Słownik:Tarykański
Słownik języka tarykańskiego. Hasła ułożone są wedle zasad tarykańskich. Kolejność liter jest następująca:
д е р т з у һ ш ф і п ы а ц с г х к ч ж б в л н ң м ҩ
Czasowniki podana są w formie słownikowej, tj. z prefiksem osoby ono, ona, on (ы-, ың-) i sufiksem czasu teraźniejszego (-а). Elementy te pomija się przy ustalaniu kolejności słownikowej, stąd czasownika ыіаза należy szukać pod іаз, zaś діыдеіа pod дідеі. Dodatkowo pamiętać należy, że rdzenie czasownikowe rozpoczęte podwójnym ж znajdują się w słowniku pod бж, gdyż taką formę przyjąłby ich rdzeń po wyizolowaniu, np. ыжжелца należy szukać pod бжелц.
Na liście uwzględniono zarówno pojęcia typowe dla rzeczywistości Odprysku (oznaczone <O>), jak i dla *naszej* ziemskiej (oznaczone <Z>). Ponadto oznaczone zostało pochodzenie słów zapożyczonych oraz częściowo zapożyczonych - krakirskie <kra>, gażachskie <gaż>, aeriańskie <aer>, hiundajskie <hiu>, tamteńskie <tamt>, ówskie <ów>, wajtulskie <wajt>, tarykańskie <tar>.
W słowniku jako domyślne przyjmuje się:
- realizację у
- jako /w/ między dwiema samogłoskami, np. ыһыжауа /ɨhɨʒawa/
- - || - na początku wyrazu przed samogłoską а, е
- jako /ʷ/ po spółgłosce ulegającej labializacji a przed samogłoską а, е, np. Кует /kʷət/
- jako /ʷɨ/ po spółgłosce ulegającej labializacji w pozostałych pozycjach, np. Ентун /əntʷɨn/
- jako /wɨ/ w pozostałych pozycjach, np. Ух /wɨχ/, Кеун /kəwɨn/, Леу /ləwɨ/
- realizację і
- jako /j/ po samogłosce przed spółgłoską, np. ыдаіна /ɨdajna/
- - || - po samogłosce w wygłosie, np. Дансаі /danθaj/
- - || - po spółgłosce nieulegającej palatalizacji a przed samogłoską а, е, np. Сіаст /θjast/
- - || - między dwiema samogłoskami, np. Деіаі /dəjaj/
- - || - na początku wyrazu przed samogłoską а, е, np. Іар /jar/
- jako /jɨ/ na początku wyrazu przed spółgłoską lub ы, np. Ірен /jɨrən/
- jako /ʲ/ po н lub т a przed е lub а, np. ызетіа /ɨzəca/
- jako /ʲɨ/ po spółgłosce ulegającej palatalizacji a przed spółgłoską lub ы, np. Дінгыс /ɟɨŋɨθ/
- - || - po л lub д a przed е lub а
- - || - po spółgłosce ulegającej palatalizacji na końcu wyrazu, np. Цшыглі /ʧɨgʎɨ/
- realizację ҩ
- jako /ᶣɨ/ po т, np. тҩн /cʷɨn/
- jako /ɥɨ/ we wszystkich innych pozycjach
- realizację цш jako /ʧ/
- realizację нг i гн jako /ŋ/
Przy wyrazach trudniejszych oraz odstających od wymowy domyślnej zaprezentowanej powyżej podaje się transkrypcję fonemiczną. Dotyczy to w szczególności:
- realizacji і jako /jɨ/ w pozycjach po samogłosce przed spółgłoską, np. Ыіх /ɨjɨχ/
- realizacji і jako /j/ w pozycjach po spółgłoskach podlegających palatalizacji, np. тіауел /cjawəl/
- realizacji і jako /ʲ/ w pozycji innej niż przed е lub а, np. Реті /rəc/
- realizacji ҩ jako /ɥ/
- realizacji цш jako /ʦʃ/ lub /ʧʧ/
- realizacji нг i гн jako /ŋŋ/, /ng/ lub /gn/
- długiej realizacji innych dyftongów, np. ыніауа /ɨɲɲawa/
Д
- Дер rz - głowa, łeb
- дере przym - naczelny, główny
- Дерт rz - abecadło, alfabet <O>
- дерте przym - alfabetyczny <O>
- Деһлет rz - państwo, organizm państwowy
- ДеһлетМедіет /dəhlətməɟjət/ rz - medium publiczne, państwowe <Z>
