Języki zongepajckie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 2: Linia 2:
 
==Cechy charakterystyczne==
 
==Cechy charakterystyczne==
 
*'''slotacyzm''', czyli zamiana pgm. ''*r'' na ''*łł'' i potem zazwyczaj na ''*sl'';
 
*'''slotacyzm''', czyli zamiana pgm. ''*r'' na ''*łł'' i potem zazwyczaj na ''*sl'';
−
*'''przesuwka spółgłoskowa''' - bezdźwięczne szczelinowe stają się afrykatami, bezdźwięczne zwarte się ubezdźwięczniają zaś dźwięczne zwarte tracą dźwięczność. Jest to nieco podobna zmiana do tej w [[Język pralejhamski|lejhamskim]];
+
*'''przesuwka spółgłoskowa''' - bezdźwięczne szczelinowe stają się afrykatami, bezdźwięczne zwarte się spirantyzują zaś dźwięczne zwarte tracą dźwięczność. Jest to nieco podobna zmiana do tej w [[Język pralejhamski|lejhamskim]];
 
*'''częsta utrata pragammajskiego imperatywu''' - jego obecność wykazują tylko zachodnie dialekty. Inne tworzyły nowy tryb rozkazujący na różne sposoby;
 
*'''częsta utrata pragammajskiego imperatywu''' - jego obecność wykazują tylko zachodnie dialekty. Inne tworzyły nowy tryb rozkazujący na różne sposoby;
 
*'''zamiana szyku SVO na SOV''' pod wpływem darkajskim;
 
*'''zamiana szyku SVO na SOV''' pod wpływem darkajskim;
 
*'''mocne zachowanie pragammajskiej harmonii''';
 
*'''mocne zachowanie pragammajskiej harmonii''';
 
*'''silne wpływy języków darkajskich''' we wszystkich płaszczyznach. Prócz zmiany szyku SVO na SOV można wymienić takie cechy jak częste użycie czasowników posiłkowych, powstanie głoski /ɫ/, mocno zachowany system przypadków miejsca czy długie przymiotniki. Oczywiście tym wpływom towarzyszyły zapożyczenia.
 
*'''silne wpływy języków darkajskich''' we wszystkich płaszczyznach. Prócz zmiany szyku SVO na SOV można wymienić takie cechy jak częste użycie czasowników posiłkowych, powstanie głoski /ɫ/, mocno zachowany system przypadków miejsca czy długie przymiotniki. Oczywiście tym wpływom towarzyszyły zapożyczenia.
−
 
+
Języki zongepajckie posiadają liczne afrykaty. Praktycznie wszystkie posiadają afrykaty przedniojęzykowe typu /ts/ lub /dʒ/. Dosyć częsta jest też afrykata wargowa /pf/. Niektóre języki posiadają też afrykatę welarną /kx/, ale ta często była poddawana lenicji lub mieszana z przydechowym /kʰ/.
 
== Rodzina języków zongepajckich ==
 
== Rodzina języków zongepajckich ==
 +
Języki zongepajckie mimo używania w większości na dosyć małym obszarze stanowią bardzo liczną, bogatą rodzinę, co jest spowodowane tym, że większość odmian rozwijała się w trudnym, górskim terenie. Są również problemy w ustaleniu, co jest językiem, a co tylko dialektem. Proponuje się wiele grup, ale najbardziej uznany podział to:
 
*[[język starozongepajcki|starozongepajcki]] †
 
*[[język starozongepajcki|starozongepajcki]] †
 
**[[język średniozongepajcki|średniozongepajcki]] †
 
**[[język średniozongepajcki|średniozongepajcki]] †
Linia 15: Linia 16:
 
****wschodniozongepajckie
 
****wschodniozongepajckie
 
*****[[język ołłuch|ołłuch]]
 
*****[[język ołłuch|ołłuch]]
 +
*****[[język nuhapcajski|nuhapcajski]]
 +
*****[[język jukch|jukch]]
 +
*****[[język tegodyjski|tegodyjski]]
 +
*****[[język nijerajski|nijerajski]]
 +
*****[[język zypfyjski|zypfyjski]]
 
*****[[język onigammajski|onigammajski (prapołudniowozongepajcki)]]
 
*****[[język onigammajski|onigammajski (prapołudniowozongepajcki)]]
−
******południowozongepajckie
+
******onigammajskie
 
**[[język prazachodniozongepajcki|prazachodniozongepajcki]] †
 
**[[język prazachodniozongepajcki|prazachodniozongepajcki]] †
 
***[[język wysokozongepajcki|wysokozongepajcki]] †
 
***[[język wysokozongepajcki|wysokozongepajcki]] †
Linia 34: Linia 40:
 
! '''Prazachodniozongepajcki'''
 
! '''Prazachodniozongepajcki'''
 
! '''Ołłuch'''
 
! '''Ołłuch'''
 +
! '''Zypfyjski'''
 
! '''Onigammajski'''
 
! '''Onigammajski'''
 
!  '''Wysokozongepajcki'''<br>(dialekt północny)
 
