Przejdź do zawartości

Ko'ari: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Nie podano opisu zmian
 
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Ko'ari symbol shield gallery.png|right|250px]]'''Ko'ari''' ([[język Ayu|Ayu]]: «{{Ayu|Κο‘αρι}}» ''‹Ko‘ari›'' {{IPA|/'kʰoʔaɾi/}} "cnota", "etyka") - system etyczno-religijny charakterystyczny dla [[FTI|Świętej Republiki Tangii (FTI)]], państwie położonym w obszarze [[Kanisja|Kanisji]] w [[Kyon]]ie zachodnim, z korzeniami we frakcji [[inyorai]] w czasach [[TWD|kaoryjskiej wojny domowej]] i fundamentalnie obowiązujący w FTI pomiędzy około 10319 [[EK]] do około 11400 [[EK]], który swój złoty wiek osiągnął około 11000 [[EK]]. Ten system jest w Tangii obowiązkowy i ma absolutny monopol ideologiczny w kraju, a społeczeństwo i struktury państwowe silnie propagują jego wyższość nad wszelkimi innymi modelami etycznymi, szczególnie religijnymi. Wtedy wyznawało go około 300 milionów ludzi na [[wyspa Kaori|wyspie Kaori]] w [[FTI]], oraz w różnym stopniu ścisłości do 500 milionów ludzi w innych państwach [[Kyon]]u.
[[Plik:Ko'ari symbol shield gallery.png|right|250px]]'''Ko'ari''' ([[język Ayu|Ayu]]: «{{Ayu|Κο‘αρι}}» ''‹Ko‘ari›'' {{IPA|/'kʰoʔaɾi/}} "cnota", "etyka") - system etyczno-religijny charakterystyczny dla [[FTI|Świętej Republiki Tangii (FTI)]], państwie położonym w obszarze [[Kanisja|Kanisji]] w [[Kyon]]ie zachodnim, z korzeniami we frakcji [[inyorai]] w czasach [[TWD|kaoryjskiej wojny domowej]] i fundamentalnie obowiązujący w FTI pomiędzy około 10319 [[EK]] do około 11400 [[EK]], który swój złoty wiek osiągnął około 11000 [[EK]]. Ten system jest w Tangii obowiązkowy i ma absolutny monopol ideologiczny w kraju, a społeczeństwo i struktury państwowe silnie propagują jego wyższość nad wszelkimi innymi modelami etycznymi, szczególnie religijnymi. Wtedy wyznawało go około 300 milionów ludzi na [[wyspa Kaori|wyspie Kaori]] w [[FTI]], oraz w różnym stopniu ścisłości do 500 milionów ludzi w innych państwach [[Kyon]]u.
System Ko'ari nie posiada bóstw. Kosmogeneza oddelegowana jest naukowcom, życie pozagrobowe pozostawia się pytaniem otwartym. Wiarę należy koncentrować naokoło jednostki w społeczeństwie, i na gatunku ludzkim. To ochronie ludzi, ich istnieniu, dobrobytowi, rozwojowi, poświęcony jest cały ruch. Największym antagonistą jest mizantropia, czyli zbiór destrukcyjnych sił o pochodzeniu psychicznym i sytuacyjnym, wywodzący się z samych ludzi, i kierujący człowiekiem ku jego własnej zagładzie lub cierpieniu. System tak kieruje człowiekiem, jak koncentruje się na działaniach psychofizycznych celem zarządzania tymi siłami psychologicznymi. Ponadto, system podkreśla wagę pracy, wydajności, koncentracji na teraźniejszości i przyszłości, oraz miłosierdzia. Podkreśla znaczenie siły o żelaznych ramach etycznych, kontrolowanej, i której użycie przeciwko systemicznej mizantropii jest dopuszczalne. Podstawowym pismem świętym są rozdziały religijne zawarte w [[Konstytucja FTI|Konstytucji Świętej Republiki]], a oprócz tego ważnym dziełem są [[Listy Świadomości]] założycieli.