- ыдеіа cz - robić
- Депренеж rz - wnętrzności
- Депрем rz - sum
- Дегыл rz - palma
- Демр rz - żelazo
- Дреһ rz - drzewo
- Дрен rz - pętla
- Дрыіт rz - sen (widziane zdarzenia)
- ыдрыіта cz - śnić
- Драм rz - zgryz
- ДіДеіен rz - zdarzenie
- діыдеіа cz - dziać się
- діыдрена cz - zataczać pętle; wirować
- діызеба cz - mieć na imię, nazywać się
- Діан /ɟjan/ rz - śmieć
- Діанежніх /ɟjanəʒɲɨχ/ rz - kosz na śmieci <Z>
- діыкеуна cz - powtarzać się
- діыжжелца cz - wyglądać
- Дінгыс rz - ryj
- ДіМыДрен rz - wir
- ды licz - trzy
- дыдле przym - częsty, powszechny
- Дыр rz - bóg
- Дысні rz - korzeń
- Дыкест rz - rezerwacja <hiu>
- ыдаіна cz - zagrażać
- Дан rz - liść
- Данс rz - taniec
- ыданса cz - tańczyć
- Дансаі rz - tancerz
- Днас rz - kora
Е
- Еррер rz - mewa
- ыңерца cz - przyjść, przychodzić, wejść
- ыңерцбжелца cz - zwiedzać
- ЕрцБжелцаі rz - zwiedzający
- Ерценеж cz - przyszłość
- Езер rz - język (narząd)
- Езр rz - jezioro
- ыңеіха cz - kłaść, stawiać
- ыңеца cz - pchać
- Ецшеут rz - ktoś skromny
- ецшеуте przym - skromny
- Есдерт rz - krużganek <tamt>
- ыңесбера cz - uczyć się na pamięć
- Есберен rz - kucie, uczenie się na pamięć
- Егер rz - warunek
- Екаі rz - czerwiec <kra>
- Екаі мые rz - maj <kra+tar>
- Ебыс rz - niedźwiedź (dziki)
- елае przym - dramatyczny <hiun+tar>
- Елаы, mn. Елаа rz - dramat <hiun>
- Ентун rz - kaczka
- ЕҩдрыңЕд /əɥdrɨnəd/ rz - zwarcie
Р
- ыра cz - być
- Рер rz - gardło
- Реті /rəc/ rz - okrąg
- реупе przym - posępny, matowy, wyblakły, bez kolorów
- ыреупауа cz - posępnieć, matowieć, blaknąć, tracić kolor
- Рештер rz - sierżant
- решхаіе przym - oburzający
- Реіх rz - tuman, dym
- репте przym - surowy
- Ресл rz - kura
- Рехлет rz - kolej
- Рен rz - rzeka
- ремпде przym - czerwony
- ырыда cz - (u)padać
- Рызан rz - wtorek <kra>
- ырыпна cz - (u)padać
- Рычаі rz - beksa
- Рыбах rz - chytrus
- Рымпыт rz - łąka
- радде przym - szybki
- ырара cz - zmieniać się
- Раф rz - gąsienica
- ырапса cz - pójść, odejść, wyjść
- ырапсдеіа cz - odwołać, zwolnić
- Рац rz - pancerz, skorupa
- РацКует rz - twierdza
Т
- тепле przym - ciepły
- ытега cz - pływać
- Тегепы, mn. Тегепытта rz - pijak
- тегепыте przym - pijany
- Техы, mn. Техытта rz - żółw
- Течан rz - standard
- Темал rz - matematyk <kra>
- темале przym - matematyczny <kra+tar>
- Темалеж rz - matematyka <kra+tar>
- треуаб przysł - do przodu, dalej
- треһ zaim - ta, ten, to
- треһдраге zaim - tamta, tamten, tamto
- трыһ zaim - tu
- трыһдраге zaim - tam
- Трыб, mn. Трыбла rz - problem
- Тлаһ rz - głowa
- Туспер rz - zasada
- Тітіран rz - żyrafa
- ытіуха /ɨcɨwɨχa/ cz - mrużyć oczy
- ытііа /ɨcɨja/ cz - recytować
- Тііеж /cɨjəʒ/ rz - plecy
- Тіцшкы, mn. Тіцшкытта rz - tłuszcz
- тіауел /cjawəl/ part - oczywiście (zdecydowana zgoda)
- Тіапаі rz - nożyczki
- ТіапТіап rz - nożyczki
- тіале /cjalə/ part - oczywiście (niezdecydowana zgoda lub ironia)
- Тібжеркаі /cbʒərkaj/ rz - ptak
- Тімех /cməχ/ rz - ćma
- Тат rz, mn. Татла - urlop, wakacje
- ыТатліза cz - pojechać na urlop, wakacje (pot.)
