Słownik:Tarykański

Słownik języka tarykańskiego. Hasła ułożone są wedle zasad tarykańskich. Kolejność liter jest następująca:

д е р т з у һ ш ф і п ы а ц с г х к ч ж б в л н ң м ҩ

Czasowniki podana są w formie słownikowej, tj. z prefiksem osoby ono, ona, on (ы-, ың-) i sufiksem czasu teraźniejszego (-а). Elementy te pomija się przy ustalaniu kolejności słownikowej, stąd czasownika ыіаза należy szukać pod іаз, zaś діыдеіа pod дідеі. Dodatkowo pamiętać należy, że rdzenie czasownikowe rozpoczęte podwójnym ж znajdują się w słowniku pod бж, gdyż taką formę przyjąłby ich rdzeń po wyizolowaniu, np. ыжжелца należy szukać pod бжелц.

Na liście uwzględniono zarówno pojęcia typowe dla rzeczywistości Odprysku (oznaczone <O>), jak i dla *naszej* ziemskiej (oznaczone <Z>). Ponadto oznaczone zostało pochodzenie słów zapożyczonych oraz częściowo zapożyczonych - krakirskie <kra>, gażachskie <gaż>, aeriańskie <aer>, hiundajskie <hiu>, tamteńskie <tamt>, ówskie <ów>, wajtulskie <wajt>, tarykańskie <tar>.

W słowniku jako domyślne przyjmuje się:

• realizację у

1. jako /w/ między dwiema samogłoskami, np. ыһыжауа /ɨhɨʒawa/
2. - || - na początku wyrazu przed samogłoską а, е
3. jako /ʷ/ po spółgłosce ulegającej labializacji a przed samogłoską а, е, np. Кует /kʷət/
4. jako /ʷɨ/ po spółgłosce ulegającej labializacji w pozostałych pozycjach, np. Ентун /əntʷɨn/
5. jako /wɨ/ w pozostałych pozycjach, np. Ух /wɨχ/, Кеун /kəwɨn/, Леу /ləwɨ/

• realizację і

1. jako /j/ po samogłosce przed spółgłoską, np. ыдаіна /ɨdajna/
2. - || - po samogłosce w wygłosie, np. Дансаі /danθaj/
3. - || - po spółgłosce nieulegającej palatalizacji a przed samogłoską а, е, np. Сіаст /θjast/
4. - || - między dwiema samogłoskami, np. Деіаі /dəjaj/
5. - || - na początku wyrazu przed samogłoską а, е, np. Іар /jar/
6. jako /jɨ/ na początku wyrazu przed spółgłoską lub ы, np. Ірен /jɨrən/
7. jako /ʲ/ po н lub т a przed е lub а, np. ызетіа /ɨzəca/
8. jako /ʲɨ/ po spółgłosce ulegającej palatalizacji a przed spółgłoską lub ы, np. Дінгыс /ɟɨŋɨθ/
9. - || - po л lub д a przed е lub а
10. - || - po spółgłosce ulegającej palatalizacji na końcu wyrazu, np. Цшыглі /ʧɨgʎɨ/

• realizację ҩ

1. jako /ᶣɨ/ po т, np. тҩн /cʷɨn/
2. jako /ɥɨ/ we wszystkich innych pozycjach

• realizację цш jako /ʧ/

• realizację нг i гн jako /ŋ/

Przy wyrazach trudniejszych oraz odstających od wymowy domyślnej zaprezentowanej powyżej podaje się transkrypcję fonemiczną. Dotyczy to w szczególności:

1. realizacji і jako /jɨ/ w pozycjach po samogłosce przed spółgłoską, np. Ыіх /ɨjɨχ/
2. realizacji і jako /j/ w pozycjach po spółgłoskach podlegających palatalizacji, np. тіауел /cjawəl/
3. realizacji і jako /ʲ/ w pozycji innej niż przed е lub а, np. Реті /rəc/
4. realizacji ҩ jako /ɥ/
5. realizacji цш jako /ʦʃ/ lub /ʧʧ/
6. realizacji нг i гн jako /ŋŋ/, /ng/ lub /gn/
7. długiej realizacji innych dyftongów, np. ыніауа /ɨɲɲawa/