__TOC__
__TOC__
Linia 10: Linia 12:
* '''[[Hirane]]''' («{{Ayu|χιρανε|100}}» ''‹hirane›'' {{IPA|/'hiɾane/}}) – emergencja: wspólnota jako wartość większa niż suma jednostek. Wiara, że zbiór cech w pewnej skali tworzy nowe cechy, w tym, że zbiorcza działalność ludzi jest większa niż wartość sumy działalności tych ludzi z osobna: moralnie, gospodarczo, rozwojowo. Emergencja przeciwdziała też kultowi jednostki i dyktaturom.
* '''[[Hirane]]''' («{{Ayu|χιρανε|100}}» ''‹hirane›'' {{IPA|/'hiɾane/}}) – emergencja: wspólnota jako wartość większa niż suma jednostek. Wiara, że zbiór cech w pewnej skali tworzy nowe cechy, w tym, że zbiorcza działalność ludzi jest większa niż wartość sumy działalności tych ludzi z osobna: moralnie, gospodarczo, rozwojowo. Emergencja przeciwdziała też kultowi jednostki i dyktaturom.
* '''[[Hakun]]''' («{{Ayu|χακυν|100}}» ''‹hakun›'' {{IPA|/'hakʉn/}}) – logika: obowiązek jasnego, spójnego i racjonalnego myślenia. Jasność, ścisłość, poprawność, posiadanie uzasadnienia i umotywowania, w działaniach, określaniu planów oraz wyrażaniu myśli. Jest to też cnota kierująca człowieka, aby dążył do wydajności tego, co robi.
* '''[[Hakun]]''' («{{Ayu|χακυν|100}}» ''‹hakun›'' {{IPA|/'hakʉn/}}) – logika: obowiązek jasnego, spójnego i racjonalnego myślenia. Jasność, ścisłość, poprawność, posiadanie uzasadnienia i umotywowania, w działaniach, określaniu planów oraz wyrażaniu myśli. Jest to też cnota kierująca człowieka, aby dążył do wydajności tego, co robi.
* '''[[Neika'i]]''' («{{Ayu|νηκα‘ι|100}}» ''‹neika‘i›'' {{IPA|/'nejkaʔi/}}) – szacunek dla nieszkodliwych tradycji i historii. Dyrektywa, że tradycje mają być przedłużane tylko wtedy, kiedy są nieszkodliwe. Jedna z najbardziej charakterystycznych i światowo nietypowych cech kulturowych Republiki Tangijskiej.
* '''[[Neika'i]]''' («{{Ayu|νηκα‘ι|100}}» ''‹neika'i›'' {{IPA|/'nejkaʔi/}}) – szacunek dla nieszkodliwych tradycji i historii. Dyrektywa, że tradycje mają być przedłużane tylko wtedy, kiedy są nieszkodliwe. Jedna z najbardziej charakterystycznych i światowo nietypowych cech kulturowych Republiki Tangijskiej.
* '''[[Reo'ina]]''' («{{Ayu|ρεο‘ινα|100}}» ''‹reo‘ina›'' {{IPA|/'re.oʔina/}}) – pragmatyzm: skuteczne działanie podporządkowane etyce. Idea polegająca na tym, że rzeczy muszą mieć cel, w przeciwnym razie nie powinny być podejmowane. Pragmatyzm kierowany humanitaryzmem ma przeciwdziałać relatywizmowi wynikającymi niekiedy z samej logiki.
* '''[[Reo'ina]]''' («{{Ayu|ρεο‘ινα|100}}» ''‹reo'ina›'' {{IPA|/'re.oʔina/}}) – pragmatyzm: skuteczne działanie podporządkowane etyce. Idea polegająca na tym, że rzeczy muszą mieć cel, w przeciwnym razie nie powinny być podejmowane. Pragmatyzm kierowany humanitaryzmem ma przeciwdziałać relatywizmowi wynikającymi niekiedy z samej logiki.
* '''[[Yakome]]''' («{{Ayu|γιακομε|100}}» ''‹yakome›'' {{IPA|/'jakome/}}) – regeneracja psychiczna: troska o równowagę wewnętrzną i odpoczynek. Regeneracja psychiczna, w której wagę przyznaje się odpoczynkowi mentalnemu, który może uwzględniać aktywność fizyczną nakierowaną na odprężenie bądź rozładowanie naprężeń w organizmie.
* '''[[Yakome]]''' («{{Ayu|γιακομε|100}}» ''‹yakome›'' {{IPA|/'jakome/}}) – regeneracja psychiczna: troska o równowagę wewnętrzną i odpoczynek. Regeneracja psychiczna, w której wagę przyznaje się odpoczynkowi mentalnemu, który może uwzględniać aktywność fizyczną nakierowaną na odprężenie bądź rozładowanie naprężeń w organizmie.
* '''[[Nitakimaya]]''' («{{Ayu|νιτακιμαγια|100}}» ''‹nitakimaya›'' {{IPA|/'nitəkiˌmajə/}}) – psychologia: świadomość emocji, procesów wewnętrznych i relacyjnych. Zrozumienie, że inni decyzje nie zawsze podejmują logicznie, że człowiek jest poddawany presjom, i że każdy człowiek prowadzi ciągłe mikrozarządzanie psychologiczne samym sobą.
* '''[[Nitakimaya]]''' («{{Ayu|νιτακιμαγια|100}}» ''‹nitakimaya›'' {{IPA|/'nitəkiˌmajə/}}) – psychologia: świadomość emocji, procesów wewnętrznych i relacyjnych. Zrozumienie, że inni decyzje nie zawsze podejmują logicznie, że człowiek jest poddawany presjom, i że każdy człowiek prowadzi ciągłe mikrozarządzanie psychologiczne samym sobą.

