Język ptykpyjski

Język rubański Hafân Zubé [hafá͜a r̝ʉ'be] ᚹᛘᚺᛯᛍᚴ ᛏᛝᚳᚲᛊ
Sposoby zapisu:	rubański - na Kyonie łaciński - do zapisu poza Kyonem
Typologia:	aglutynacyjno-analityczno-fleksyjny VSO
Faktycznie
Utworzenie:	Pluur w 2017 (pierwszy zamysł)
Najnowsza wersja:	1
Kody
Conlanger–1	rub.
W Kyon
Używany w :	Rubania
Klasyfikacja:	Języki oldyjskie Języki południowooldyjskie Języki olsesko-rubańskie Język rubański
Przykład
Kraby (J. Kaczmarski) TEST: Tedá slósab sokyḱ óf́a sitéb, xe kóną á jef́ipa tilosis, yk pą̆ra ny kágjazux túg sóstra. Tis snor kitĕmŏx epą. Kónax túg e fróht ąhuránis, takár ątŭték, yk afŏztíx vit, sul áltár janvína hépą̆r tedá slósab ny fezepázexpite tedá týtýfjab tatí...
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język ptykpyjski - język stworzony przez Pluura na potrzeby Kyonu.

Pod względem typologicznym, język ptykpyjski jest językiem aglutynacyjno-analityczno-fleksyjnym. Bardzo produktywną kategorią w rubańskim stanowią odrębne odmiany czasowników przechodnich, nieprzechodnich, kauzatywnych i biernych. W porównaniu do języka olseskiego nie posiada tak rozbudowanego systemu spółgłoskowego, w zamian za to posiada szerszy system akcentów tonalnych.

Fonetyka

Język rubański posiada pięć podstawowych fonemów samogłoskowych:

	Przednie		Centralne		Tylne
Przymknięte	i ʉ o e a
Prawie przymknięte
Półprzymknięte
Średnie
Półotwarte
Prawie otwarte
Otwarte

Ponadto każda z samogłosek może przyjmować jedną ze czterech postaci akcentu:

• brak akcentu - pozycja neutralna, niezaznaczana w piśmie ani zapisie fonetycznym
• akcenty proste - wymawiane na pojedynczej samogłosce:
  • akcent akutowy - przyjęcie akcentu o charakterze tonicznym, wyraźnie wyższym od sylaby nieakcentowanej, w piśmie zaznaczana akutem nad samogłoską (á), w zapisie fonetycznym zaznaczana apostrofem przed sylabą akcentowaną
  • akcent grawisowy - przyjęcie akcentu o charakterze tonicznym, wyraźnie niższym od sylaby nieakcentowanej, w standardzie języka rubańskiego występuje tylko w samogłoskach poprzedzających byłe spółgłoski ejektywne, w piśmie nieobowiązkowo zaznaczany grawisem (à), a w zapisie fonetycznym [à]
• akcenty złożone - wymawiane na podwojeniu samogłoski, która składa się z dwóch mór:
  • akcent cyrkumfleksowy - akcent toniczny na pierwszej morze samogłoski, w piśmie zaznaczana cyrkumfleksem nad samogłoską (â), w zapisie fonetycznym zaznaczana następująco: [á͜a]
  • akcent brewisowy - akcent toniczny na drugiej morze samogłoski, w piśmie zaznaczana brewisem (ă), w zapisie fonetycznym: [a͜á]

Warto zwrócić uwagę, że akcenty proste posiadają większą siłę, niż akcentowane mory akcentów złożonych. Ponadto, akcenty złożone nigdy nie mogą ze sobą sąsiadować w granicy wyrazu, wyrażeń czy konstrukcji. Jeżeli mogłoby dojść do sklejenia się dwóch akcentów złożonych ze sobą, stosuje się wtedy specjalne wrostki o akcencie neutralnym. Często są to reduplikacje sylab, albo sylaby pochodzące z wcześniejszych stadiów języka.

W języku rubański wyróżnia się dwadzieścia spółgłosek. Cztery z nich [ŋ k g x] posiada alofony przed samogłoskami przednimi [e] oraz [i]. Zaś wymowa fonemu [ɰ~ʟ] różni się w zależności od użytkownika.