Д

• Дер rz - głowa, łeb
• Дерт rz - abecadło, alfabet <O>
• дерте przym - alfabetyczny <O>
• Деһлет rz - państwo, organizm państwowy
• ДеһлетМедіет /dəhlətməɟjət/ rz - medium publiczne, państwowe <Z>
• ыдеіа cz - robić
• Депренеж rz - wnętrzności
• Депрем rz - sum
• Дегыл rz - palma
• Демр rz - żelazo
• Дреһ rz - drzewo
• Дрен rz - pętla
• Дрыіт rz - sen (widziane zdarzenia)
• ыдрыіта cz - śnić
• Драм rz - zgryz
• діыдеіа cz - dziać się
• діыдрена cz - zataczać pętle; wirować
• діызеба cz - mieć na imię, nazywać się
• Діан /ɟjan/ rz - śmieć
• Діанежніх /ɟjanəʒɲɨχ/ rz - kosz na śmieci <Z>
• діыкеуна cz - powtarzać się
• діыжжелца cz - wyglądać
• Дінгыс rz - ryj
• ДіМыДрен rz - wir
• ды licz - trzy
• Дыр rz - bóg
• Дысні rz - korzeń
• ыдаіна cz - zagrażać
• Дан rz - liść
• Данс rz - taniec
• ыданса cz - tańczyć
• Дансаі rz - tancerz
• Днас rz - kora

Е

• Еррер rz - mewa
• ыңерца cz - przyjść, przychodzić, wejść
• Ерценеж cz - przyszłość
• Езер rz - język (narząd)
• Езр rz - jezioro
• ыңеца cz - pchać
• Ецшеут rz - ktoś skromny
• ецшеуте przym - skromny
• Есдерт rz - krużganek <tamt>
• ыңесбера cz - uczyć się na pamięć
• Есберен rz - kucie, uczenie się na pamięć
• Екаі rz - czerwiec <kra>
• Екаі мые rz - maj <kra+tar>
• Ебыс rz - niedźwiedź (dziki)
• ЕлтрыңЕд rz - zwarcie
• Ентун rz - kaczka

Р

• ыра cz - być
• Реті /rəc/ rz - okrąg
• реупе przym - posępny, matowy, wyblakły, bez kolorów
• ыреупауа cz - posępnieć, matowieć, blaknąć, tracić kolor
• Рештер rz - sierżant
• решхаіе przym - oburzający
• Реіх rz - tuman, dym
• репте przym - surowy
• Ресл rz - kura
• Рехлет rz - kolej
• Рен rz - rzeka
• ремпде przym - czerwony
• Рызан rz - wtorek <kra>
• ырыпна cz - (u)padać
• Рычаі rz - beksa
• Рыбах rz - chytrus
• Рымпыт rz - łąka
• ырара cz - zmieniać się
• Раф rz - gąsienica
• рапыде przym - szybki
• ырапса cz - pójść, odejść, wyjść
• ырапсдеіа cz - odwołać, zwolnić
• РацКует rz - twierdza

Т

• тепле przym - ciepły
• ытега cz - pływać
• Тегепы, mn. Тегепытта rz - pijak
• тегепыте przym - pijany
• Техы, mn. Техытта rz - żółw
• Течан rz - standard
• Темал rz - matematyk <kra>
• темале przym - matematyczny <kra+tar>
• Темалеж rz - matematyka <kra+tar>
• треуаб przysł - do przodu, dalej
• треһ zaim - ta, ten, to
• треһдраге zaim - tamta, tamten, tamto
• трыһ zaim - tu
• трыһдраге zaim - tam
• Трыбл rz - problem
• Тлаһ rz - głowa
• Туспер rz - zasada
• Тітіран rz - żyrafa
• ытіуха /ɨcɨwɨχa/ cz - mrużyć oczy
• ытііа /ɨcɨja/ cz - recytować
• Тііеж /cɨjəʒ/ rz - plecy
• Тіцшкы, mn. Тіцшкытта rz - tłuszcz
• тіауел /cjawəl/ part - oczywiście (zdecydowana zgoda)
• Тіапаі rz - nożyczki
• ТіапТіап rz - nożyczki
• тіале /cjalə/ part - oczywiście (niezdecydowana zgoda lub ironia)
• Тібжеркаі /cbʒərkaj/ rz - ptak
• Тімех /cməχ/ rz - ćma
• Татл rz - urlop, wakacje
• ыТатлліза cz - pojechać na urlop, wakacje (pot.)
• таре przysł - teraz
• тарелізаіе przym - bieżący
• Тарых rz - historia
• Тах rz - nie, niezgoda
• ытахка cz - prosić; dziękować
• Тач rz - szczur
• Тбыч rz - twos, słodki napój <ów> <O>
• Тлаһ rz - głowa
• тҩ licz - cztery
• Тҩфес rz - skrzydło
• Тҩпах rz - tramwaj <Z>
• Тҩн rz - pies <hiu>
• Тҩнті /cʷɨnc/ rz - perła
• ТҩнКарп rz - rekin

