Upadek Cesarstwa Taigong

Upadek Cesarstwa:
jasnozielony: obszary utracone przed 5900
zgniłozielony: obszary utracone do 7000
ciemnozielony: granice imperium w dniu spalenia Hengdu.

Upadek Cesarstwa Taigong (qin 齊楚大國落 Tāigòng Dáyé jîndāi) – seria wydarzeń historycznych w latach 6820-7274, które doprowadziły do rozkładu systemu politycznego i faktycznego rozpadu Cesarstwa Taigong – ostatniej trawestacji qińskiej monarchii absolutnej – i faktycznej likwidacji jakiejkolwiek państwowej organizacji tego ludu na blisko trzy wieki. W pewnym momencie swojej historii imperium Qin osiągnęło takie rozmiary, że sprawowanie skutecznej kontroli biurokratycznej i militarnej na takim obszarze przestało być możliwe. Naciski wewnętrzne i zewnętrzne, a także słabość dworu cesarskiego w Hengdu (都 hēng dù „miasto stołeczne”) doprowadziły do powstania wielu nowych państw i w zasadzie uformowały polityczny krajobraz regionu, na wiele lat wytrącając z rąk qińskim hegemonom pozycję lidera regionu Morza Słonego. Za ostateczną datę upadku cesarstwa uznaje się spalenie Hengdu przez Tarolaugra I w 7274 roku. Wydarzenie to rozpoczyna jedyną w qińskiej historiografii erę nazwaną od imienia jednej postaci: Erę Chana Tarolaugra (牛汗世 táluó'èr bêi shì).

Dynastia Taigong jest obok Zunma jedną z dwóch dynastii cesarskich – i jedyną rodzimą – co do której zastosowano po jej wygaśnięciu Prawo Zniesławienia. Oznacza to, że honoryfikatywny wyróżnik 朝 dá nie jest w stosunku do niej używany, a cesarze są nazywani 首 shōng „kapitan”: nie stosuje się wobec nich tytułu 皇帝 sēnmín „suweren”, tradycyjnie przysługującego władzy cesarskiej.

Przyczyny

Dynastia Taigong wstąpiła na tron w roku 5762, otwierając Erę Powtórzonego Porządku (井又世 zhōng hàpxiâ shì) i stawiając się tym samym w kontraście do swoich poprzedników, pochodzącej z Murii dynastii Zunma (西夏 Zūnmâ „skromny sługa”). Rządy Zunma nie były popularne w kraju – chociaż dynastia szybko podjęła decyzję o całkowitej qinizacji, przybierając tradycyjne miano i kulturę cesarską, uważano, że są oni prawdziwie oddani swojej zamorskiej ojczyźnie, a nie interesowi imperium. Z tego też powodu nowa dynastia, która wyrosła z lokalnych rodów arystokratycznych o wysokiej pozycji na dworze, postrzegana była jako zmiana jakościowa, „powrót do status quo”, początek nowej złotej ery. Oczekiwania wobec nowego monarchy, który przybrał imię Taigong Kunmek (齊楚日心 Tāigòng Kùnmèk), były wobec tego bardzo wysokie: musiał on jawić się jako przywódca polityczny, ale także militarny i duchowy, jako przedstawiciel odnowy wielkiej nacji, której przyszło mu rządzić.

Wbrew nazwie, w Erze Powtórzonego Porządku ładu politycznego i gospodarczego było niewiele. Wbrew obietnicom, utraconych północnych prowincji na terenie Harensuranu nigdy nie udało się odzyskać; kampania mająca na celu odbicie Hwatungu przeprowadzona w latach 6007-6015 zakończyła się sromotną klęską: wojska Taigong, wysłane na północ wczesną jesienią, zostały zaskoczone przez surowe nawet wobec lokalnego mikroklimatu warunki pogodowe panujące w Dachu Świata, związane walką przez wojska azeńskie jeszcze na swoim terenie w kotlina Guokhe i ostatecznie zdziesiątkowane przez głód i choroby podczas oblężenia strategicznie pozbawionego znaczenia miasta Mzalft. Klęska Qińczyków wyniosła na azeński tron królową Ncharmz, wielką reformatorkę i otworzyła Azenii drogę do statusu lokalnej potęgi.