- таре przysł - teraz
- тарелізаіе przym - bieżący
- Тарых rz - historia
- Тах rz - nie, niezgoda
- ытахка cz - prosić; dziękować
- Тач rz - szczur
- Тбыч rz - twos, słodki napój <ów> <O>
- Тлаһ rz - głowa
- тҩ licz - cztery
- Тҩфес rz - skrzydło
- Тҩпах rz - tramwaj <Z>
- Тҩн rz - pies <hiu>
- Тҩнті /cʷɨnc/ rz - perła
- ТҩнКарп rz - rekin
З
- Зедр rz - centrum
- Зерел, mn. Зерылла rz - kwadrat <kra>
- Зеры, mn. Зерыа rz - centrum
- ызетіа cz - wymiotować
- Зеітін rz - oliwka
- Зехпыл rz - sytuacja
- Зебен rz - imię
- Зем rz - gleba
- ЗемЖраі rz - dżdżownica
- Зыхры, mn. Зыхра rz - ofiara
- зыхтіе przym - wąski
- зыме przym - zimny
- зымне przym - zimny
- Зат, mn. Затта lub Затірра rz - stan <kra>
- ЗатКенеш rz - fizyka, fiza <kra+tar>
- ЗатКенешауен rz - fizyka <kra+tar>
- загаре przym - śliczny <gaż>
- ызніера cz - rzucać
- Знісы, mn. Знісытта rz - kolano
У
- Уурых rz - pienie (koguta)
- ыуурыха cz - piać
- Уурыхаі rz - kogut
- ыуша cz - dmuchać
- Ух rz - kura
- Ухы, mn. Ухха rz - kura
- Уман rz - natura <hiun>
Һ
- Һеранг rz - człowiek
- Һеранг куете rz - dżentelmen
- Һечал rz - luty <kra>
- ыһечкауа cz - czekać
- Һедбаі rz - adwokat <hiun>
- һенете przym - głupi
- ыһыда cz - marznąć
- ҺыдерКлід rz - spódnica
- Һыдіш rz - chwast
- Һыдаһ rz - areola (taka jak u kaktusa)
- Һыен rz - tropiki
- һыене przym - tropikalny
- Һыр rz - październik <kra>
- Һыртарыл rz - styczeń <kra>
- Һыз rz - jagoda
- һыз part - przecież
- Һызыш rz - datek; haracz
- һыза part - przecież
- һыуепше przym - zły, agresywny
- Һыш rz - ucho
- Һыш rz, mn. Һышма - róg
- Һышы, mn. Һышытта rz - owoc
- Һыі rz - ogon
- ыһыпа cz - pchnąć (nożem)
- Һыптыл rz - lipiec <kra>
- Һыптыл бые rz - sierpień
- Һыы /hɨɨ/, mn. Һыыа /hɨɨa/ lub Ыууа /ɨwwa/ rz - król
- Һыц rz - stopa
- Һыцшы /hɨʧʧɨ/ rz - lód
- ыһыскара cz - taplać się
- Һыхыр rz - wolność
- ыһыжа cz - ciąć
- ыһыжауа cz - szyć
- Һылас rz - włos
- Һылаже part - właśnie
- Һакабы, mn. Һакабытта rz - dziewczyna, kobieta
- Һантры, mn. Һантрыа rz - róg (część ciała)
Ш
- Шеі rz - szyja
- Шеіар rz - akcja <Z>
- ШеіарШыркет, ШШ rz - spółka akcja, S.A. <Z>
- Шпані /ʃpaɲ/ rz - paznokieć
- Шыркет rz - firma, spółka <Z>
- ышыhа cz - kończyć się
- Шыh rz - koniec
- Шын rz - szyna
- шыне przym - nowy
- ша part - już
Ф
- Фехыт rz - wieczór
- ыфыта cz - odpoczywać
- ыфытіа cz - pływać (po wodzie)
- Фыфы rz - kijanka
- ыфыха cz - rąbać
- ыфыхыа cz - promieniować
- Фыхы, mn. Фыхыа rz - promień
- Фыхыеж rz - promieniowanie <Z>
- Фым rz - okazja
- Фымпет rz - radość, szczęście
- фымпете przym - radosny
І
- Іер rz - miejsce, ziemia, podłoga
- іеріере przym - podstawowy
- Іеретеж rz - terrarium
- іертіхе przym - zły, nienawistny
- Іерцен rz - zjawa
- ІерЖраі rz - dżdżownica
- Іетеш rz - ściółka
- Іетешніх rz - żuk
- іех zaim - ja
- іен zaim - ono, ona, on
- Іеліт rz - plaża
- Ірез rz - błyskawica
- Ірен rz - rycerz
- Іар rz - rok
- ыіаза cz - pisać
- Іазен rz - tekst, praca pisemna