З

• Зедр rz - centrum
• Зерел, mn. Зерылла rz - kwadrat <kra>
• Зеры, mn. Зерыа rz - centrum
• ызетіа cz - wymiotować
• Зеітін rz - oliwka
• Зехпыл rz - sytuacja
• Зебен rz - imię
• Зем rz - gleba
• ЗемЖраі rz - dżdżownica
• Зыхры, mn. Зыхра rz - ofiara
• зыхтіе przym - wąski
• зыме przym - zimny
• зымне przym - zimny
• Зат, mn. Затта lub Затірра rz - stan <kra>
• ЗатКенеш rz - fizyka, fiza <kra+tar>
• ЗатКенешауен rz - fizyka <kra+tar>
• загаре przym - śliczny <gaż>
• ызніера cz - rzucać
• Знісы, mn. Знісытта rz - kolano

У

• Уурых rz - pienie (koguta)
• ыуурыха cz - piać
• Уурыхаі rz - kogut
• ыуша cz - dmuchać
• Ух rz - kura
• Ухы, mn. Ухха rz - kura

Һ

• Һеранг rz - człowiek
• Һечал rz - luty <kra>
• Һедбаі rz - adwokat <hiun>
• һенете przym - głupi
• ыһыда cz - marznąć
• ҺыдерКлід rz - spódnica
• Һыдіш rz - chwast
• Һыдаһ rz - areola (taka jak u kaktusa)
• Һыр rz - październik <kra>
• Һыртарыл rz - styczeń <kra>
• Һыз rz - jagoda
• Һызыпш rz - datek; haracz
• һыуепше przym - zły, agresywny
• Һыш rz - ucho
• Һышы, mn. Һышытта rz - owoc
• Һышм rz - róg
• Һыі rz - ogon
• ыһыпа cz - pchnąć (nożem)
• Һыптыл rz - lipiec <kra>
• Һыптыл бые rz - sierpień
• Һыы /hɨɨ/, mn. Һыыа /hɨɨa/ lub Ыууа /ɨwwa/ rz - król
• Һыц rz - stopa
• Һыцшы /hɨʧʧɨ/ rz - lód
• ыһыскара cz - taplać się
• Һыхыр rz - wolność
• ыһыжа cz - ciąć
• ыһыжауа cz - szyć
• Һылас rz - włos
• Һылаже part - właśnie
• Һакабы, mn. Һакабытта rz - dziewczyna, kobieta
• Һантры, mn. Һантрыа rz - róg (część ciała)

Ш

• Шеі rz - szyja
• Шеіар rz - akcja <Z>
• ШеіарШыркет, ШШ rz - spółka akcja, S.A. <Z>
• Шпані /ʃpaɲ/ rz - paznokieć
• Шыркет rz - firma, spółka <Z>
• Шын rz - szyna
• шыне przym - nowy
• ша part - już

Ф

• ыфыта cz - odpoczywać
• ыфытіа cz - pływać (po wodzie)
• Фыфы rz - kijanka
• ыфыха cz - rąbać
• ыфыхыа cz - promieniować
• Фыхы, mn. Фыхыа rz - promień
• Фыхыеж rz - promieniowanie <Z>
• Фым rz - okazja
• Фымпет rz - radość
• фымпете przym - radosny

І

• Іер rz - miejsce, ziemia, podłoga
• іеріере przym - podstawowy
• Іеретеж rz - terrarium
• іертіхе przym - zły, nienawistny
• Іерцен rz - zjawa
• ІерЖраі rz - dżdżownica
• Іетеш rz - ściółka
• Іетешніх rz - żuk
• іех zaim - ja
• іен zaim - ono, ona, on
• Іеліт rz - plaża
• Ірез rz - błyskawica
• Ірен rz - rycerz
• Іар rz - rok
• ыіаза cz - pisać
• Іазен rz - tekst, praca pisemna
• Іазауен rz - pismo, alfabet
• Іахмаз rz - odbicie księżyca w tafli morza lub oceanu
• іан zaim - on

