{IPA|ǃ}}), każdy z nich może być także przydechowy lub nazalizowany, co łącznie daje zestaw 9 mlasków. Charakterystyczne jest także występowanie spółgłosek retrofleksyjnych, faryngalizowanych, labializowanych oraz dźwięcznych przydechowych.
 +
{| class="wikitable" style=text-align:center
 +
! colspan="2" |
 +
!Wargowe
 +
!Zębowe
 +
!Retrofleksyjne
 +
!Podniebienne
 +
!Miękkopod.
 +
!Krtaniowe
 +
|- align="center"
 +
! rowspan="3" | Mlaski
 +
!<small>bezdźwięczne</small>
 +
|
 +
|*ᵏǀʼ
 +
|*ᵏǁʼ
 +
|*ᵏǃʼ
 +
|
 +
|
 +
|- align="center"
 +
!<small>przydechowe</small>
 +
|
 +
|*ᵏǀʰ
 +
|*ᵏǁʰ
 +
|*ᵏǃʰ
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
|- align="center"
 +
!<small>nazalizowane</small>
 +
|
 +
|*ᵑǀ
 +
|*ᵑǁ
 +
|*ᵑǃ
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! rowspan="2" | Nosowe
 +
!<small>zwykłe</small>
 +
|*{{IPA|m}}
 +
|*{{IPA|n}}
 +
|*{{IPA|ɳ}}
 +
|
 +
| rowspan=2 align=center |*({{IPA|ŋ}})
 +
|
 +
|- align="center"
 +
!<small>labializowane</small>
 +
|*{{IPA|mʷ}}
 +
|*{{IPA|nʷ}}
 +
|*{{IPA|ɳʷ}}
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! rowspan="5" |Zwarte
 +
!<small>bezdźwięczne</small>
 +
|*{{IPA|p}}     
 +
|*{{IPA|t}}
 +
|*{{IPA|ʈ}}
 +
|
 +
| rowspan=2 align=center |*{{IPA|k}}
 +
| rowspan=2 align=center |*{{IPA|ʔ}}
 +
|-
 +
!<small>bezdźwięczne faryngal.</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|tˤ}}
 +
|*{{IPA|ʈˤ}}
 +
|- align="center"
 +
!<small>dźwięczne</small>
 +
|*{{IPA|b}}
 +
|*{{IPA|d}}
 +
|*{{IPA|ɖ}}
 +
|
 +
| rowspan=2 align=center |*{{IPA|g}}
 +
|
 +
|-
 +
|- align="center"
 +
!<small>dźwięczne faryngal.</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|dˤ}}
 +
|*{{IPA|ɖˤ}}
 +
|-
 +
|- align="center"
 +
!<small>dźwięczne przydech.</small>
 +
|*{{IPA|bʰ}} 
 +
|*{{IPA|dʰ}}
 +
|*{{IPA|ɖʰ}}
 +
|
 +
|*{{IPA|gʰ}}
 +
|
 +
|-
 +
! rowspan="2" | Drżące
 +
!<small>zwykłe</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|r}}
 +
|*{{IPA|ɽ}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|- align="center"
 +
!<small>labializowane</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|rʷ}}
 +
|*{{IPA|ɽʷ}}
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! rowspan="4" | Szczelinowe
 +
!<small>bezdźwięczne</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|s}}       
 +
| rowspan=4 align=center |*{{IPA|ɫ}} *{{IPA|l}}
 +
| rowspan=4 align=center |*{{IPA|j}}
 +
| rowspan=4 align=center |*{{IPA|w}}
 +
| rowspan=2 align=center |*{{IPA|h}}
 +
|- align="center"
 +
!<small>bezdźw. faryngal.</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|s:ˤ}}       
 +
|- align="center"
 +
!<small>dźwięczne</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|z}}         
 +
| rowspan=2 align=center |*{{IPA|ɦ}}
 +
|- align="center"
 +
!<small>dźwięczne faryngal.</small>
 +
|
 +
|*{{IPA|z:ˤ}}         
 +
|}
 +
 
===Struktura sylaby===
 
===Struktura sylaby===
−
==Gramatyka==
+
Rekonstruowana struktura sylaby zawsze przybiera formę '''CV(C)'''.
  