- Іазауен rz - pismo, alfabet
- Іахмаз rz - odbicie księżyca w tafli morza lub oceanu
- іан zaim - on
П
- перпре przyim - względem, niż
- Перм rz - nasiono
- Петчел rz - światełko, nikłe światło
- Петчележніх rz - robaczek świętojański
- ПетчелРеті /pətsəlrəc/ rz - aureola (taka jak nad głową świętego)
- ПетчелЛеш rz - poświata
- ПетчелЛешніх rz - ognik
- Пет rz, mn. Петла - światło
- петрадде przym - błyskawiczny
- петле przym - świetlisty, jasny
- Петнех rz - brew
- ыпеза cz - bawić się
- Пешет rz - trucizna
- Пешет куче rz - alkohol <Z>
- Пешет каре rz - alkohol <O>
- прехсыме przym - bliski
- ыпра cz - chcieć
- ыпрета rz - wracać
- ыпрета мбеПндетта cz - budzić się
- Пречыдент rz - prezydent <Z>
- Прен rz - pragnienie
- Прыті /prɨc/ rz - dżdżownica
- ыпрыга cz - zamknąć
- Прых, mn. Прыхна rz - handlarz niewolnikami; dostawca, łowca niewolników
- Прыц rz - kwiat
- ыпрыца cz - kwitnąć
- Прыцніх rz - marzec
- ыпрына rz - latać
- Прат rz - świat
- Пратрар rz - polityk
- Праітрар rz - kandydat
- Птрет rz - sikorka
- Птҩт rz - dziób
- Пшеіл rz - część
- Пшехсы, mn. Пшехсытта rz - lis
- Пшапескле rz - czwartek <kra>
- пп. - skrót od перпре
- Пытрар rz - pięść
- Пышт rz - poczta
- ыпыга rz - wycierać
- Пыхцшах rz - robak
- Пыніан rz - osiłek
- Пыкач rz - prąd elektryczny <Z>
- Пыкачетніх rz - elektronika <Z>
- Пыкачеж rz - elektryczność <Z>
- Пыжен rz - kret
- Пылп rz - ogólna nazwa coś małego, różowego
- Пынц rz - taca
- Парт rz - partia <Z>
- Пары, mn. Парытта rz - wróżka
- Пауарыр rz - merytoryczność
- Палхыт rz - ruch
- ПапМерд rz - maska
- Панд rz - panda
- Паҩд rz - pogoda
- ыпцыхна cz - pachnieć
- Пскух rz - żywioł
- Пхтан rz - masło
- Плеһ rz - żyła
- Плешт rz - pchła
- плне przym - pełny
- Пндет rz - sen (czynność spania bądź widziane zdarzenia)
- ыпндета rz - spać, śnić
- Пмас rz - wyziew
- ыпмаса cz - zionąć (ogniem)
Ы
- ы spój - i
- ыңыдрауа cz - przypominać (o czymś)
- ыды przyim - przeciwko
- Ыдыл rz - sprawiedliwość
- Ыднын rz - mściciel <hiu>
- Ыр rz - dzień
- ыңырта cz - pracować
- Ырт rz - praca
- ЫрТімех /ɨrcməχ/ rz - motyl
- Ыртауен rz - praca; akcja
- Ыртаі rz - pracownik
- Ырпаі rz - wróbel
- ырыре przym - codzienny
- Ырыл rz - wrzesień <kra>
- Ырынх rz - słońce
- ырале przym - żółty
- ырге przym - srebrny
- ырыжжелца rz - zerkać
- ЫрБжелц rz - zerknięcie; widoczek
- Ытез rz - mięso
- ыңытуба cz - frustrować się
- Ытубен rz - frustracja
- Ытубы, mn. Ытубыа rz - frustrat
- ытішыне /ɨcʃɨnə/ przym - stary
- ЫтіФымпет /ɨcfɨmpət/ rz - nieszczęście
- ытіпрехсыме /ɨcprəχθɨmə/ przym - daleki
- ыңытіха /ɨnɨcχa/ cz - chrapać
- Ытіхен /ɨcχən/ rz - chrapanie
- ытікубе /ɨckʷɨbə/ przym - mały
- ЫтіКыры /ɨckɨrɨ/, mn. ЫтіКырытта rz - prawa strona
- ытікырыте /ɨckɨrɨtə/ przym - prawy
- ытіжжера [ыті+ы+бжер+а] rz - wyznawać religię
- ЫтіБжер /ɨcbʒər/ rz - religia
- ытілаже /ɨclaʒə/ przym - krótki
- ытімде /ɨcmdə/ przym - nieliczny; mało