П

• перпре przyim - względem, niż
• Перм rz - nasiono
• Петчел rz - światełko, nikłe światło
• Петчележніх rz - robaczek świętojański
• ПетчелРеті /pətsəlrəc/ rz - aureola (taka jak nad głową świętego)
• ПетчелЛеш rz - poświata
• ПетчелЛешніх rz - ognik
• Петл rz - światło
• петле przym - świetlisty, jasny
• петлрапыде przym - błyskawiczny
• Петнех rz - brew
• ыпеза cz - bawić się
• Пешет rz - trucizna
• Пешет куче rz - alkohol <Z>
• Пешет каре rz - alkohol <O>
• прехсыме przym - bliski
• ыпра cz - chcieć
• ыпрета rz - wracać
• ыпрета мбеПндетта cz - budzić się
• Прен rz - pragnienie
• Прыті /prɨc/ rz - dżdżownica
• Прыхн rz - handlarz niewolnikami; dostawca, łowca niewolników
• Прыц rz - kwiat
• ыпрыца cz - kwitnąć
• Прыцніх rz - marzec
• ыпрына rz - latać
• Прат rz - świat
• Пратрар rz - polityk
• Птрет rz - sikorka
• Птҩт rz - dziób
• Пшеіл rz - część
• Пшехсы, mn. Пшехсытта rz - lis
• Пшапескле rz - czwartek <kra>
• пп. - skrót od перпре
• Пытрар rz - pięść
• Пышт rz - poczta
• ыпыга rz - wycierać
• Пыхцшах rz - robak
• Пыніан rz - osiłek
• Пыкач rz - prąd elektryczny <Z>
• Пыкачетніх rz - elektronika <Z>
• Пыкачеж rz - elektryczność <Z>
• Пыжен rz - kret
• Пылп rz - ogólna nazwa coś małego, różowego
• Пынц rz - taca
• Пары, mn. Парытта rz - wróżka
• Пауарыр rz - merytoryczność
• Паҩд rz - pogoda
• ПапМерд rz - maska
• Панд rz - panda
• ыпцыхна cz - pachnieć
• Пскух rz - żywioł
• Пхтан rz - masło
• Плеһ rz - żyła
• Плешт rz - pchła
• плне przym - pełny
• Пндет rz - sen (czynność spania bądź widziane zdarzenia)
• ыпндета rz - spać, śnić
• Пмас rz - wyziew
• ыпмаса cz - zionąć (ogniem)

Ы

• ы spój - i
• ыңыдрауа cz - przypominać (o czymś)
• ыды przyim - przeciwko
• Ыднын rz - mściciel <hiu>
• Ыр rz - dzień
• ЫрТімех /ɨwrcməχ/ rz - motyl
• Ырпаі rz - wróbel
• ырыре przym - codzienny
• Ырыл rz - wrzesień <kra>
• Ырынх rz - słońce
• ырале przym - żółty
• ырге przym - srebrny
• ыңырбаіта cz - pracować
• Ырбаіт rz - praca
• Ырбаітауен rz - praca; akcja
• Ырбаітаі rz - pracownik
• ырыжжелца rz - zerkać
• ЫрБжелц rz - zerknięcie; widoczek
• Ытез rz - mięso
• ыңытуба cz - frustrować się
• Ытубен rz - frustracja
• Ытубы, mn. Ытубыа rz - frustrat
• ытішыне /ɨcʃɨnə/ przym - stary
• ытіпрехсыме /ɨcprəχθɨmə/ przym - daleki
• ыңытіха /ɨnɨcχa/ cz - chrapać
• Ытіхен /ɨcχən/ rz - chrapanie
• ытікубе /ɨckʷɨbə/ przym - mały
• ЫтіКыры /ɨckɨrɨ/, mn. ЫтіКырытта rz - prawa strona
• ытікырыте /ɨckɨrɨtə/ przym - prawy
• ытіжжера [ыті+ы+бжер+а] rz - wyznawać religię
• ЫтіБжер /ɨcbʒər/ rz - religia
• ытілаже /ɨclaʒə/ przym - krótki
• ытімелте /ɨcməltə/ przym - nieliczny; mało
• ытас przyim - nad, ponad; na
• ЫтасБжелц rz - nadzór, kierowanie, prowadzenie
• Ытцшахшы, mn. Ытцшахша rz - wnętrzności
• ытҩ [ыті+ҩ] przym - zły, niewłaściwy
• Ызыр rz - listopad <kra>
• ыңышха cz - przepadać (za czymś)
• Ышхаі rz - miłośnik
• ЫшхаіХаы, mn. ЫшхаіХаа rz - fanclub, grupa miłośników
• ыіде przym - straszliwy
• Ыір rz - woda
• Ыіретеж rz - akwarium
• Ыіх /ɨjɨχ/ rz - płetwa
• Ыпшы rz - meduza
• ыпшанде przym - mądry
• ыңыцша /ɨnɨʧʧa/ cz - ściskać
• ысетіе przym - szeroki
• Ыстерыі rz - historia
• ыге przym - trudny
• Ыген rz - tak, zgoda
• ЫгенГладен /ɨŋəngladən/ [ɨŋəŋ(g)ladən] rz - aprobata
• ыгамбе przym - błękitny
• ыгласте przym - żółty
• ЫхенеЛіцпыле rz - niedziela <kra>
• Ыхт rz - kredyt
• ыңыхтеіха cz - dawać
• Ыхбых rz - foka
• Ыкр rz - brzuch
• ычеіде przym - ciężki
• Ычгыц rz - szron
• ыңыча cz - ssać
• ыңычауа cz - pluć
• ыже przym - łatwy
• ыжепсауене przym - kruchy, łamliwy, podatny na zniszczenie
• Ыжге rz - ziarno
• Ыб rz - ojciec
• Ыбенд rz - grudzień <kra>
• Ыбы, mn. Ыбыа rz - matka
• ЫбыЗат rz - materiał <tar+kra>
• Ынды rz - krab
• ында zaim - ty, wy (neutralne)
• Ынтум rz - hochsztapler, oszust <aer>
• Ынах rz - dziecko
• Ынгыл rz - jeż
• Ынгс rz - łabędź
• Ым rz - muszla
• Ымерых rz - promocja, reklama
• ЫмерыхЫрбаітауен rz - akcja promocyjna