W obliczu klęski z krajem, który na qińskich mapach ciągle przedstawiany był jako zbuntowane prowincje pod tymczasową kontrolą rebeliantów, trudno było mówić o radości w Cesarstwie. Błędów doszukiwano się jednak nie w planowaniu taktycznie idiotycznej jesienno-zimowej inwazji, lecz w luźnej polityce Zunma, za których czasów prowincje Harensuranu wybiły się na niepodległość. Uznano, że zabiegi qinizacyjne prowadzące na północy były niedostatecznie intensywne i że nie zaszczepiono tam ducha „Jednego Qin” (powszechnej w tamtych czasach tezy głoszącej, że bycie Qin to kwestia wyboru, do którego dokonania trzeba nakłonić cały świat). Podjęto decyzję o użyciu do tej pory w praktyce martwego Prawa Zniesławienia wobec Zunma, rujnując tym samym poprawne mimo wszystko do tej pory stosunki z Murią – ironią historii jest, że dokładnie tego samego prawa użyto później wobec Taigong. Zadecydowano także, że qinizacja populacji truskiej i poickiej na zachodnich i południowych rubieżach kraju musi zostać wzmocniona i przyspieszona. Dało to rozpęd rozwijającym się w regionie ruchom irredentystycznym – zwłaszcza że lokalna populacja miała świeży przykład Azenii, kraju, który nie dość, że wybił się na polityczną niezawisłość, to jeszcze ją skutecznie obronił.

Kryzys ekonomiczny lat 6700-6800 doprowadził do poważnych braków zaopatrzeniowych i znacznego spadku wartości qińskiego pieniądza. Ściągalność podatków była niska, a utrzymanie dworu w Hengdu kosztowało horrendalne sumy. Wtedy też zaczęły się zewnętrzne naciski na granice: nomadyczne plemiona – także qińskie – coraz śmielej poczynały sobie na terenach pod nominalnym zwierzchnictwem Cesarstwa. Celem ich odepchnięcia ściągano do kraju kosztownych najemników, jednak jako że nie było czym wypłacać im żołdu, szybko dołączali oni do „barbarzyńców”, zapewniając im dodatkową taktyczną i organizacyjną przewagę nad rozleniwioną i zdemoralizowaną qińską armią. W takich okolicznościach w roku 6819 cesarzowa Taigong Koho (富 Kôhò) poślubiła pochodzącego z Ajdyniru arystokratę, Erťipanûvira (później przybrał qińskie imię o zbliżonym znaczeniu – 谛站 Wênfé).

Rozpad

6820-6840: Choroba i śmierć cesarzowej Koho

Rządy Koho są nazywane „srebrną epoką”, a o niej samej mówi się „cesarzowa-poetka” – po objęciu przez nią tronu w 6816 widać było pewne wątłe oznaki wyjścia z gospodarczego kryzysu i politycznego impasu. Rozluźniła ona okowy qinizacji przeprowadzane na coraz słabiej kontrolowanych przez cesarstwo zachodnich wybrzeżach i zdecydowała o koncentracji obrony i rekonstrukcji kraju na ziemiach etnicznie qińskich – zbliżonych obszarowo do dzisiejszego terytorium kontrolowanego przez Siedmiomieście. Patronowała również kulturze i sztuce, chcąc wynagrodzić ludowi chude lata kryzysu i zaznaczyć, że ta epoka jest już za Cesarstwem. Miała zapędy reformatorskie. Za polityczny błąd Koho uchodzi jednak decyzja o poślubieniu Wenfe, jak się później okazało – tragiczna w skutkach. W Kronice Kronik wspomina się, że u Koho w 6820 pojawiła się „tajemnicza choroba”, wynikająca jakoby z powikłań poporodowych (dziecko zmarło, a Koho straciła możliwość posiadania kolejnych). Choroba musiała się pogłębiać, ponieważ cesarzowa stopniowo wycofywała się z życia publicznego, oddając coraz więcej kompetencji na ręce męża. Wenfe był wytrawnym politykiem, ale niefortunnie dla Qin, także patriotą, a jak dowiedziono wiele lat później, agentem Oczu Imperatora. Chociaż było to niezgodne z tradycją qińską, Wenfe tytułował się cesarzem jeszcze jako mąż Koho. W obliczu niemożności posiadania potomka, Koho zadecydowała o adopcji dynastycznej i wyznaczyła męża na swojego następcę, jednocześnie nakazując mu spłodzenie potomka z qińską kobietą.