		Wargowe	Zębowe	Podniebienne	Welarne	Welarne zaokrąglone
Nosowe		m	n	ŋ~ɲ
Zwarte	Bezdźwięczne	p	t	k~c
	Dźwięczne	b	d	g~ɟ		gʷ
Szczelinowe	Bezdźwięczne	f	θ s	x~ç
	Dźwięczne	w~v
Aproksymanty				j	ɰ~ʟ
Boczne	Aproksymanty		l
	Szczelinowe		ɬ
Drżące	Podwyższone		r̝
	Zwykłe		r

Mutacje nagłosowe

Język rubański, podobnie jak język olseski posiada rozwiniętą mutację nagłosów wyrazów. W przypadku do innych języków oldyjskich zjawisko to jest szersze i dotyczy także odmiany wyrazów, a nie tylko słowotwórstwa. W języku rubańskim wyróżnia aż trzy różne mutacje nagłosowe:

• Unosowienie

Przed unosowieniem	Po unosowieniu
b	m
d	n
g~ɟ	ŋ~ɲ

• Udźwięcznienie

Przed udźwięcznieniem	Po udźwięcznieniu
p	b
t	d
k	g
f, θ	w~v
s	r̝
x	ɰ~ʟ
ɬ	l

• Osłabienie

Przed osłabieniem	Po osłabieniu
b	w~v
d	r̝
g	ɰ~ʟ
p	f
t	s
k	x
s	θ
θ	f
x	s
f, j, w~v, ɰ~ʟ	∅

Zapis

Język rubański wykorzystuje dwie metody zapisu. Pierwszą, częściej używaną ze względu na wygodę jest zapis łaciński. Drugą zaś oryginalny alfabet rubański oparty na piśmie olseskim. W świecie dla którego język został stworzony używane jest tylko i wyłącznie pismo olseskie.

SAMOGŁOSKI
MAF	Łacinka	Pismo rubańskie
a	a	ᛘ
e	e	ᛊ
o	o	ᚢ
i	i	ᛇ
ʉ	u	ᛝ

Poszczególne rodzaje akcentów zaznacza się następująco (V w kolumnie MAF oznacza dowolną samogłoskę):

AKCENTY
MAF	Łacinka	Pismo rubańskie
V	a, e, o, i, u	ᛘ, ᛊ, ᚢ, ᛇ, ᛝ
V́	á, é, ó, í, ú	ᚲᛘ, ᚲᛊ, ᚲᚢ, ᚲᛇ, ᚲᛝ
V̀	à, è, ò, ì, ù	ᛍᛘ, ᛍᛊ, ᛍᚢ, ᛍᛇ, ᛍᛝ
V́͜V	â, ê, ô, î, û	ᛯ, ᛒ, ᚥ, ᛈ, ᛥ
V͜V́	ă, ĕ, ŏ, ĭ, ŭ	ᛯᛍ, ᛒᛍ, ᚥᛍ, ᛈᛍ, ᛥᛍ

Zapis spółgłosek przedstawia się następująco:

SPÓŁGŁOSKI
MAF	Łacinka	Pismo rubańskie
m	m	ᛦ
n	n	ᚴ
ŋ	ng	ᚠ
p	p	ᛕ
t	t	ᚯ
k~c	c	ᚨ
b	b	ᚳ
d	d	ᛅ
g	g	ᛚ
gʷ	gv	ᛛ
f	f	ᚺ
θ	th	ᚼ
s	s	ᚷ
x	h	ᚹ
w~v	v	ᛞ
r̝	z	ᛏ
ɰ~ʟ	w	ᛟ
r	r	ᛁ
l	l	ᛜ
ɬ	ł	ᛄ
j	j	ᛌ

Gramatyka

Rzeczownik

W języku rubańskim rzeczowniki odmieniają się tylko i wyłącznie przez liczbę. W standardzie literackim wyróżnia się trzy liczby: pojedynczą, podwójną oraz mnogą. Wzory odmian rzeczowników zależą od kategorii ożywioności (ludzie, bóstwa, zwierzęta) i nieożywioności (pozostałe rzeczowniki).