- ытімеҩде /ɨcməɥdə/ przym - nieliczny; mało
- ытас przyim - nad, ponad; na
- ЫтасБжелц rz - nadzór, kierowanie, prowadzenie
- Ытцшахшы, mn. Ытцшахша rz - wnętrzności
- ытҩ [ыті+ҩ] przym - zły, niewłaściwy
- Ызыр rz - listopad <kra>
- ыңышха cz - przepadać (za czymś)
- Ышхаі rz - miłośnik
- ЫшхаіХаы, mn. ЫшхаіХаа rz - fanclub, grupa miłośników
- ыіде przym - straszliwy
- Ыір rz - woda
- Ыіретеж rz - akwarium
- Ыіх /ɨjɨχ/ rz - płetwa
- Ыпшы rz - meduza
- ыпшанде przym - mądry
- ыңыцша /ɨnɨʧʧa/ cz - ściskać
- ысетіе przym - szeroki
- Ыстерыі rz - historia
- ыге przym - trudny
- Ыген rz - tak, zgoda
- ЫгенГладен /ɨŋəngladən/ [ɨŋəŋ(g)ladən] rz - aprobata
- ыгамбе przym - błękitny
- ыгласте przym - żółty
- ЫхенеЛіцпыле rz - niedziela <kra>
- Ыхт rz - kredyt
- ыңыхтеіха cz - dawać
- Ыхбых rz - foka
- Ыкр rz - brzuch
- Ычдех rz - władza
- ычеіде przym - ciężki
- Ычгыц rz - szron
- ыңыча cz - ssać
- ыңычауа cz - pluć
- ыже przym - łatwy
- ыжепсауене przym - kruchy, łamliwy, podatny na zniszczenie
- Ыжге rz - ziarno
- Ыб rz - ojciec
- Ыбенд rz - grudzień <kra>
- Ыбы, mn. Ыбыа rz - matka
- ЫбыЗат rz - materiał <tar+kra>
- Ынды rz - krab
- ында zaim - ty, wy (neutralne)
- Ынтум rz - hochsztapler, oszust <aer>
- Ынах rz - dziecko
- Ынгыл rz - jeż
- Ынгс rz - łabędź
- Ым rz - muszla
- Ымерых rz - promocja, reklama
- ЫмерыхЫртауен rz - akcja promocyjna
Ц
- ыцеуа cz - oddychać
- Цых rz - krew
- Цар rz - cebula
- ыцша cz - uderzać
- Цше /ʧʧə/ rz - deszcz
- Цшеж rz - radość
- цшеже przym - radosny
- цшеліте przym - gęsty
- ыцшеха cz - szczekać
- Цшехаі rz - pies
- Цшы rz - śnieg
- цшышыте przym - cienki
- Цшыглі rz - cześć, czołem
- Цшых rz - grot
- Цшаддет rz - narkotyk
- ыцшаддына cz - ćpać
- Цшаддаі rz - ćpun
- Цшабал rz - używka, środek odurzający
- Цшавы rz - łata
- Цшыхыж rz - tajemnica
- ыцбжала cz - rżeć
- Цбжалаі rz - koń
С
- ыса cz - być
- Сер rz - żołądź
- Сеід rz - gwiazda
- себале przym - zły, podstępny
- Себалеж rz - zło
- Сіаст rz - polityka
- СіастЖытр rz - życie polityczne
- ысыда rz - siadać
- Сых rz - pies <Z>
- Сыч rz - jajko
- Сычаі rz - wąż
- СыңЫт rz - konik morski
- Сымб rz - lew
- саһыласе przym - łysy
- СаГнеш rz - policjant <Z>
- СаГнештрар rz - policjant <Z>
- СаГнештрареж rz - policja <Z>
- СаГнешХаы, mn. СаГнешХаа rz - policja <Z>
- Сакреж rz - świętość
- сакуепепгладене przym - nieuzasadniony
- саказе przym - bezdomny
- Сажеі rz - żul
- Сам rz – poziom, stopień
- ыскнера cz - oszczędzać
- СкнерПлан rz - plan oszczędnościowy
- Сбжарацш rz – autonomia
- ыслеша cz – słuchać, słyszeć
- СлешСам rz – słuchalność <Z>
- слі spój – jeśli
- Снах, mn. Снахла rz - starorzecze <tamt>
- Сніслапш rz - byk
- Смез rz - wystawiony język
- ысмеза cz - pokazywać język
Г
- ыгеца cz - (u)padać
- Гел rz - zagłówek
- Ген rz - tak, zgoda
- ГенГладен /ŋəngladən/ [ŋəŋ(g)ladən] rz - aprobata
- Гышт rz - palec
- гыіра wykrz - ojej, jejku
- ыгыца rz - pęcznieć
- Гыгы, mn. Гыгытта rz - ząb