W 6830 nomadowie truscy splądrowali Ninxię, wówczas główny ośrodek filozofii bohenistycznej. W odpowiedzi Koho nakazała decymację populacji zamieszkanej głównie przez Liktów stolicy prowincji Trugia, Hojanu (沧 Hòyān). Była to najbrutalniejsza kara kiedykolwiek zastosowana przez władzę cesarską wobec własnych obywateli. Chociaż cesarzowa nienawidziła przemocy, słusznie uznała, że tylko pokaz siły może stłumić ruchy próbujące rozsadzić państwo od środka. Nie zdecydowała się na nasilenie zabiegów qinizacyjnych, dochodząc do wniosku, że kara nałożona na ludność była wystarczającym dowodem na to, że cesarstwo, choć osłabione, nie powiedziało swojego ostatniego słowa. Osiągnęła swój cel, zapewniając na kilka lat spokój na południowo-zachodnich rubieżach.

W 6837 Koho wycofała się z polityki całkowicie, ale nigdy nie abdykowała. Twierdzi się, że podejrzewała, że jej mąż nie jest tym, za kogo się podaje, ale biorąc pod uwagę jej ciężki stan w ostatnich latach życia, nie wydaje się to prawdopodobne. W 6840 umarła w Purpurowym Pałacu w Guanglingu, swojej ulubionej rezydencji, w towarzystwie męża i grona zaufanych jej ludzi. Legenda głosi, jakoby ostrzegła kuratora Shodę Zhenme (昭主 Shôdâ Zhēnmē) przed ajdynirską inwazją, pozornie wyrażając troskę o jego zdrowie – w dialekcie nin, którym mówiła Koho, „czarny orzeł” i „choroba zakaźna” są prawie homofonami, różniącymi się jedynie tonem, raczej niewychwytywalnym dla Wenfe, który nigdy nie opanował do końca reguł qińskiej prozodii. O ile Shoda Zhenme faktycznie musiał być przy cesarzowej w chwili jej śmierci, powszechnie uważa się, że legenda powstała celem odczarowania fatalnego wizerunku ostatniej qińskiej dynastii.

6840-6900: Samodzielne rządy Wenfe; rebelie truskie

Zgodnie z tradycją panującą wówczas w cesarstwie, nowy monarcha był koronowany dziewiątego dnia po śmierci poprzednika. Wenfe nie uhonorował jednak tego zwyczaju, domagając się korony, wedle przekazów z epoki, natychmiast lub dzień po śmierci Koho. Zaczął wprowadzać na dwór ajdyniriańskie zwyczaje, odrzucając bohenistyczny prymat ośmiu cnót i stawiając się – podobnie jak imperatorzy w jego ojczyźnie – na pozycji boga. Wśród Qin, gdzie świeckość władzy od wielu wieków była niepodważalna, deklaracje nowego cesarza nie zrobiły szczególnego wrażenia, co wg Kroniki Kronik było powodem ogromnych frustracji Wenfe. Nowy cesarz nie interesował się terytorialną integralnością kraju. Już w 6862 znaczne połacie prowincji Trugia i Poicja zostały utracone i opuszczone. Przy Qin pozostał jedynie wąski pas wybrzeża, który połączono w jedną prowincję administrowaną bezpośrednio ze stolicy. Wenfe zawierał dziwne, niepotrzebne z punktu widzenia sytuacji geopolitycznej sojusze z odległą Mokucją i Murią, które pozostawały porozumieniami jedynie na papierze, ponieważ żaden z tych krajów nigdy nie został wezwany na pomoc, ani sam o nią Taigongu nie poprosił.