!  '''Wysokozongepajcki'''<br>(dialekt północny)
Linia 42: Linia 49:
 
| assĭ<br>[{{IPA|'asːɪ}}] <br> "jeden"
 
| assĭ<br>[{{IPA|'asːɪ}}] <br> "jeden"
 
| haszłłu<br>[{{IPA|'hazɮy}}] <br> "jeden"
 
| haszłłu<br>[{{IPA|'hazɮy}}] <br> "jeden"
 +
| hâslu<br>[{{IPA|'hɨsʎu}}] <br> "jeden"
 
| asel<br>[{{IPA|'ɑsɛl}}] <br> "jeden" <br> el<br>[{{IPA|ɛl}}] <br> ''przedimek<br> nieokreślony''
 
| asel<br>[{{IPA|'ɑsɛl}}] <br> "jeden" <br> el<br>[{{IPA|ɛl}}] <br> ''przedimek<br> nieokreślony''
 
| æss <br>[{{IPA|'æsː}}] <br> "jeden"
 
| æss <br>[{{IPA|'æsː}}] <br> "jeden"
Linia 50: Linia 58:
 
| ƶaslĭ<br>[{{IPA|'t͡θaslɪ}}] <br> "dwa"
 
| ƶaslĭ<br>[{{IPA|'t͡θaslɪ}}] <br> "dwa"
 
| ƶałłu<br>[{{IPA|'t͡θaɮy}}] <br> "dwa"
 
| ƶałłu<br>[{{IPA|'t͡θaɮy}}] <br> "dwa"
 +
| þaslu<br>[{{IPA|'θʌsʎu}}] <br> "dwa"
 
| câl <br>[{{IPA|'t͡sʌːl}}] <br> "dwa"
 
| câl <br>[{{IPA|'t͡sʌːl}}] <br> "dwa"
 
| ƶæsl <br>[{{IPA|'t͡θæsl}}] <br> "dwa"
 
| ƶæsl <br>[{{IPA|'t͡θæsl}}] <br> "dwa"
Linia 58: Linia 67:
 
| ðidĭ<br>[{{IPA|'ðidɪ}}] <br> "trzy"
 
| ðidĭ<br>[{{IPA|'ðidɪ}}] <br> "trzy"
 
| džiðu<br>[{{IPA|'d͡ʒiðy}}] <br> "trzy"
 
| džiðu<br>[{{IPA|'d͡ʒiðy}}] <br> "trzy"
 +
| ʒîdu<br>[{{IPA|'d͡zɨdu}}] <br> "trzy"
 
| džid<br>[{{IPA|'d͡ʒid}}] <br> "trzy"
 
| džid<br>[{{IPA|'d͡ʒid}}] <br> "trzy"
 
| ðidh <br>[{{IPA|'ðid͡ð}}] <br> "trzy"
 
| ðidh <br>[{{IPA|'ðid͡ð}}] <br> "trzy"
Linia 66: Linia 76:
 
| jază<br>[{{IPA|'jat͡sɐ}}] <br> "cztery"
 
| jază<br>[{{IPA|'jat͡sɐ}}] <br> "cztery"
 
| äzȯ<br>[{{IPA|'æt͡su}}] <br> "cztery"
 
| äzȯ<br>[{{IPA|'æt͡su}}] <br> "cztery"
 +
| jěco<br>[{{IPA|'jɛt͡sɔ}}] <br> "cztery"
 
| äcou<br>[{{IPA|æ't͡soʊ̯}}] <br> "cztery"
 
| äcou<br>[{{IPA|æ't͡soʊ̯}}] <br> "cztery"
 
| jaz <br>[{{IPA|'jat͡s}}] <br> "cztery"
 
| jaz <br>[{{IPA|'jat͡s}}] <br> "cztery"
Linia 74: Linia 85:
 
| chassğă<br>[{{IPA|'xasːɣɐ}}] <br> "pięć"
 
| chassğă<br>[{{IPA|'xasːɣɐ}}] <br> "pięć"
 
| kałłga<br>[{{IPA|'kaɮɣa}}] <br> "pięć"
 
| kałłga<br>[{{IPA|'kaɮɣa}}] <br> "pięć"
 +
| chaslâ<br>[{{IPA|'xʌsʎɨ}}] <br> "pięć"
 
| kálâ<br>[{{IPA|kɑː'lʌː}}] <br> "pięć"
 
| kálâ<br>[{{IPA|kɑː'lʌː}}] <br> "pięć"
 
| chażż <br>[{{IPA|'xazː}}] <br> "pięć"
 
| chażż <br>[{{IPA|'xazː}}] <br> "pięć"
Linia 82: Linia 94:
 
| apĭu<br>[{{IPA|'apɪʊ̯}}] <br> "dziesięć"
 
| apĭu<br>[{{IPA|'apɪʊ̯}}] <br> "dziesięć"
 
| afäg<br>[{{IPA|'afæɣ}}] <br> "dziesięć"
 
| afäg<br>[{{IPA|'afæɣ}}] <br> "dziesięć"
 +
| hapeğ<br>[{{IPA|'hʌpɛɣ}}] <br> "dziesięć"
 
| pa̋<br>[{{IPA|'pæː}}] <br> "dziesięć"
 
| pa̋<br>[{{IPA|'pæː}}] <br> "dziesięć"
 
| æbju <br>[{{IPA|'æbju}}] <br> "dziesięć"
 
| æbju <br>[{{IPA|'æbju}}] <br> "dziesięć"
Linia 90: Linia 103:
 
| ƶapfjai<br>[{{IPA|'t͡θap͡fjaɪ̯}}] <br> "sto"
 
| ƶapfjai<br>[{{IPA|'t͡θap͡fjaɪ̯}}] <br> "sto"
 
| ƶäšałł<br>[{{IPA|'t͡sæʃaɮ}}] <br> "sto"
 