- ГыгыЦар rz - czosnek
- ГыгыМахаі rz - wykałaczka
- ыгыхтіа cz - rozpadać się
- ыгыча rz - drapać
- га zaim - one, oni
- Гарыд rz - smok
- Гаіб rz - poduszka
- глыре przym - złoty
- ыглада cz - mówić
- ыглада іаСакреж cz - urągać (komuś); przeklinać
- ыглаглада cz - rozmawiać; opowiadać
- Гнеш rz - lustro
- Гнас rz - noga
Х
- Хелып rz - mocz <hiu>
- Хелыпцшат rz - mocznik <hiu>
- ХелыпБжыі rz - drogi moczowe <hiu+tar>
- ыхрымха cz - chrumkać
- Хрымхаі rz - świnia
- ыхтіа cz - drążyć
- Хы, mn. Хытта rz - ogień
- ХыДансаі rz - ognisko
- Хытан rz - las
- ХыТлаһ rz - knot
- Хыфыжы, mn. Хыфыжжа rz - zwierzę
- ХыфыжыДеіенеж rz - hodowla
- Хыфыжыніх rz - zoo
- Хыі rz - cień
- ыхыцша cz - skręcać
- Хыбмаж rz - filet
- ХыЛапс rz - świeczkaч
- Хылхалын Харрын Ракыкун rz - abra kadabra alakazam
- ХыНыт, mn. ХыНытла rz - lawa
- ХыНытлаі rz - wulkan
- ыхымпа cz - śmiać się
- Харц rz - serce
- Хаті rz - wątroba
- Хафм rz - twierdza <wajt>
- Хаірат rz - zdziwienie
- Хаы, mn. Хаа rz - grupa
- Хац rz - pióro
- Хакх rz – prawo
- ХакхДеіКагаз rz – ustawa
- Хал rz - róża
- ыхла cz - pić
К
- Кдансх rz - błoto
- Керезел rz - obsada
- Кетрец rz - mieszkanie
- Кеун rz - powtórka
- ыкеуна cz - powtarzać się
- Кеібж rz - ból
- Кесам rz – dezaprobata; zawód
- Крыт rz – skrzydło
- крахе przym - czarny
- куе zaim - tak, w ten sposób
- Кует rz - miasto
- куепеп spój - bo, ponieważ
- куеык przyim - taki jak, tak jak
- куелікуе przyim - około
- куелакуе (лаш) przyim - zgodnie (z czymś)
- ыкуелма cz - umierać
- Куелм rz - śmierć
- Кур rz - kapłan
- Куры, mn. Курра rz - kapłan
- Курніх rz - świątynia
- Кушер rz - nietoperz
- куіме /kʷɨjmə/ przym - dokładny <hiu>
- кубе przym - wielki
- Кубат rz - tygrys
- Кумкаі rz - żaba
- кы zaim - kto, co; który, jaki
- Кыр rz - test
- Кыры, mn. Кырытта rz - lewa strona
- кырыте przym - lewy
- кыырыпа cz - odbić się
- КыРыпаітрат rz - sprężyna
- Кыран rz - prawiczek, dziewica
- КырБжелц rz - badanie
- кыытііа /kɨɨcɨja/ cz - śpiewać
- кыта rz - my inkluzywne
- кыыһыжауа cz - naszywać, wyszywać
- кыыһыжауа ндеһыдр cz - podszywać
- кыі spój - i
- кыпсауене rz - zwichnięty
- Кыцаі rz - królik
- Кыцаі чанте rz - kangur
- кыыстаіа cz - wstać, podnieść się
- кыме przym - nieliczny; mało
- Карп rz - ryba
- карле przym - mały
- ыкатауа cz - oświadczać
- Каз rz - dom
- ыкафа cz - puścić
- ыкаіба cz - zgubić
- Кагаз rz - papier
- Каклірдізгыр rz - poniedziałek <kra>
- Кабыл rz - baron
- Калыс rz - brzydactwo, brzydal
- калысе przym - brzydki
- Калысеж rz - brzydota
- ыкалысауа cz - brzydnąć
- Калм rz - pelikan
- Калмер rz - cześć, czołem
- Кампш rz - walka
- ыкампша cz - walczyć
- КамппшаіЛеш rz - wojownik
- камы zaim - my ekskluzywne
- Кбаісд rz - gwiazda
- Кбжаісд rz - gwiazda
- Клепаі rz - modliszka
- Клеб rz - chleb
- Клыб rz - duma
- ыкларта cz - myć
- кларте przym - czysty
- Клах rz - kapelusz
- Кмар rz - chmura
Ч
- Черпах rz - żółw
- Черыш rz - zgryźliwy staruch