Relacje Wenfe z Ajdynirem opisywano jako dziwną. O ile jego wywiadowcza przeszłość jest znana, o tyle historiografowie często odnoszą wrażenie, że porzucił on zlecone mu zadanie infiltrowania Qin – mimo że cesarstwo faktycznie ostatecznie upadło, stało się to znacznie później i z dużo mniejszą korzyścią dla Ajdynirczyków, niż się spodziewano. Przypuszcza się, że to właśnie przyjęcie tytułu cesarskiego – w oczach mieszkańca Ajdyniru równego z tytułem boskim – napędziło w nim głód władzy. Niektórzy twierdzą, że już małżeństwo z Koho i ogromna chęć Wenfe do „wspierania” żony w sprawowaniu władzy sugerowały, że misja wywiadowcza zeszła na drugi plan.

W 6865 wybuchły rebelie truskie (新暴乱 Tīluà bamsūng). Mimo nazwy, objęły one terytorium całego kraju, chociaż faktycznie zaczęły się od truskiej insurekcji, która ustabilizowała status niepodległego Państwa Truskiego. W rebeliach uczestniczyli wszyscy, także Qińczycy, zmęczeni dziwną, nieracjonalną polityką Wenfe i stale zagrożeni przez ataki nomadów i nikogo niebronieni. Rozkładająca się armia pozbawiona większości dowództwa, które Wenfe delegował zwykle w misjach dyplomatycznych, nie była w stanie dać odporu siłom niezadowolonych mas i poddała większość twierdz. Nie widząc innego rozwiązania, Wenfe wezwał Ajdynir do pomocy w stłumieniu rebelii, powołując się na stare akty o przyjaźni i wieczystym porozumieniu, zawarte jeszcze w Erze Siedmiu Masek.

6900-7263: Interwencja ajdyniriańska i nowa obca władza

Ajdyniriański imperator odpowiedział na wezwanie o pomoc i przysłał do Taigongu dosyć spore oddziały swojej armii. Niewielka znajomość terenu i liczne błędy na mapach początkowo nie przydały kampanii właściwego momentum. Pierwsze bitwy: pod Namie, pod Bu'er i pod Shanglia zakończyły się zwycięstwem rebeliantów, którzy zmusili wojska imperatora do odwrotu, ale nie zadali im większych strat. Oddziały ajyniriańskie przeorganizowały się i dokonały kontrofensywy na główne ośrodki rebelii na wschodzie, ignorując jednak początkowo trusko-poickie postępy w ich marszu do Morza Słonego. W ciągu kilkudziesięciu dni rebelia została w zasadzie stłumiona. Wtedy siły ajdyniriańskie w końcu zajęły się Trugami i Poitami i wyparli ich za granicę Taigongu, nie przekraczając jej – wojna z nowymi sąsiadami Qińczyków nie była imperatorowi na rękę.

Po stłumieniu rebelii Wenfe oczekiwał, że wojska ajdyniriańskie opuszczą kraj, oddając ustabilizowany region pod kontrolę zreorganizowanej armii qińskiej. Zdawał sobie sprawę, że przybysze spod czarno-czerwono-białej flagi nie są mile widziani przez lokalną populację – rebelia była w końcu wymierzona przede wszystkim w Ajdynirczyka na tronie, a stłumili ją jego rodacy. Jak pisze Kronika Kronik, cesarz był bardzo zaskoczony, gdy wojska Ajdyniru wkroczyły do Hengdu i rozpoczęły ciągłą blokadę pałacu cesarskiego, doprowadzając do faktycznego aresztu domowego cesarza. Generał Sūdrbhāvon wymusił na Wenfe abdykację i wprowadził zarząd komisaryczny, ogłaszając się „pełniącym obowiązki” cesarza podczas jego niedyspozycji. Losy Wenfe nie są znane; przypuszcza się, że został on odesłany do Ajdyniru na reedukację, bądź stracony.