| ƶäšałł<br>[{{IPA|'t͡sæʃaɮ}}] <br> "sto"
 +
| þěuslâ<br>[{{IPA|'θɛwsʎɨ}}] <br> "sto"
 
| cäšâl <br>[{{IPA|t͡sæ'ʃʌːl}}] <br> "sto"
 
| cäšâl <br>[{{IPA|t͡sæ'ʃʌːl}}] <br> "sto"
 
| ƶaffja <br>[{{IPA|'t͡θafːja}}] <br> "sto"
 
| ƶaffja <br>[{{IPA|'t͡θafːja}}] <br> "sto"
Linia 98: Linia 112:
 
| ðąchă<br>[{{IPA|'ðãxɐ}}] <br> "tysiąc"
 
| ðąchă<br>[{{IPA|'ðãxɐ}}] <br> "tysiąc"
 
| ðankȯ<br>[{{IPA|'ðanku}}] <br> "tysiąc"
 
| ðankȯ<br>[{{IPA|'ðanku}}] <br> "tysiąc"
 +
| dancho<br>[{{IPA|'dʌnxɔ}}] <br> "tysiąc"
 
| vankou<br>[{{IPA|vɑn'xoʊ̯}}] <br> "tysiąc"
 
| vankou<br>[{{IPA|vɑn'xoʊ̯}}] <br> "tysiąc"
 
| dāch <br>[{{IPA|'daːx}}] <br> "tysiąc"
 
| dāch <br>[{{IPA|'daːx}}] <br> "tysiąc"
Linia 106: Linia 121:
 
| jo<br>[{{IPA|'jo}}] <br> "ja"
 
| jo<br>[{{IPA|'jo}}] <br> "ja"
 
| go<br>[{{IPA|'ɣo}}] <br> "ja"
 
| go<br>[{{IPA|'ɣo}}] <br> "ja"
 +
| ğo<br>[{{IPA|'ɣo}}] <br> "ja"
 
| gou<br>[{{IPA|'goʊ̯}}] <br> "ja"
 
| gou<br>[{{IPA|'goʊ̯}}] <br> "ja"
 
| jo, ja<ref>wariant nieakcentowany</ref> <br>[{{IPA|'jo}}], [{{IPA|'ja}}] <br> "ja"
 
| jo, ja<ref>wariant nieakcentowany</ref> <br>[{{IPA|'jo}}], [{{IPA|'ja}}] <br> "ja"
Linia 114: Linia 130:
 
| le<br>[{{IPA|'le}}] <br> "ty"
 
| le<br>[{{IPA|'le}}] <br> "ty"
 
| łê<br>[{{IPA|'ɫɛ}}] <br> "ty"
 
| łê<br>[{{IPA|'ɫɛ}}] <br> "ty"
 +
| łě<br>[{{IPA|'ɫɛ}}] <br> "ty"
 
| le<br>[{{IPA|'lɛ}}] <br> "ty"
 
| le<br>[{{IPA|'lɛ}}] <br> "ty"
 
| le <br>[{{IPA|'le}}] <br> "ty"
 
| le <br>[{{IPA|'le}}] <br> "ty"
Linia 119: Linia 136:
 
|-
 
|-
 
! be?<br>[{{IPA|'be}}] <br> "on"
 
! be?<br>[{{IPA|'be}}] <br> "on"
 +
| pe <br>[{{IPA|'pe}}] <br> "on"
 
| pe <br>[{{IPA|'pe}}] <br> "on"
 
| pe <br>[{{IPA|'pe}}] <br> "on"
 
| pe <br>[{{IPA|'pe}}] <br> "on"
 
| pe <br>[{{IPA|'pe}}] <br> "on"
Linia 130: Linia 148:
 
| sipf<br>[{{IPA|'sip͡f}}] <br> "my"
 
| sipf<br>[{{IPA|'sip͡f}}] <br> "my"
 
| šzipfa<br>[{{IPA|'ʒip͡fa}}] <br> "my"
 
| šzipfa<br>[{{IPA|'ʒip͡fa}}] <br> "my"
 +
| zipfâ<br>[{{IPA|'ʒip͡fɨ}}] <br> "my"
 
| žipf<br>[{{IPA|'ʒip͡f}}] <br> "my"
 
| žipf<br>[{{IPA|'ʒip͡f}}] <br> "my"
 
| siff <br>[{{IPA|'sifː}}]<br> "my"
 
| siff <br>[{{IPA|'sifː}}]<br> "my"
Linia 138: Linia 157:
 
| ōs <br>[{{IPA|'oːs}}]<br> "wy"
 
| ōs <br>[{{IPA|'oːs}}]<br> "wy"
 
| ôłł <br>[{{IPA|'ɔɮ}}]<br> "wy"
 
| ôłł <br>[{{IPA|'ɔɮ}}]<br> "wy"
 +
| óslâ <br>[{{IPA|'ɔsʎɨ}}]<br> "wy"
 
| úl <br>[{{IPA|'uːl}}]<br> "wy"
 
| úl <br>[{{IPA|'uːl}}]<br> "wy"
 
| aus <br>[{{IPA|'aʊ̯s}}] <br> "wy"
 
| aus <br>[{{IPA|'aʊ̯s}}] <br> "wy"
Linia 146: Linia 166:
 
| ha<br>[{{IPA|'ha}}] <br> "oni"
 
| ha<br>[{{IPA|'ha}}] <br> "oni"
 