- Четхан rz - karaluch
- Челіх rz - stal
- Чрыніуач rz - "nagi" ślimak
- Чрад rz - skóra
- ычтупа cz - leżeć
- Чтыпы, mn. Чтыпыа rz - okno
- Чшанх rz - sopel
- Чпечы, mn. Чпечытта rz - brama, wrota
- чпышыхе przym - mały, drobny
- ычыда cz - lubić, kochać
- ычыпха cz - stanowić przesłankę
- Чыд rz - miłość, sympatia (uczucie)
- Чыншах rz - krzykacz, wydrzymorda
- ычауа cz - czuć, odczuwać
- ычауа іаКеібж rz - odczuwać ból
- ычауа іаФымпет cz - cieszyć się
- ычауа іаЦшеж cz - cieszyć się
- ычауа іаСтрах cz - bać się
- ычапыта cz - wałęsać się
- ычачапыта cz - odnaleźć, znaleźć, odkryć
- Чант rz - torba
- ЧантКыцаі rz - kangur
- ычкындра cz - pilnować niewolników; (dawniej) dbać, by ktoś pilnie pracował
- Чкындр rz - nadzorca niewolników; skinder, zarządca skindreży <O>
- Чкындреж rz - prowincja w Wajtulii Gangreńskiej <O>
Ж
- ыжезра cz - trzymać
- Жен rz - żona
- ыженса cz - bronić
- ыженсауа cz - bronić
- ыжра cz - jeść
- Жытр rz - życie
- ыжыіа cz - żyć
- ыжыха cz - ciągnąć
- Жадлаі rz - pszczoła
- ЖадлаіЦшых rz - żądło
- Жакы, mn. Жакка rz - usta
- жаніуе /ʒaɲwə/ przym - niebieski
Б
- Бер rz - trawa
- ыбера cz - brać, wziąć
- ыбера лаІермы cz - zbierać
- берпсауене przym - złamany
- Бертіам rz - pestka
- ыбербера cz - wybierać
- берылеуа cz - zagryźć
- Бехсет rz - dewastacja, zniszczenie <hiu>
- ыбеча cz - beczeć
- Бечаі rz - owca
- Бен rz - prawo
- Біарсет rz - środa <kra>
- бы licz - dwa
- бые licz - drugi
- Быр rz - malina
- ыбырга rz - tkać
- быырапса cz - przegnać, zmusić do odejścia
- Быргет cz - tkanina
- Быс rz - zboże
- БысТіапаі rz - kosa
- быысыда rz - sadzać; nominować
- быыкеуна cz - kopiować
- Быкыт rz - wzgórze
- быыжра cz - karmić
- БыМыКеун rz - kopia, odbitka
- Бар rz - kamień
- Батун rz - kokon
- БаіуңЫхдары /bajwɨnɨχdarɨ/, mn. БаіуңЫхдарыа /bajwɨnɨχdarɨa/ rz - czary mary
- Баісд rz - gwiazda
- Баіх rz - warczenie
- ыбаіха cz - warczeć
- Баіхауен rz - warczenie
- Бахас rz - język (mowa)
- БахасДеіаі rz - językotwórca, mowodziej <Z>
- Баж rz - kolor
- БажЛапс rz - sztandar
- Балбын rz - foka
- Бан rz - prawa strona
- Бан, mn. Банда, mn. poszcz. Бамма rz - pan, pani
- бане przym - prawy
- Бсыкаі rz - mucha
- ыжжеда cz - wiedzieć
- Бжед rz - wiedza
- ыжжера cz - wierzyć
- Бжер rz - wiara
- БжерЫхтеіхаі rz - misjonarz
- бжерне przym - lojalny
- Бжернеж rz - lojalność
- Бжетр rz - wiatr
- бжепете przym - głupi
- ыжжежжелца cz - rozglądać się, szukać (wzrokiem)
- Бжежжелцартрар rz - radar <Z>
- ыжжелца cz - patrzyć, widzieć
- Бжелц rz - patrzenie, widzenie, spojrzenie; widok
- Бжелцаініх rz - monitor <Z>
- БжеллыЗат rz - niebyt <kra>
- Бжендім rz - decyzja
- бжыз part - oto
- Бжыі rz - droga
- бжалхе przym - biały
В
- Выуп rz - sznur
- Выш rz - rumak
- Выкр rz - jaszczurka
- Выл rz - cukier
- выле przym - słodki
- ВылыВыл rz - cukierek
- ВылВыл rz - cukierek
Л
- Ледіб rz - biedronka
- Леу rz - element, klocek
- ылеуа cz - gryźć
- Леш rz - kula