Kolejne lata to trwały rząd marionetkowy i postępująca degradacja kraju. Ród Taigong stał się narzędziem wykonywania woli politycznej komisarzy przysyłanych z Ajdyniru, których zadaniem było „stabilizowanie sytuacji politycznej” na północnych brzegach Morza Słonego. Garnizony były obsadzane oddziałami mieszanymi qińsko-ajdyniriańskimi, co zapewniało skuteczną ochronę granic mimo niewielkiej woli współpracy z żadnej ze stron: żołnierze z południa byli postrzegani jako okupanci, a sami uważali stacjonowanie na północy jako karę, mimo znacznie wyższego żołdu i lepszych warunków, niż w garnizonach na terenie Ajdyniru. Podczas zarządu komisarycznego trwale zniesiono podział terytorialny na prowincje, podporządkowując cały kraj scentralizowanej władzy sprawowanej przez cesarza i komisarza z Hengdu. Wycofano rozluźniające ucisk reformy Koho i przywrócono intensywną qinizację na nielicznych już obszarach, na których Qin nie stanowili etnicznej większości. Załamała się populacja; rebelie i kolejny kryzys głodu sprawiły, że wiele osad zostało opuszczonych lub po prostu wymarło.

Władza komisaryczna oficjalnie zakończyła się w roku 7263, wraz ze zmianą kursu politycznego w Ajdynirze i niepokojami na miejscu. Marionetkowy cesarz Taigong Xinbu (慰藉 Xìnbū) został pozostawiony sam sobie ze szczątkową armią, zrujnowanym krajem i zmęczoną, głodną populacją, która niecierpliwie wyczekiwała zmiany.

7263-7274: Marsz Tarolaugra i koniec imperium

W Państwie Truskim do władzy doszedł Tarolaugr I. Jego celem było zadanie śmiertelnego ciosu znienawidzonemu przez Trugów Taigongowi. W 7263 rozpoczął swoją wielką kampanię, której celem było obalenie cesarza i podporządkowanie sobie całego kraju. Koincydentalnie z opuszczeniem granicznych posterunków przez Ajdyniriańczyków rozpoczęły się manewry mające na celu opanowanie wybrzeża. Armia qińska nie stawiała wielkiego oporu i szybko została rozbita; jej resztki wycofały się wgłąb kraju. W ciągu trzech lat Tarolaugr I zdołał opanować w zasadzie cały wschodni Taigong; wszystkie ziemie inkorporował bezpośrednio do Państwa Truskiego. Mimo łatwego dostępu do stolicy, postanowił zostawić ją sobie na koniec i przerzucił wojska na zachód, zdobywając tam trójmiasto Guangling-Zhanzhou-Xiapcheng i obszary położone dalej na południe. Oblężenie Bu'er, zakończone poddaniem miasta Trugom w 7270 otworzyło Tarolaugrowi drogę do Hengdu. Oblężenie stolicy rozpoczęło się w święto Naosheng (春分 nâoshēng) w 7271. Xinbu poddał miasto w początkach 7274, prosząc o łaskę dla mieszkańców. Gdy truskie wojska wkroczyły do Hengdu, Qińczycy nie mogli jednak liczyć na żadną łaskę – miała miejsce kilkudniowa, okrutna rzeź, w trakcie której wymordowano prawie wszystkich mieszkańców. Następnie miasto podpalono, zburzono to, co zostało po pozostawionym samemu sobie pożarze, teren przekopano i zasypano solą, nie zostawiając po dawnej qińskiej stolicy kamienia na kamieniu. Historia Cesarstwa Taigong dobiegła końca, a dla Qińczyków zaczęła się nowa epoka – epoka dumnego ludu pozbawionego własnego państwa.

Konsekwencje

Konsekwencje zniszczenia Cesarstwa Taigong nie były początkowo oczywiste. Nie było w historii jeszcze przypadku całkowitej likwidacji państwa przez dawniej zależny od niego lud. Z tego też powodu rządy innych krajów nie wiedziały, jak na nową sytuację zareagować, w konsekwencji niejednokrotnie uznając Tarolaugra i jegoo spadkobierców za nowych cesarzy, mimo że Trugowie jednoznacznie odrzucali zarówno ten tytuł, jak i jakąkolwiek identyfikację z Qin, nie prowadząc przy tym polityki trugifikacyjnej na podbitych ziemiach.