| ta<br>[{{IPA|'ta}}] <br> "oni"
 
| ta<br>[{{IPA|'ta}}] <br> "oni"
 +
| ha<br>[{{IPA|'hʌ}}] <br> "oni"
 
| ŝa<br>[{{IPA|'ʂɑ}}] <br> "oni"
 
| ŝa<br>[{{IPA|'ʂɑ}}] <br> "oni"
 
| ha <br>[{{IPA|'ha}}] <br> "oni"
 
| ha <br>[{{IPA|'ha}}] <br> "oni"
Linia 154: Linia 175:
 
| pau<br>[{{IPA|'paʊ̯}}] <br> "mężczyzna"
 
| pau<br>[{{IPA|'paʊ̯}}] <br> "mężczyzna"
 
| pała<br>[{{IPA|'paɫa}}] <br> "mężczyzna"
 
| pała<br>[{{IPA|'paɫa}}] <br> "mężczyzna"
 +
| pâła<br>[{{IPA|'pɨɫʌ}}] <br> "mężczyzna"
 
| pár<br>[{{IPA|'pɑːr}}] <br> "mężczyzna"
 
| pár<br>[{{IPA|'pɑːr}}] <br> "mężczyzna"
 
| pau <br>[{{IPA|'paʊ̯}}] <br> "mężczyzna"
 
| pau <br>[{{IPA|'paʊ̯}}] <br> "mężczyzna"
Linia 162: Linia 184:
 
| ipfo<br>[{{IPA|'ip͡fo}}] <br> "kobieta"
 
| ipfo<br>[{{IPA|'ip͡fo}}] <br> "kobieta"
 
| ipfô<br>[{{IPA|'ip͡fɔ}}] <br> "kobieta"
 
| ipfô<br>[{{IPA|'ip͡fɔ}}] <br> "kobieta"
 +
| jipfo<br>[{{IPA|'jip͡fɔ}}] <br> "kobieta"
 
| ipfo<br>[{{IPA|'ip͡fɔ}}] <br> "kobieta"
 
| ipfo<br>[{{IPA|'ip͡fɔ}}] <br> "kobieta"
 
| iffu <br>[{{IPA|'ifːu}}] <br> "kobieta"
 
| iffu <br>[{{IPA|'ifːu}}] <br> "kobieta"
Linia 170: Linia 193:
 
| þaje<br>[{{IPA|'θaje}}] <br> "ojciec"
 
| þaje<br>[{{IPA|'θaje}}] <br> "ojciec"
 
| sagê<br>[{{IPA|'saɣɛ}}] <br> "ojciec"
 
| sagê<br>[{{IPA|'saɣɛ}}] <br> "ojciec"
 +
| swâ<br>[{{IPA|'swɨ}}] <br> "ojciec"
 
| sé<br>[{{IPA|'sɛː}}] <br> "ojciec"
 
| sé<br>[{{IPA|'sɛː}}] <br> "ojciec"
 
| þaji <br>[{{IPA|'θaji}}] <br> "ojciec"
 
| þaji <br>[{{IPA|'θaji}}] <br> "ojciec"
Linia 178: Linia 202:
 
| ðaslăx<br>[{{IPA|'ðaslɐk͡x}}] <br> "matka"
 
| ðaslăx<br>[{{IPA|'ðaslɐk͡x}}] <br> "matka"
 
| ðałłach<br>[{{IPA|'ðaɮax}}] <br> "matka"
 
| ðałłach<br>[{{IPA|'ðaɮax}}] <br> "matka"
 +
| daslak<br>[{{IPA|'dʌsʎʌk}}] <br> "matka"
 
| vâlaçh<br>[{{IPA|vʌː'lɑxː}}] <br> "matka"
 
| vâlaçh<br>[{{IPA|vʌː'lɑxː}}] <br> "matka"
 
| ðālch <br>[{{IPA|'ðaːlx}}] <br> "matka"
 
| ðālch <br>[{{IPA|'ðaːlx}}] <br> "matka"
Linia 186: Linia 211:
 
| łoğău<br>[{{IPA|'ʟoɣɐʊ̯}}] <br> "mąż"
 
| łoğău<br>[{{IPA|'ʟoɣɐʊ̯}}] <br> "mąż"
 
| łohał<br>[{{IPA|'ɫohaɫ}}] <br> "mąż"
 
| łohał<br>[{{IPA|'ɫohaɫ}}] <br> "mąż"
 +
| łoł<br>[{{IPA|'ɫoɫ}}] <br> "mąż"
 
| ló<br>[{{IPA|'lɔː}}] <br> "mąż"
 
| ló<br>[{{IPA|'lɔː}}] <br> "mąż"
 
| loğau <br>[{{IPA|'loɣaʊ̯}}] <br> "mąż"
 
| loğau <br>[{{IPA|'loɣaʊ̯}}] <br> "mąż"
Linia 194: Linia 220:
 
| libĭ<br>[{{IPA|'libɪ}}] <br> "żona"
 
| libĭ<br>[{{IPA|'libɪ}}] <br> "żona"
 
| ľebi<br>[{{IPA|'jebi}}] <br> "żona"
 
| ľebi<br>[{{IPA|'jebi}}] <br> "żona"
 +
| libi<br>[{{IPA|'ʎibi}}] <br> "żona"
 
| ĺib<br>[{{IPA|'ʎib}}] <br> "żona"
 