Rzeczowniki	Liczba
	Pojedyncza	Podwójna	Mnoga
Ożywione	V	-ł	-k
	C	-ah	-u
Nieożywione	V	-la	-g
	C	-i	-u

Czasownik

Czasowniki w języku rubańskim odmieniają się przez czasy i ogólnie braną przechodniość. Ponadto każdy czasownik rubański jest dookreślany odpowiednim zaimkiem (określenie osoby i liczby) oraz partykułą (określenie trybu i aspektu). Warto zatrzymać się nieco dłużej przy okazji omawiania przechodniości czasowników rubańskich. To właśnie tej kategorii podlegają wszystkie inne (szczególnie czas, który jest niejako zależy od przechodniości). Wyróżnia się pięć różnych pod względem zastosowania i znaczenia przechodniości:

• Czasowniki przechodnie - posiadające domyślnie dopełnienie zaimkowe (nieokreślone lub wskazujące). Ta forma czasownika jest używana do wyrażania zdań z dopełnieniem innym niż wyrażanym przyimkiem (np.: Robić kanapkę.).
• Czasowniki przyimkowe - posiadające dopełnienie wyrażone dopełnieniem przyimkowym dotyczącym głównie miejsca (nigdy czasu). Formę tą stosuje się tylko w przypadku, gdy w dopełnieniu znajduje się dopełnienie w postaci wyrażenia przyimkowego (np.: Iść do domu.). W przypadku czasowników wymagających dwóch dopełnień stosuje się raczej formę czasownika przechodniego, niż przyimkowego (Robić kanapkę w domu - stosuje się tutaj czasownik przechodni).
• Czasowniki nieprzechodnie - domyślnie nie posiadają dopełnień. Są to formy krótkie, które potwierdzają ogólne fakty, bez ich dookreślania dopełnieniem (np.: Jem., Śpię.). Ta forma też najczęściej jest stosowana do wyrażania rozkazów, poleceń, zakazów i próśb.
• Czasowniki bierne - są odpowiednikiem strony biernej w językach europejskich. Formy bierne czasownika stosuje się w przypadku chęci podkreślenia znaczenia dopełnienia, bez względu na wykonawcę czynności.
• Czasowniki przyczynowe - są odpowiednikiem form kauzatywnych. Czasowniki przyczynowe z kolei stosuje się, jeśli chce się podkreślić fakt zlecenia danej czynności innej osoby. Formy te mają niejako charakter zwrotny - ważna jest czynność zrobiona dla określonego podmiotu, ale niekoniecznie przez ten podmiot. Czasowniki przyczynowe bardzo często wyrażają inne znaczenie, niż użycie danej formy w postaci czasownika przechodniego (zabijać-umierać, zmoczyć-pić).

Kategoria gramatyczna	Czasownik
	Przechodni	Przyimkowy	Nieprzechodni	Bierny	Przyczynowy
Bezokolicznik	-â
Czas nieprzeszły	-a	-us	-o	-un	-el
Czas przeszły	-âs	-uze	-ôc	-ûze	-ôl
Tryb rozkazujący	-à	-s	-ò	-s	-s

Bardzo ważną cześcią odmiany czasowników jest istnienie wrostków, które rozbijają akcenty złożone. Bezokoliczniki rubańskie kończą się zawsze samogłoską â. Jeżeli ostatnia sylaba tematu danego czasownika posiada akcent złożony, to pomiędzy tematem a końcówką bezokolicznika pojawiają się sylaby neutralne akcentowo, które wyrównują harmonię akcentową. Cząstka tak jest obecna także w czasie przeszłym. Wrostek neutralny odpada natomiast w czasie nieprzeszłym oraz trybie rozkazującym:

• bezokolicznik: josîmurâ (-mu-) - grać na instrumencie
• czas przeszły czasownika przechodniego: josîmurâs
• czas nieprzeszły czasownika przechodniego: josîra
• tryb rozkazujący: josîrà

Słownik

Główny artykuł: Słownik:Język rubański