Aktualna wersja na dzień 00:09, 21 sie 2025

Ko'ari (Ayu: «Κο‘αρι» ‹Ko‘ari› /'kʰoʔaɾi/ "cnota", "etyka") - system etyczno-religijny charakterystyczny dla Świętej Republiki Tangii (FTI), państwie położonym w obszarze Kanisji w Kyonie zachodnim, z korzeniami we frakcji inyorai w czasach kaoryjskiej wojny domowej i fundamentalnie obowiązujący w FTI pomiędzy około 10319 EK do około 11400 EK, który swój złoty wiek osiągnął około 11000 EK. Ten system jest w Tangii obowiązkowy i ma absolutny monopol ideologiczny w kraju, a społeczeństwo i struktury państwowe silnie propagują jego wyższość nad wszelkimi innymi modelami etycznymi, szczególnie religijnymi. Wtedy wyznawało go około 300 milionów ludzi na wyspie Kaori w FTI, oraz w różnym stopniu ścisłości do 500 milionów ludzi w innych państwach Kyonu.

System Ko'ari nie posiada bóstw. Kosmogeneza oddelegowana jest naukowcom, życie pozagrobowe pozostawia się pytaniem otwartym. Wiarę należy koncentrować naokoło jednostki w społeczeństwie, i na gatunku ludzkim. To ochronie ludzi, ich istnieniu, dobrobytowi, rozwojowi, poświęcony jest cały ruch. Największym antagonistą jest mizantropia, czyli zbiór destrukcyjnych sił o pochodzeniu psychicznym i sytuacyjnym, wywodzący się z samych ludzi, i kierujący człowiekiem ku jego własnej zagładzie lub cierpieniu. System tak kieruje człowiekiem, jak koncentruje się na działaniach psychofizycznych celem zarządzania tymi siłami psychologicznymi. Ponadto, system podkreśla wagę pracy, wydajności, koncentracji na teraźniejszości i przyszłości, oraz miłosierdzia. Podkreśla znaczenie siły o żelaznych ramach etycznych, kontrolowanej, i której użycie przeciwko systemicznej mizantropii jest dopuszczalne. Podstawowym pismem świętym są rozdziały religijne zawarte w Konstytucji Świętej Republiki, a oprócz tego ważnym dziełem są Listy Świadomości założycieli.

EReligia i filozofia Ko'ari
Tematy ogólne Ko'ariŚwięta Republika Tangia★ (11000)Świątynie Ko'aryjskie (Ko'ari Takomari) · polityczna Izba Etyków · Tangijski kult Republiki
Doktryna Święte pisma Listy Świadomości · Konstytucja FTI
Cnoty główne Hurangán (humanitaryzm) · Hirane (emergencja) · Hakun (logika) · Neika'i (ograniczanie tradycji) · Reo'ina (pragmatyzm) · Yakome (regeneracja psychiczna) · Nitakimaya (psychologia) · Hana (obowiązki) · Nerea (odpowiedzialność)
Cnoty mniejsze Hamiya (czystość intencji) · Tokaré (mądra miłość)
Zło
Obchody Święta i rytuały Dzień Ko'ari
Świątynie Ko'ari Takomari
Ludzie Założyciele Maihano Terepo · Anoa Yamakori · Fana Taukiri · Himi Kureta · Olai Temarua · Neti Hatau · Koama ItuaFrakcja republikańska Inyorai
Święci

Cechy Ko'ari

Zgodnie z Konstytucją, Ko'ari składa się z jedenastu równorzędnych zasad – tzw. cnót Ko'ari:

  • Hurangánχυρανγάν» ‹hurangán› /hʉɾaŋ'gan/) – humanitaryzm: życie i godność człowieka jako nadrzędna wartość. Działalność człowieka powinna być nakierowana na jego dobro, koncentrować czas i uwagę wokół ludzi (siebie i innych), i przeciwdziałać samodestrukcji.
  • Hiraneχιρανε» ‹hirane› /'hiɾane/) – emergencja: wspólnota jako wartość większa niż suma jednostek. Wiara, że zbiór cech w pewnej skali tworzy nowe cechy, w tym, że zbiorcza działalność ludzi jest większa niż wartość sumy działalności tych ludzi z osobna: moralnie, gospodarczo, rozwojowo. Emergencja przeciwdziała też kultowi jednostki i dyktaturom.
  • Hakunχακυν» ‹hakun› /'hakʉn/) – logika: obowiązek jasnego, spójnego i racjonalnego myślenia. Jasność, ścisłość, poprawność, posiadanie uzasadnienia i umotywowania, w działaniach, określaniu planów oraz wyrażaniu myśli. Jest to też cnota kierująca człowieka, aby dążył do wydajności tego, co robi.
  • Neika'iνηκα‘ι» ‹neika'i› /'nejkaʔi/) – szacunek dla nieszkodliwych tradycji i historii. Dyrektywa, że tradycje mają być przedłużane tylko wtedy, kiedy są nieszkodliwe. Jedna z najbardziej charakterystycznych i światowo nietypowych cech kulturowych Republiki Tangijskiej.
  • Reo'inaρεο‘ινα» ‹reo'ina› /'re.oʔina/) – pragmatyzm: skuteczne działanie podporządkowane etyce. Idea polegająca na tym, że rzeczy muszą mieć cel, w przeciwnym razie nie powinny być podejmowane. Pragmatyzm kierowany humanitaryzmem ma przeciwdziałać relatywizmowi wynikającymi niekiedy z samej logiki.
  • Yakomeγιακομε» ‹yakome› /'jakome/) – regeneracja psychiczna: troska o równowagę wewnętrzną i odpoczynek. Regeneracja psychiczna, w której wagę przyznaje się odpoczynkowi mentalnemu, który może uwzględniać aktywność fizyczną nakierowaną na odprężenie bądź rozładowanie naprężeń w organizmie.
  • Nitakimayaνιτακιμαγια» ‹nitakimaya› /'nitəkiˌmajə/) – psychologia: świadomość emocji, procesów wewnętrznych i relacyjnych. Zrozumienie, że inni decyzje nie zawsze podejmują logicznie, że człowiek jest poddawany presjom, i że każdy człowiek prowadzi ciągłe mikrozarządzanie psychologiczne samym sobą.
  • Hanaχανα» ‹hana› /'hanə/) – obowiązek: aktywna troska o społeczeństwo, instytucje i innych ludzi. Idea, że ludzie mają obowiązki, i nie mają wyboru - muszą słuchać się poprawnej etyki, nie robiąc tego, popełniają i grzech moralny, i przestępstwo.
  • Nereaνερεα» ‹nerea› /'neɾea/) – odpowiedzialność: gotowość do ponoszenia skutków własnych działań. Koncepcja, zgodnie z którą w systemach demokratycznych wyborcy są narażeni na krytykę dotyczącą ich głosów, ponieważ nawet jeśli są najbiedniejsi i najsłabsi w społeczeństwie, uczciwe głosowanie daje im władzę za którą idzie odpowiedzialność.

Nieoficjalnie, lecz powszechnie uznaje się także dwie zasady pomocnicze:

  • Hamiya – czystość intencji.
  • Tokaré – mądra miłość, świadoma i odpowiedzialna emocjonalność.

Powyższe koncepcje są zawarte w Konstytucji Świętej Republiki Tangii.

Geneza i historia ruchu

Korzenie Ko'ari sięgają Tangijskiej Wojny Domowej (9901–9999 EK), podczas której frakcja republikańska, znana jako Inyorai, opracowała pierwsze zręby systemu etycznego odróżniającego ją od totalitarnych oraz monarchistycznych rywali. W okresie największego chaosu, siedmioro myślicieli:

rozpoczęło formułowanie zbioru zasad opartych na logice, wspólnocie i odpowiedzialności. Ich pisma i przemówienia, znane później jako Listy Świadomości, stanowiły duchową inspirację dla ruchu republikańskiego.