| ĺib<br>[{{IPA|'ʎib}}] <br> "żona"
 
| libh <br>[{{IPA|'lib͡v}}] <br> "żona"
 
| libh <br>[{{IPA|'lib͡v}}] <br> "żona"
Linia 202: Linia 229:
 
| ğã<br>[{{IPA|'ɣãː}}] <br> "syn"
 
| ğã<br>[{{IPA|'ɣãː}}] <br> "syn"
 
| gahan<br>[{{IPA|'ɣahan}}] <br> "syn"
 
| gahan<br>[{{IPA|'ɣahan}}] <br> "syn"
 +
| ğan<br>[{{IPA|'ɣʌn}}] <br> "syn"
 
| gân<br>[{{IPA|'gʌːn}}] <br> "syn"
 
| gân<br>[{{IPA|'gʌːn}}] <br> "syn"
 
| gāñ <br>[{{IPA|'gaːŋ}}] <br> "syn"
 
| gāñ <br>[{{IPA|'gaːŋ}}] <br> "syn"
Linia 210: Linia 238:
 
| ēisu<br>[{{IPA|'eːɪ̯su}}] <br> "córka"
 
| ēisu<br>[{{IPA|'eːɪ̯su}}] <br> "córka"
 
| êjuszu<br>[{{IPA|'ɛjyzy}}] <br> "córka"
 
| êjuszu<br>[{{IPA|'ɛjyzy}}] <br> "córka"
 +
| jějzu<br>[{{IPA|'jɛjzu}}] <br> "córka"
 
| jűz<br>[{{IPA|'jyːz}}] <br> "córka"
 
| jűz<br>[{{IPA|'jyːz}}] <br> "córka"
 
| eisu <br>[{{IPA|'eɪ̯su}}] <br> "córka"
 
| eisu <br>[{{IPA|'eɪ̯su}}] <br> "córka"
Linia 218: Linia 247:
 
| þēal<br>[{{IPA|'θeːɐ̯l}}] <br> "brat"
 
| þēal<br>[{{IPA|'θeːɐ̯l}}] <br> "brat"
 
| sêtałł<br>[{{IPA|'sɛtaɮ}}] <br> "brat"
 
| sêtałł<br>[{{IPA|'sɛtaɮ}}] <br> "brat"
 +
| sjěslâ<br>[{{IPA|'sjɛsʎɨ}}] <br> "brat"
 
| seŝŝâl<br>[{{IPA|sɛ'ʂːʌːl}}] <br> "brat"
 
| seŝŝâl<br>[{{IPA|sɛ'ʂːʌːl}}] <br> "brat"
 
| þjāl <br>[{{IPA|'θjaːl}}] <br> "brat"
 
| þjāl <br>[{{IPA|'θjaːl}}] <br> "brat"
Linia 226: Linia 256:
 
| šeux<br>[{{IPA|'ʃeʊ̯k͡x}}] <br> "siostra"
 
| šeux<br>[{{IPA|'ʃeʊ̯k͡x}}] <br> "siostra"
 
| ḱełach<br>[{{IPA|'çeɫax}}] <br> "siostra"
 
| ḱełach<br>[{{IPA|'çeɫax}}] <br> "siostra"
 +
| chełak<br>[{{IPA|'xeɫʌk}}] <br> "siostra"
 
| šeiraçh <br>[{{IPA|'ʃeɪ̯rɑxː}}] <br> "siostra"
 
| šeiraçh <br>[{{IPA|'ʃeɪ̯rɑxː}}] <br> "siostra"
 
| šeuçh <br>[{{IPA|'ʃeʊ̯xː}}] <br> "siostra"
 
| šeuçh <br>[{{IPA|'ʃeʊ̯xː}}] <br> "siostra"
Linia 234: Linia 265:
 
| husepf<br>[{{IPA|'husep͡f}}] <br> "wuj"
 
| husepf<br>[{{IPA|'husep͡f}}] <br> "wuj"
 
| uszê<br>[{{IPA|'yzɛ}}] <br> "wuj"
 
| uszê<br>[{{IPA|'yzɛ}}] <br> "wuj"
 +
| wuzje<br>[{{IPA|'wuzjɛ}}] <br> "wuj"
 
| üzé<br>[{{IPA|y'zɛː}}] <br> "wuj"
 
| üzé<br>[{{IPA|y'zɛː}}] <br> "wuj"
 
| huseff <br>[{{IPA|'husefː}}] <br> "wuj"
 
| huseff <br>[{{IPA|'husefː}}] <br> "wuj"
Linia 242: Linia 274:
 
| vēnă<br>[{{IPA|'veːnɐ}}] <br> "ciotka"
 
| vēnă<br>[{{IPA|'veːnɐ}}] <br> "ciotka"
 
| wêra<br>[{{IPA|'wɛra}}] <br> "ciotka"
 
| wêra<br>[{{IPA|'wɛra}}] <br> "ciotka"
 +
| waura<br>[{{IPA|'wʌwrʌ}}] <br> "ciotka"
 
| wér<br>[{{IPA|'wɛːr}}] <br> "ciotka"
 
| wér<br>[{{IPA|'wɛːr}}] <br> "ciotka"
 
| bēn <br>[{{IPA|'beːn}}] <br> "ciotka"
 
| bēn <br>[{{IPA|'beːn}}] <br> "ciotka"
Linia 250: Linia 283:
 
| ğabă<br>[{{IPA|'ɣabɐ}}] <br> "człowiek"
 