- леше przym - kulisty, okrągły
- Лешет rz - niedźwiedź (udomowiony) <O>
- Леіл rz - list
- Лембар rz - gazeta
- ЛембарІазаі rz - dziennikarz
- Літі /ʎɨc/, mn. Лісса rz - kamień
- ыліза cz - iść, chodzić
- ыліза лаңЕмрых cz, idiom - zaginąć, wyjść i nie wrócić <O>
- ыліза лаТат cz - pojechać na urlop, wakacje
- ЛізЛапс rz - laska
- Ліуах rz - komar
- Ліуахеж rz - owad, robak
- Ліуахніх rz - kwiecień
- Ліцпыле rz - niedziela <kra>
- ыліча cz - liczyć
- лібе spój - albo
- Лыпс rz - bukiet
- Ларынбат rz - sobota <kra>
- латарсграбе przym – dotychczasowy
- Ладс rz - kość
- ЛадБасеж rz - szkielet
- Лаібж rz - statek
- Лапс rz - gałąź, kij; laska; penis
- Лапсх rz - ręka
- ылаца cz - zwyciężyć
- Лац rz - zwycięstwo
- Лах rz - mężczyzna
- Лакы, mn. Лакытта rz - mąż
- ЛакыУх rz - kogut
- Лачауенет rz - wtyczka
- лаже przym - długi
- ылха cz - trzeć
Н
- Ндреш rz - rdza
- Нетеперх rz - wąpierz, wampir <Z>
- Нефы rz - wesz
- Нес rz - nos
- Немч rz - tchórz
- немче przym - tchórzliwy
- ынтыра cz - ukrywać
- ні licz - pięć
- Ніеілет rz - ślimak
- ыніеніа cz - polować
- Ніені rz - zasłona
- Нірт rz - magnes <Z>
- Ніртеж rz - megnetyzm <Z>
- нізе przym - krótki
- Ніпш rz - węch
- ыніарда cz - szanować
- Ніал rz - oko
- ніалве 'przym' - stromy <tamt>
- Ніалмыі rz - piątek <kra>
- ыніауа /ɨɲɲawa/ cz - płynąć, przepływać
- Ніндас rz - broszka
- Ніні /ɲɨɲ/ rz - mgła
- Ныт, mn. Нытла rz - wymioty
- ынытла cz - wymiotować
- Ныі rz - porządek
- Ных rz - wieża
- ынарча cz - miauczeć
- Нарчаі rz - kot
- Наем rz - mól
- Напаш, mn. Напашла rz - rak (zwierzę)
- Нацыі rz - naród <Z>
- нацыіе przym - narodowy <Z>
- Нахт rz - noc
М
- мде przym - liczny; dużo; bardzo
- Медіет /məɟjət/ rz - medium (informacyjne) <Z>
- Меділ rz - szal
- Мерд rz - twarz, oblicze
- ымердауа cz - zabijać
- Меры, mn. Мерытта rz - morze
- Месц rz - księżyc
- Мел rz - pierś
- меҩде /məɥdə/ przym - liczny; dużo; bardzo
- Мшыл rz - łuk
- Міехс rz - pinceta
- мы licz - jeden
- Мытрар rz - wykładowca
- Мытрареж rz - uniwersytet, uczelnia
- ымыша cz – świadczyć
- Мыш rz – perła
- ымыча cz - muczeć
- Мычаі rz - krowa
- Мыжмар rz - wydra
- Мыныт rz - minuta
- маддыме przym - gruby
- Маддымеж rz - grubość
- Марті /marc/ rz - kukła, lalka
- Матіж rz - prysznic
- Маідаі rz - żongler; tępak, nieuk (w slangu szkolnym)
- Маірел rz - tradycja; sklep mięsny <kra>
- маіреле rz - tradycyjny; mięsny <kra+tar>
- Маірележніх rz - tradycjonalista <kra+tar>
- МаірелЫмы, mn. МаірелЫмыа rz - potrawa mięsna <kra+tar>
- Маірелніх rz - rzeźnik <kra+tar>
- ымаца cz - wycierać
- Мас rz - mięso
- ымалпа cz - myśleć
- Малпаітрар rz - procesor <Z>
- ымамалпа cz - zastanawiać się, rozmyślać
- ымга cz - żuć
- мбеңытасыхтеіхауене przym – wyznaczony (odgórnie)
- Мбыч rz - policzek
Ҩ
- ҩ przym - dobry, prawidłowy
- Ҩ rz - dobro
- ҨЗат rz - dobrobyt <tar+kra>
- Ҩкр rz - jaszczurka
- ыҩлха cz - pełzać
- ҩңыртаіе przym - działający prawidłowo; skuteczny
- ҩн zaim - ona