Ц

• ыцеуа cz - oddychać
• Цых rz - krew
• Цар rz - cebula
• ыцша cz - uderzać
• Цше /ʧʧə/ rz - deszcz
• Цшеж rz - radość
• цшеже przym - radosny
• цшеліте przym - gęsty
• ыцшеха cz - szczekać
• Цшехаі rz - pies
• Цшы rz - śnieg
• цшышыте przym - cienki
• Цшыглі rz - cześć, czołem
• Цшых rz - grot
• Цшаддет rz - narkotyk
• ыцшаддына cz - ćpać
• Цшаддаі rz - ćpun
• Цшабал rz - używka, środek odurzający
• Цшавы rz - łata
• Цшыхыж rz - tajemnica
• ыцбжала cz - rżeć
• Цбжалаі rz - koń

С

• ыса cz - być
• Сер rz - żołądź
• Сеід rz - gwiazda
• себале przym - zły, podstępny
• Себалеж rz - zło
• Сіаст rz - polityka
• СіастЖытр rz - życie polityczne
• ысыда rz - siadać
• Сых rz - pies <Z>
• Сыч rz - jajko
• Сычаі rz - wąż
• СыңЫт rz - konik morski
• Сымб rz - lew
• саһыласе przym - łysy
• СаГнеш rz - policjant <Z>
• СаГнештрар rz - policjant <Z>
• СаГнештрареж rz - policja <Z>
• СаГнешХаы, mn. СаГнешХаа rz - policja <Z>
• Сакреж rz - świętość
• сакуепепгладене przym - nieuzasadniony
• саказе przym - bezdomny
• Сажеі rz - żul
• Сам rz – poziom, stopień
• ыскнера cz - oszczędzać
• СкнерПлан rz - plan oszczędnościowy
• Сбжарацш rz – autonomia
• ыслеша cz – słuchać, słyszeć
• СлешСам rz – słuchalność
• слі spój – jeśli
• Снахл rz - starorzecze <tamt>
• Сніслапш rz - byk
• Смез rz - wystawiony język
• ысмеза cz - pokazywać język