| ğabă<br>[{{IPA|'ɣabɐ}}] <br> "człowiek"
 
| gaba<br>[{{IPA|'ɣaba}}] <br> "człowiek"
 
| gaba<br>[{{IPA|'ɣaba}}] <br> "człowiek"
 +
| ğabǎ<br>[{{IPA|'ɣʌbɨ}}] <br> "człowiek"
 
| gáv<br>[{{IPA|'gɑːv}}] <br> "człowiek"
 
| gáv<br>[{{IPA|'gɑːv}}] <br> "człowiek"
 
| ğabh<br>[{{IPA|'ɣab͡v}}] <br> "człowiek"
 
| ğabh<br>[{{IPA|'ɣab͡v}}] <br> "człowiek"
Linia 258: Linia 292:
 
| siþłă<br>[{{IPA|'siθɫã}}] <br> "kapłan"
 
| siþłă<br>[{{IPA|'siθɫã}}] <br> "kapłan"
 
| isłä<br>[{{IPA|'isɫæ}}] <br> "kapłan"
 
| isłä<br>[{{IPA|'isɫæ}}] <br> "kapłan"
 +
| jisłě<br>[{{IPA|'jisɫɛ}}] <br> "kapłan"
 
| íl<br>[{{IPA|'iːl}}] <br> "kapłan"
 
| íl<br>[{{IPA|'iːl}}] <br> "kapłan"
 
| silþ<br>[{{IPA|'silθ}}] <br> "kapłan"
 
| silþ<br>[{{IPA|'silθ}}] <br> "kapłan"

Aktualna wersja na dzień 18:23, 29 mar 2024

Języki zongepajckie to podrodzina językiw gammajskich wywodząca się z starozongepajszczyzny. Charakteryzują się przynależnością do grupy peryferyjnej (brak zmiany [ɣ] > [ŋ]), slotacyzmem, przesuwką spółgłosek i szykiem SOV. Na języki te mocny wpływ miały Języki darkajskie.

Cechy charakterystyczne

  • slotacyzm, czyli zamiana pgm. *r na *łł i potem zazwyczaj na *sl;
  • przesuwka spółgłoskowa - bezdźwięczne szczelinowe stają się afrykatami, bezdźwięczne zwarte się spirantyzują zaś dźwięczne zwarte tracą dźwięczność. Jest to nieco podobna zmiana do tej w lejhamskim;
  • częsta utrata pragammajskiego imperatywu - jego obecność wykazują tylko zachodnie dialekty. Inne tworzyły nowy tryb rozkazujący na różne sposoby;
  • zamiana szyku SVO na SOV pod wpływem darkajskim;
  • mocne zachowanie pragammajskiej harmonii;
  • silne wpływy języków darkajskich we wszystkich płaszczyznach. Prócz zmiany szyku SVO na SOV można wymienić takie cechy jak częste użycie czasowników posiłkowych, powstanie głoski /ɫ/, mocno zachowany system przypadków miejsca czy długie przymiotniki. Oczywiście tym wpływom towarzyszyły zapożyczenia.

Języki zongepajckie posiadają liczne afrykaty. Praktycznie wszystkie posiadają afrykaty przedniojęzykowe typu /ts/ lub /dʒ/. Dosyć częsta jest też afrykata wargowa /pf/. Niektóre języki posiadają też afrykatę welarną /kx/, ale ta często była poddawana lenicji lub mieszana z przydechowym /kʰ/.

Rodzina języków zongepajckich

Języki zongepajckie mimo używania w większości na dosyć małym obszarze stanowią bardzo liczną, bogatą rodzinę, co jest spowodowane tym, że większość odmian rozwijała się w trudnym, górskim terenie. Są również problemy w ustaleniu, co jest językiem, a co tylko dialektem. Proponuje się wiele grup, ale najbardziej uznany podział to:

Uwagi:

  • † oznacza, że dany język jest wymarły lub jest to dawne stadium rozwoju
  • †* oznacza, że język nie jest już używany w codziennej mowie, ale jest używany w celach państwowych, religijnych i rytualnych.