Po zakończeniu wojny, Ko'ari zaczęło się rozprzestrzeniać jako oddolna filozofia życia codziennego, przetrwało represje i zakazy podczas okupacji wyspy Kaori (10059–10319 EK), gdzie funkcjonowało w ukryciu jako forma obywatelskiego oporu. W tamtym czasie uważano, że przestrzeganie zasad Ko'ari jest jednym z nielicznych aktów wolności dostępnych pod okupacją. Po odzyskaniu niepodległości, Ko'ari stało się podstawą jednoczącą społeczeństwo i zostało oficjalnie wpisane do Konstytucji FTI w 10350 EK.

Religijny charakter etyki tangijskiej

Pomimo że Ko'ari jest systemem filozoficzno-etycznym, kulturowo i instytucjonalnie ma kształt teokratycznego ustroju z fanatyzmem na jego temat. Zgodnie z artykułem Konstytucji, Hanharai (parlament) jest trzyizbowy, z czego jedną z nich jest Izba Etyków (ludzi zwanych «κο‘ανυ» ‹Ko‘anu›), które mają ściśle hierarchiczną, niemal militarną strukturę przypominającą ustrój chrześcijańskiego Kościoła Katolickiego bardziej niż luźne kluby filozoficzne czy decentralizowany system taoistyczny. Zgodnie z Konstytucją:

"Etyk powinien posiadać rekomendację środowiska etycznego jako osoby dobrej, ale finalnej weryfikacji czy osoba nadaje się na etyka powinni dokonać wyborcy podczas wyborów."

etycy muszą zatem poddawać się analizom środowisk etycznych, ale wynik tych analiz nie jest warunkiem do kandydowania i wyborcy mogą wybrać kogo chcą na stanowisko etyków. Polityczni etycy oraz naukowcy instytucjonalni są jedynymi prawnie dopuszczalnymi zawodowymi etykami. Pozostali ludzie nie mogą czerpać żadnych korzyści zarobkowych z działalności akademickiej na temat etyki i muszą wykazać źródło utrzymania się inne niż ta działalność.

Symbole

Symbolem są symbole klinowe twarzy i człowieka, symbolizujące ludzkość i humanitaryzm oraz uniwersalność i obowiązkowość Ko'ari dla gatunku ludzkiego. Zazwyczaj przedstawiane są na tarczy bądź w formie uproszczonego symbolu. Pochodzi to od flagi republikańskiej, inyorai, z czasów tangijskiej wojny domowej.

Czasami używa się innych symboli. Są to jedenastoramienna gwiazda, siedem zębatych kół, czy spirala harmonii, obecne są na monetach, flagach urzędów, odznakach etyków i w architekturze publicznej. Obchody Dnia Ko'ari, przypadające na trzeci dzień miesiąca Puronau, obejmują wspólne czytanie zasad, debaty, a także publiczne deklaracje etyczne składane przez młodych dorosłych.

EŚwięta Republika Tangii (rok 11000 EK)
Ogólne Święta Republika (11k EK) · miasto stołeczne Kun · polityka (konstytucja, tekst PL · Prezydent · Hanharai) · gospodarka (aotai) · demografia · język ayu · hymn
Religia Ko'ari · Hurangán (humanitaryzm) · Hirane (emergencja) · hakun (logika) · neika'i (ograniczanie tradycji) · reo'ina (pragmatyzm) · yakome (regeneracja psychiczna) · nitakimaya (psychologia) · hana (obowiązki) · nerea (odpowiedzialność)
Siły zbrojne Aranu (armia) · Takatoa (flota) · Meameingán (lotnictwo) · Lamiya (wywiad) · Lengme (szpitalnictwo) · Tu'aro (logistyka) · Tonno'o Meingán (obr. teryt.) · Hafua'a'i (broń masowego rażenia) · Ho'una (żandarmeria)
10 cudów Wielka Zapora Kaoryjska · Stacja Kosmiczna Feu Yul · Falanglera · Hanharai · Cyberprzestrzeń Rangfen-Ara · Tektoniczna Iglica Hala · Biolaboratorum Tea'eri · Sejsmiczny Rdzeń Fotoanemoenergetyczny · Punkty Tranzytowe Kel Hemun i Kal Rowan · Ko'ari Takomari
Historia Akioka (10k EK) · Impakt 9867 EK · Cesarstwo (9750 EK · 9509 EK) · Unia (8973 EK · 6911 EK) · Królestwa (6000 EK) · Wieki Ciemne (4000 EK) · Maraowie (2500 EK)