Г

• ыгеца cz - (u)padać
• Гел rz - zagłówek
• Ген rz - tak, zgoda
• ГенГладен /ŋəngladən/ [ŋəŋ(g)ladən] rz - aprobata
• Гышт rz - palec
• гыіра wykrz - ojej, jejku
• ыгыца rz - pęcznieć
• Гыгы, mn. Гыгытта rz - ząb
• ГыгыЦар rz - czosnek
• ГыгыМахаі rz - wykałaczka
• ыгыхтіа cz - rozpadać się
• ыгыча rz - drapać
• га zaim - one, oni
• Гарыд rz - smok
• Гаіб rz - poduszka
• глыре przym - złoty
• ыглада cz - mówić
• ыглада іаСакреж cz - urągać (komuś); przeklinać
• ыглаглада cz - rozmawiać; opowiadać
• Гнеш rz - lustro
• Гнас rz - noga

Х

• Хелып rz - mocz <hiu>
• Хелыпцшат rz - mocznik <hiu>
• ХелыпБжыі rz - drogi moczowe <hiu+tar>
• ыхрымха cz - chrumkać
• Хрымхаі rz - świnia
• ыхтіа cz - drążyć
• Хы, mn. Хытта rz - ogień
• ХыДансаі rz - ognisko
• Хытан rz - las
• ХыТлаһ rz - knot
• Хыфыжы, mn. Хыфыжжа rz - zwierzę
• Хыі rz - cień
• ыхыцша cz - skręcać
• Хыбмаж rz - filet
• ХыЛапс rz - świeczkaч
• Хылхалын Харрын Ракыкун rz - abra kadabra alakazam
• ХыНытл rz - lawa
• ХыНытлаі rz - wulkan
• ыхымпа cz - śmiać się
• Харц rz - serce
• Хаті rz - wątroba
• Хафм rz - twierdza <wajt>
• Хаірат rz - zdziwienie
• Хаы, mn. Хаа rz - grupa
• Хац rz - pióro
• Хакх rz – prawo
• ХакхДеіКагаз rz – ustawa
• Хал rz - róża
• ыхла cz - pić

К

• Кдансх rz - błoto
• Керезел rz - obsada
• Кетрец rz - mieszkanie
• Кеун rz - powtórka
• ыкеуна cz - powtarzać się
• Кеібж rz - ból
• Кесамн rz – dezaprobata; zawód
• Крыдл rz – skrzydło
• крахе przym - czarny
• куе zaim - tak, w ten sposób
• Кует rz - miasto
• куепеп spój - bo, ponieważ
• куеык przyim - taki jak, tak jak
• куелакуе (лаш) przyim - zgodnie (z czymś)
• ыкуелма cz - umierać
• Куелм rz - śmierć
• Кур rz - kapłan
• Куры, mn. Курра rz - kapłan
• Курніх rz - świątynia
• Кушер rz - nietoperz
• куіме /kʷɨjmə/ przym - dokładny <hiu>
• кубе przym - wielki
• Кубат rz - tygrys
• Кумкаі rz - żaba
• кы zaim - kto, co; który, jaki
• Кыр rz - test
• Кыры, mn. Кырытта rz - lewa strona
• кырыте przym - lewy
• кыырыпа cz - odbić się
• КыРыпаітрат rz - sprężyna
• Кыран rz - prawiczek, dziewica
• КырБжелц rz - badanie
• кыытііа /kɨɨcɨja/ cz - śpiewać
• кыта rz - my inkluzywne
• кыыһыжауа cz - naszywać, wyszywać
• кыыһыжауа ндеһыдр cz - podszywać
• кыі spój - i
• кыпсауене rz - zwichnięty
• Кыцаі rz - królik
• Кыцаі чанте rz - kangur
• кыыстаіа cz - wstać, podnieść się
• кыме przym - nieliczny; mało
• Карп rz - ryba
• карле przym - mały
• ыкатауа cz - oświadczać
• Каз rz - dom
• ыкаіба cz - zgubić
• Кагаз rz - papier
• Каклірдізгыр rz - poniedziałek <kra>
• Кабыл rz - baron
• Калыс rz - brzydactwo, brzydal
• калысе przym - brzydki
• Калысеж rz - brzydota
• ыкалысауа cz - brzydnąć
• Калм rz - pelikan
• Калмер rz - cześć, czołem
• Кампш rz - walka
• ыкампша cz - walczyć
• КамппшаіЛеш rz - wojownik
• камы zaim - my ekskluzywne
• Кбаісд rz - gwiazda
• Кбжаісд rz - gwiazda
• Клепаі rz - modliszka
• Клеб rz - chleb
• Клыб rz - duma
• ыкларта cz - myć
• кларте przym - czysty
• Клах rz - kapelusz
• Кмар rz - chmura