Porównanie języków zongepajckich

Starozongepajcki Zongepajcki
klasyczny 		Prazachodniozongepajcki Ołłuch Zypfyjski Onigammajski Wysokozongepajcki
(dialekt północny) 		Starochwadeński
hażłłu
['hɑzɮu]
"jeden" 		haszsolu
['hɐzsolu]
"jeden" 		assĭ
['asːɪ]
"jeden" 		haszłłu
['hazɮy]
"jeden" 		hâslu
['hɨsʎu]
"jeden" 		asel
['ɑsɛl]
"jeden"
el
[ɛl]
przedimek
nieokreślony 		æss
['æsː]
"jeden" 		jashé
['jæ.ʂə]
"jeden"
þałłu
['θɑɮu]
"dwa" 		zaslu
['t͡sɐslu]
"dwa" 		ƶaslĭ
['t͡θaslɪ]
"dwa" 		ƶałłu
['t͡θaɮy]
"dwa" 		þaslu
['θʌsʎu]
"dwa" 		câl
['t͡sʌːl]
"dwa" 		ƶæsl
['t͡θæsl]
"dwa" 		țashlé
['tʼæʂ.lə]
"dwa"
ðinnu
['ðinːu]
"trzy" 		džidu
['d͡ʒidu]
"trzy" 		ðidĭ
['ðidɪ]
"trzy" 		džiðu
['d͡ʒiðy]
"trzy" 		ʒîdu
['d͡zɨdu]
"trzy" 		džid
['d͡ʒid]
"trzy" 		ðidh
['ðid͡ð]
"trzy" 		zidé
['zi.də]
"trzy"
áso
['ɞso]
"cztery" 		ězo
['ɛt͡so]
"cztery" 		jază
['jat͡sɐ]
"cztery" 		äzȯ
['æt͡su]
"cztery" 		jěco
['jɛt͡sɔ]
"cztery" 		äcou
[æ't͡soʊ̯]
"cztery" 		jaz
['jat͡s]
"cztery" 		jashjé
['jæʂ.jə]
"cztery"
kałłga
['kɑɮɣɑ]
"pięć" 		chasloga
['xɐsloɣɐ]
"pięć" 		chassğă
['xasːɣɐ]
"pięć" 		kałłga
['kaɮɣa]
"pięć" 		chaslâ
['xʌsʎɨ]
"pięć" 		kálâ
[kɑː'lʌː]
"pięć" 		chażż
['xazː]
"pięć" 		jasshé
['jæ.ʂːə]
"pięć"
abág
['ɑbɞɣ]
"dziesięć" 		apěg
['ɐpɛɣ}]
"dziesięć" 		apĭu
['apɪʊ̯]
"dziesięć" 		afäg
['afæɣ]
"dziesięć" 		hapeğ
['hʌpɛɣ]
"dziesięć" 		pa̋
['pæː]
"dziesięć" 		æbju
['æbju]
"dziesięć" 		japé
['jæ.pə]
"dziesięć"
þáfjałł
['θɞfjɑɮ]
"sto" 		zěpfjaslo
['t͡sɛp͡fjɐslo]
"sto" 		ƶapfjai
['t͡θap͡fjaɪ̯]
"sto" 		ƶäšałł
['t͡sæʃaɮ]
"sto" 		þěuslâ
['θɛwsʎɨ]
"sto" 		cäšâl
[t͡sæ'ʃʌːl]
"sto" 		ƶaffja
['t͡θafːja]
"sto" 		țavjé
['tʼæv.jə]
"sto"
ðanko
['ðɑnko]
"tysiąc" 		ðancho
['ðɐnxo]
"tysiąc" 		ðąchă
['ðãxɐ]
"tysiąc" 		ðankȯ
['ðanku]
"tysiąc" 		dancho
['dʌnxɔ]
"tysiąc" 		vankou
[vɑn'xoʊ̯]
"tysiąc" 		dāch
['daːx]
"tysiąc" 		zō'é
['zøː.ə]
"tysiąc"
go
['ɣo]
"ja" 		go
['ɣo]
"ja" 		jo
['jo]
"ja" 		go
['ɣo]
"ja" 		ğo
['ɣo]
"ja" 		gou
['goʊ̯]
"ja" 		jo, ja[1]
['jo], ['ja]
"ja" 		jo
['jø]
"ja"
łei
['ɫeɪ̯]
"ty" 		łai
['ɫaɪ̯]
"ty" 		le
['le]
"ty" 		łê
['ɫɛ]
"ty" 		łě
['ɫɛ]
"ty" 		le
['lɛ]
"ty" 		le
['le]
"ty" 		le
['ʎi]
"ty"
be?
['be]
"on" 		pe
['pe]
"on" 		pe
['pe]
"on" 		pe
['pe]
"on" 		pe
['pe]
"on" 		pei
['peɪ̯]
"on" 		pe
['pe]
"on" 		phy
['pħɘ]
"on"
żifa
['zifɑ]
"my" 		šzipfa
['ʒip͡fɐ]
"my" 		sipf
['sip͡f]
"my" 		šzipfa
['ʒip͡fa]
"my" 		zipfâ
['ʒip͡fɨ]
"my" 		žipf
['ʒip͡f]
"my" 		siff
['sifː]
"my" 		siw
['siw]
"my"
oułł
['oʊ̯ɮ]
"wy" 		auslo
['aʊ̯slo]
"wy" 		ōs
['oːs]
"wy" 		ôłł
['ɔɮ]
"wy" 		óslâ
['ɔsʎɨ]
"wy" 		úl
['uːl]
"wy" 		aus
['aʊ̯s]
"wy" 		wōs
['wøːs]
"wy"
qa
['qɑ]
"oni" 		kha
['χɐ]
"oni" 		ha
['ha]
"oni" 		ta
['ta]
"oni" 		ha
['hʌ]
"oni" 		ŝa
['ʂɑ]
"oni" 		ha
['ha]
"oni" 		ja
['jæ]
"oni"
bała
['bɑɫɑ]
"mężczyzna" 		pała
['pɐɫɐ]
"mężczyzna" 		pau
['paʊ̯]
"mężczyzna" 		pała
['paɫa]
"mężczyzna" 		pâła
['pɨɫʌ]