Likwidacja Cesarstwa Taigong zaburzyła odwieczną, trudną równowagę nad Morzem Słonym, pozostawiając Ajdynir bez swojego „przyjaznego rywala” z północy. Motywacje dla ajdyniriańskiej interwencji, która bezpośrednio przyczyniła się do upadku Taigongu nie są znane, a decyzja o wycofaniu stamtąd ajdyniriańskich żołnierzy sugeruje, że decyzja mogła być podjęta przypadkowo, lub mieć charakter osobistej wendetty imperatora wobec Wenfe, który rościł sobie pretensje do boskiego tytułu, a nie zorganizowanej, wymierzonej w Qin politycznej napaści. Brak Taigongu na północy oraz fakt, że za kasację cesarstwa odpowiedzialny był podległy lud, doprowadził do zmian w ajdyniriańskiej polityce wewnętrznej – to dużo bardziej różnorodne etnicznie państwo mogło przecież paść ofiarą podobnego kryzysu w przyszłości. Zmieniło się podejście do mniejszości narodowych, w wielu regionach przywrócono lokalne tytuły królewskie (ruj/rozh) i książęce (isūr), zmieniono podejście do samowładztwa.

W wyniku zburzenia Hengdu, wiele szlaków handlowych zmieniło swój przebieg, a część z nich wygasła. Nowym centrum qińskiej kultury stało się trójmiasto Zhanzhou-Xiapcheng-Guangling, już wcześniej pełniące ważne funkcje zarówno w handlu, jak i w administracji, i w zasadzie nienaruszone przez wojska Tarolaugra, które – jak głosi legenda – były oczarowane pięknem tych założeń urbanistycznych. Przeniesienie handlu na wschód sprawiło, że drogi na północ przez dawne terytoria Zhok-Ha zostały zapomniane a handel środkowego Kyonu z Państwem Neszów i przyległościami w zasadzie całkowicie zamarł.

Po upadku Cesarstwa Taigong obserwuje się dalszy spadek qińskiej populacji, która dopiero od niedawna ponownie odnotowuje dodatni przyrost naturalny. Wiele osad, a wręcz całych miast, głównie tych położonych w górskich kotlinach, zostało opuszczone i całkowicie zapomniane.

Dla Qin okres Cesarstwa Taigong to czas rozczarowania władzą cesarską. Po zniszczeniu cesarstwa zaobserwowano przeniesienie ciężaru kulturotwórczego i ekonomicznego z arystokracji na mieszczaństwo. Niektóre obszary kraju paradoksalnie rozkwitły dopiero pod truskim panowaniem. Praca organiczna, powszechny w tamtych latach koncept, zaowocowała ostatecznie utworzeniem w 7561 Konfederacji Siedmiu Miast, kupieckiej, oligarchicznej republiki skupionej wokół największych ośrodków miejskich, początkowo funkcjonującej jako rodzaj miejskiego stowarzyszenia w ramach Państwa Truskiego, potem stopniowo się uniezależniającej, a obecnie całkowicie niepodległej i przyćmiewającej dawnego okupanta.

Likwidacja Cesarstwa oznacza także spór o jego sukcesorów i prawo do dziedzictwa kulturowego. Zarówno Siemiomieście jak i Cesarstwo Poitów, zorganizowane na ziemiach należących onegdaj do kolejnych qińskich cesarstw roszczą sobie prawa do tego największego w historii Kyonu dorobku.

Prowincje qińskie w kolejności utraty kontroli

Za dynastii Zunma

• 5655 — Halong (河北 Hālōng (ob. Harenia)
• 5673 — Cyjur (澳门 Cīyù'úr) (ob. Stojeziory)
• 5701 — Mab (嶺北 Màbè) i Zhok-Fei (安南 Zhôk-Fèi) (ob. Merawia)
• 5709 — Hwatung (月本 Huàdōng), Suran (熱河 Sûlān) i Daikodong (河南省 Dáiguòdōng) (ob. Azenia)

Za dynastii Taigong

• 6810 — Marchia Wschodnia (广东 Kānsâi) (ob. Esmia, Siedmiomieście)
• 6862 — Trugia-Poicja (obszar wewnętrzny) (新疆 Tīluàpuà) (ob. Państwo Truskie i Cesarstwo Poitów)
• 7263 — Trugia-Poicja (reszta) (新疆 Tīluàpuà) (ob. Państwo Truskie i Cesarstwo Poitów)
• 7274 — pozostałe regiony (ob. Siedmiomieście)