 +
==Przypisy==
 +
<references/>
  
  

Aktualna wersja na dzień 11:47, 25 sie 2022

Gbaṛi wehham-u-'Ađezȝayin
ܩܒܠ ܘܚܡ ܫܜܨܝܢ

Czytasz artykuł z serii Korytarz Talonbacki. 		Mowa: Języki talonbacko-harruńskie (PTH) · Język adezaski (Słownik) · Język czaaż · Język heruski
Cywilizacja: Miasta-państwa Talonbatu (Adera) · Historia · Religia · Adezowie · Kpabare · Ɛawaant · Ród Heru
Pozostałe: Talonbat · Serce Demiurga · Wielki Talonbacki Basen Artezyjski · Dazag Harim
Język prototalonbacko-harruński
Typologia: analityczny, OVS
Utworzenie: Borlach
Sposoby zapisu: w conworldzie: brak
de facto: alfabet łaciński
Klasyfikacja: Języki talonbacko-harruńskie
Kody
Conlanger–1 pth.
Lista conlangów

Język prototalonbacko-harruński (w skrócie PTH) — rekonstruowany język, będący starożytnym przodkiem całej rodziny języków talonbacko-harruńskich. Używany był najprawdopodobniej kilkanaście tysięcy lat[1] temu, przez łowiecko-zbieracki lud, będący teoretycznym wspólnym przodkiem mieszkańców Mewamiru, oryginalnych mieszkańców Wardii, Harrunu, Zagórza Harruńskiego, Talonbatu, Kpabare oraz Dazag Harim. Nieznane jest jego pochodzenie. Istnieją dwie główne teorie na temat ojczyzny oraz kierunku migracji tego ludu, będące często obiektem gorącego sporu w kręgach akademickich.

Pierwsza teoria zakłada pochodzenie gdzieś na obszarze Kanisji oraz migrację wzdłuż późniejszego Szlaku Ognia przez Wielką Pustynię Południową w kierunku wschodnim oraz południowo-wschodnim, docierając do granic Morza Płomieni oraz Mhasalu. Druga teoria zakłada tą samą trasę, jednak całkowicie przeciwny kierunek - użytkownicy języka prototalonbacko-harruńskiego mieliby pochodzić z obszarów Ajdyniriany, będąc być może rdzennymi mieszkańcami Harrunu. Stamtąd wywędrowali w kierunku południowym, północnym, wschodnim oraz północno-zachodnim, docierając aż do Kpabare, a także na dalsze tereny wschodniej Kanisji.

Migrację użytkowników języka prototalonbacko-harruńskiego można traktować jako pierwszy akt historii Szlaku Ognia, jednego z głównych szlaków handlowych Kyonu. Rozpowszechnienie się języków wywodzących się z PTH po obu stronach Wielkiej Pustyni Południowej było najprawdopodobniej pierwszym przypadkiem udanego jej przekroczenia.

Fonologia

Samogłoski

Rekonstruowany system samogłoskowy prototalonbacko-harruńskiego posiadał 9 samogłosek, z których 3 były długie, 6 zaś krótkich.

Przednie Centralne Tylnie
Przymknięte *i *i: *u *u:
Średnie *ɛ *ə *ɔ
Otwarte *a *a:

Spółgłoski

Podobnie jak wywodzące się z niego późniejsze języki harruńskie, rekonstruowany PTH jest językiem mlaskowym. Posiada 3 różne mlaski (*ǀ, *ǁ, *ǃ), każdy z nich może być także przydechowy lub nazalizowany, co łącznie daje zestaw 9 mlasków. Charakterystyczne jest także występowanie spółgłosek retrofleksyjnych, faryngalizowanych, labializowanych oraz dźwięcznych przydechowych.

Wargowe Zębowe Retrofleksyjne Podniebienne Miękkopod. Krtaniowe
Mlaski bezdźwięczne *ᵏǀʼ *ᵏǁʼ *ᵏǃʼ
przydechowe *ᵏǀʰ *ᵏǁʰ *ᵏǃʰ
nazalizowane *ᵑǀ *ᵑǁ *ᵑǃ
Nosowe zwykłe *m *n *ɳ *(ŋ)
labializowane *mʷ *nʷ *ɳʷ
Zwarte bezdźwięczne *p *t *ʈ *k *ʔ
bezdźwięczne faryngal. *tˤ *ʈˤ
dźwięczne *b *d *ɖ *g
dźwięczne faryngal. *dˤ *ɖˤ
dźwięczne przydech. *bʰ *dʰ *ɖʰ *gʰ
Drżące zwykłe *r *ɽ
labializowane *rʷ *ɽʷ
Szczelinowe bezdźwięczne *s *ɫ *l *j *w *h
bezdźw. faryngal. *s:ˤ
dźwięczne *z *ɦ
dźwięczne faryngal. *z:ˤ

Struktura sylaby

Rekonstruowana struktura sylaby zawsze przybiera formę CV(C).

Przypisy

  1. ↑ Kilkanaście tysięcy kyońskich lat temu, co oznacza kilka tysięcy lat ziemskich.
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_prototalonbacko-harruński&oldid=50748”