"mężczyzna" 		pár
['pɑːr]
"mężczyzna" 		pau
['paʊ̯]
"mężczyzna" 		pau
['pæy̯]
"mężczyzna"
ifou
['ip͡foʊ̯]
"kobieta" 		ipfau
['ip͡faʊ̯]
"kobieta" 		ipfo
['ip͡fo]
"kobieta" 		ipfô
['ip͡fɔ]
"kobieta" 		jipfo
['jip͡fɔ]
"kobieta" 		ipfo
['ip͡fɔ]
"kobieta" 		iffu
['ifːu]
"kobieta" 		ivo
['i.vø]
"dziwka"
tagei
['tɑɣeɪ̯]
"ojciec" 		sagai
['sɐɣaɪ̯]
"ojciec" 		þaje
['θaje]
"ojciec" 		sagê
['saɣɛ]
"ojciec" 		swâ
['swɨ]
"ojciec" 		sé
['sɛː]
"ojciec" 		þaji
['θaji]
"ojciec" 		saja
['sæ.jæ]
"ojciec"
ðałłach
['ðɑɮɑx]
"matka" 		ðaslax
['ðɐslɐk͡x]
"matka" 		ðaslăx
['ðaslɐk͡x]
"matka" 		ðałłach
['ðaɮax]
"matka" 		daslak
['dʌsʎʌk]
"matka" 		vâlaçh
[vʌː'lɑxː]
"matka" 		ðālch
['ðaːlx]
"matka" 		zashléh
['zæʂ.ləħ]
"kobieta"
zasha
['zæ.ʂæ]
"matka"
łogał
['ɫoɣɑɫ]
"mąż" 		łogał
['ɫoɣɐɫ]
"mąż" 		łoğău
['ʟoɣɐʊ̯]
"mąż" 		łohał
['ɫohaɫ]
"mąż" 		łoł
['ɫoɫ]
"mąż" 		ló
['lɔː]
"mąż" 		loğau
['loɣaʊ̯]
"mąż" 		lojō
['lø.jøː]
"mąż"
limmi
['limːi]
"żona" 		ľibi
['ʎibi]
"żona" 		libĭ
['libɪ]
"żona" 		ľebi
['jebi]
"żona" 		libi
['ʎibi]
"żona" 		ĺib
['ʎib]
"żona" 		libh
['lib͡v]
"żona" 		libé
['ʎi.bə]
"żona"
gahan
['ɣɑhɑn]
"syn" 		gahan
['ɣɐhɐn]
"syn" 		ğã
['ɣãː]
"syn" 		gahan
['ɣahan]
"syn" 		ğan
['ɣʌn]
"syn" 		gân
['gʌːn]
"syn" 		gāñ
['gaːŋ]
"syn" 		jō
['jøː]
"syn"
eijużu
['eɪ̯juzu]
"córka" 		aijuszu
['aɪ̯juzu]
"córka" 		ēisu
['eːɪ̯su]
"córka" 		êjuszu
['ɛjyzy]
"córka" 		jějzu
['jɛjzu]
"córka" 		jűz
['jyːz]
"córka" 		eisu
['eɪ̯su]
"córka" 		ēsu
['iːsy]
"córka"
teiqałł
['teɪ̯qɑɮ]
"brat" 		saikhaslo
['saɪ̯χɐslo]
"brat" 		þēal
['θeːɐ̯l]
"brat" 		sêtałł
['sɛtaɮ]
"brat" 		sjěslâ
['sjɛsʎɨ]
"brat" 		seŝŝâl
[sɛ'ʂːʌːl]
"brat" 		þjāl
['θjaːl]
"brat" 		sējl
['siːʎ]
"brat"
kełach
['keɫɑx]
"siostra" 		chełax
['xeɫɐk͡x]
"siostra" 		šeux
['ʃeʊ̯k͡x]
"siostra" 		ḱełach
['çeɫax]
"siostra" 		chełak
['xeɫʌk]
"siostra" 		šeiraçh
['ʃeɪ̯rɑxː]
"siostra" 		šeuçh
['ʃeʊ̯xː]
"siostra" 		shēh
['ʂiːħ]
"siostra"
użeif
['uzeɪ̯f]
"wuj" 		uszaipf
['uzaɪ̯p͡f]
"wuj" 		husepf
['husep͡f]
"wuj" 		uszê
['yzɛ]
"wuj" 		wuzje
['wuzjɛ]
"wuj" 		üzé
[y'zɛː]
"wuj" 		huseff
['husefː]
"wuj" 		wusiw
['wy.siw]
"wuj"
weina
['weɪ̯nɑ]
"ciotka" 		waina
['waɪ̯nɐ]
"ciotka" 		vēnă
['veːnɐ]
"ciotka" 		wêra
['wɛra]
"ciotka" 		waura
['wʌwrʌ]
"ciotka" 		wér
['wɛːr]
"ciotka" 		bēn
['beːn]
"ciotka" 		vēné
['viː.nə]
"ciotka"
gamma
['ɣɑmːɑ]
"człowiek" 		gaba
['ɣɐbɐ]
"człowiek" 		ğabă
['ɣabɐ]
"człowiek" 		gaba
['ɣaba]
"człowiek" 		ğabǎ
['ɣʌbɨ]
"człowiek" 		gáv
['gɑːv]
"człowiek" 		ğabh
['ɣab͡v]
"człowiek" 		jabé
['jæ.bə]
"człowiek"
citłá
['çitɫɞ]
"kapłan" 		jisłě
['iːsɫɛ]
"kapłan" 		siþłă
['siθɫã]
"kapłan" 		isłä
['isɫæ]
"kapłan" 		jisłě
['jisɫɛ]
"kapłan" 		íl
['iːl]
"kapłan" 		silþ
['silθ]
"kapłan" 		sishléh
['siʂ.ləħ]
"kapłan"
sisha
['si.ʂæ]
"pan"

Przypisy

  1. ↑ wariant nieakcentowany
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Języki_zongepajckie&oldid=56071”