Ч

• Черпах rz - żółw
• Черыш rz - zgryźliwy staruch
• Четхан rz - karaluch
• Челіх rz - stal
• Чрыніуач rz - "nagi" ślimak
• Чрад rz - skóra
• ычтупа cz - leżeć
• Чтыпы, mn. Чтыпыа rz - okno
• Чшанх rz - sopel
• Чпечы, mn. Чпечытта rz - brama, wrota
• чпышыхе przym - mały, drobny
• ычыда cz - lubić, kochać
• Чыд rz - miłość, sympatia (uczucie)
• Чыншах rz - krzykacz, wydrzymorda
• ычауа cz - czuć, odczuwać
• ычауа іаКеібж rz - odczuwać ból
• ычауа іаФымпет cz - cieszyć się
• ычауа іаЦшеж cz - cieszyć się
• ычауа іаСтрах cz - bać się
• ычапыта cz - wałęsać się
• ычачапыта cz - odnaleźć, znaleźć, odkryć
• Чант rz - torba
• ЧантКыцаі rz - kangur
• ычкындра cz - pilnować niewolników; (dawniej) dbać, by ktoś pilnie pracował
• Чкындр rz - nadzorca niewolników; skinder, zarządca skindreży <O>
• Чкындреж rz - prowincja w Wajtulii Gangreńskiej <O>

Ж

• ыжезра cz - trzymać
• Жен rz - żona
• ыженса cz - bronić
• ыженсауа cz - bronić
• ыжра cz - jeść
• Жытр rz - życie
• ыжыіа cz - żyć
• ыжыха cz - ciągnąć
• Жадлаі rz - pszczoła
• ЖадлаіЦшых rz - żądło
• Жакы, mn. Жакка rz - usta
• жаніуе /ʒaɲwə/ przym - niebieski

Б

• Бер rz - trawa
• ыбера cz - brać, wziąć
• ыбера лаІермы cz - zbierać
• берпсауене przym - złamany
• Бертіам rz - pestka
• ыбербера cz - wybierać
• Бехсет rz - dewastacja, zniszczenie <hiu>
• ыбеча cz - beczeć
• Бечаі rz - owca
• Бен rz - prawo
• Біарсет rz - środa <kra>
• бы licz - dwa
• бые licz - drugi
• Быр rz - malina
• ыбырга rz - tkać
• быырапса cz - przegnać, zmusić do odejścia
• Быргет cz - tkanina
• Быс rz - zboże
• БысТіапаі rz - kosa
• быыкеуна cz - kopiować
• Быкыт rz - wzgórze
• быыжра cz - karmić
• БыМыКеун rz - kopia, odbitka
• Бар rz - kamień
• Барбж rz - kolor
• БарбжЛапс rz - sztandar
• Батун rz - kokon
• БаіуңЫхдары /bajwɨnɨχdarɨ/, mn. БаіуңЫхдарыа /bajwɨnɨχdarɨa/ rz - czary mary
• Баісд rz - gwiazda
• Баіх rz - warczenie
• ыбаіха cz - warczeć
• Баіхауен rz - warczenie
• Бахас rz - język (mowa)
• БахасДеіаі rz - językotwórca, mowodziej <Z>
• Балбын rz - foka
• Бан rz - prawa strona
• бане przym - prawy
• Бсыкаі rz - mucha
• ыжжеда cz - wiedzieć
• Бжед rz - wiedza
• ыжжера cz - wierzyć
• Бжер rz - wiara
• БжерЫхтеіхаі rz - misjonarz
• бжерне przym - lojalny
• Бжернеж rz - lojalność
• Бжетр rz - wiatr
• бжепете przym - głupi
• ыжжежжелца cz - rozglądać się, szukać (wzrokiem)
• Бжежжелцартрар rz - radar <Z>
• ыжжелца cz - patrzyć, widzieć
• Бжелц rz - patrzenie, widzenie, spojrzenie; widok
• Бжелцаініх rz - monitor <Z>
• БжеллыЗат rz - niebyt <kra>
• Бжендім rz - decyzja
• Бжыі rz - droga
• бжалхе przym - biały

В

• Выуп rz - sznur
• Выш rz - rumak
• Выкр rz - jaszczurka
• Был rz - cukier
• выле przym - słodki
• БылыБыл rz - cukierek
• БылБыл rz - cukierek

Л

• Ледіб rz - biedronka
• Леу rz - element, klocek
• ылеуа cz - gryźć
• Леш rz - kula
• леше przym - kulisty, okrągły
• Лешет rz - niedźwiedź (udomowiony) <O>
• Леіл rz - list
• Лембар rz - gazeta
• ЛембарІазаі rz - dziennikarz
• Літіс /ʎɨcθ/ rz - kamień
• ыліза cz - iść, chodzić
• ыліза лаңЕмрых cz, idiom - zaginąć, wyjść i nie wrócić <O>
• ыліза лаТатл cz - pojechać na urlop, wakacje
• ЛізЛапс rz - laska
• Ліуах rz - komar
• Ліуахеж rz - owad, robak
• Ліуахніх rz - kwiecień
• Ліцпыле rz - niedziela <kra>
• ыліча cz - liczyć
• лібе spój - albo
• Лыпс rz - bukiet
• Ларынбат rz - sobota <kra>
• латарсграбе przym – dotychczasowy
• Ладс rz - kość
• ЛадБасеж rz - szkielet
• Лаібж rz - statek
• Лапс rz - gałąź, kij; laska; penis
• Лапсх rz - ręka
• ылаца cz - zwyciężyć
• Лац rz - zwycięstwo
• Лах rz - mężczyzna
• Лакы, mn. Лакытта rz - mąż
• ЛакыУх rz - kogut
• Лачауенет rz - wtyczka
• лаже przym - długi
• ылха cz - trzeć

Н

• Ндреш rz - rdza
• Нетеперх rz - wąpierz, wampir <Z>
• Нефы rz - wesz
• Нес rz - nos
• Немч rz - tchórz
• немче przym - tchórzliwy
• ынтыра cz - ukrywać
• ні licz - pięć
• Ніеілет rz - ślimak
• ыніеніа cz - polować
• Ніені rz - zasłona
• Нірт rz - magnes <Z>
• Ніртеж rz - megnetyzm <Z>
• нізе przym - krótki
• Ніпш rz - węch
• ыніарда cz - szanować
• Ніал rz - oko
• ніалве 'przym' - stromy <tamt>
• Ніалмыі rz - piątek <kra>
• ыніауа /ɨɲɲawa/ cz - płynąć, przepływać
• Ніндас rz - broszka
• Ніні /ɲɨɲ/ rz - mgła
• Нытл rz - wymioty
• ынытла cz - wymiotować
• Ныі rz - porządek
• Ных rz - wieża
• ынарча cz - miauczeć
• Нарчаі rz - kot
• Наем rz - mól
• Напашл rz - rak (zwierzę)
• Нахт rz - noc

М

• Медіет /məɟjət/ rz - medium (informacyjne) <Z>
• Меділ rz - szal
• Мерд rz - twarz, oblicze
• ымердауа cz - zabijać
• Меры, mn. Мерытта rz - morze
• Месц rz - księżyc
• Мел rz - pierś
• мелте przym - liczny; dużo
• Мшыл rz - łuk
• Міехс rz - pinceta
• мы licz - jeden
• Мытрар rz - wykładowca
• Мытрареж rz - uniwersytet, uczelnia
• ымыша cz – świadczyć
• Мыш rz – perła
• ымыча cz - muczeć
• Мычаі rz - krowa
• Мыжмар rz - wydra
• маддыме przym - gruby
• Маддымеж rz - grubość
• Марті /marc/ rz - kukła, lalka
• Матіж rz - prysznic
• Маідаі rz - żongler; tępak, nieuk (w slangu szkolnym)
• Маірел rz - tradycja; sklep mięsny <kra>
• маіреле rz - tradycyjny; mięsny <kra+tar>
• Маірележніх rz - tradycjonalista <kra+tar>
• МаірелЫмы, mn. МаірелЫмыа rz - potrawa mięsna <kra+tar>
• Маірелніх rz - rzeźnik <kra+tar>
• ымаца cz - wycierać
• Мас rz - mięso
• ымалпа cz - myśleć
• Малпаітрар rz - procesor <Z>
• ымамалпа cz - zastanawiać się, rozmyślać
• ымга cz - żuć
• мбеңытасыхтеіхауене przym – wyznaczony (odgórnie)
• Мбыч rz - policzek

Ҩ

• ҩ przym - dobry, prawidłowy
• Ҩ rz - dobro
• ҨЗат rz - dobrobyt <tar+kra>
• Ҩкр rz - jaszczurka
• ыҩлха cz - pełzać
• ҩңырбаітаіе przym - działający prawidłowo; skuteczny
• ҩн zaim - ona