Mhasal

Mhasāl 𐦩𐦰𐦬𐦨

Dawna faraońska flaga Mhasalu Mhasal zaznaczony na mapie Ajdyniru Język mhasalski ajdyniriański, matalski, nahradżyjski Lokalizacja Środkowy Kyon, Ajdyniriana Krainy Sepet Północny Sepet Zachodni Sepet Południowy Sepet Środkowy Sepet Wschodni Pierwszy Sepet Państwa Wielkie Imperium Ajdyniriańskie Największe miasta Gaurakah Sēqhahan, Nekeharah, Bēsantu Narody Mhasalowie Matalowie, Nahradżyci, Ajdynirczycy

Mhasal (mhs. 𐦩𐦰𐦬𐦨 Mhasāl [mʰa'sa:l], ajd. Māsālir [ma:sa:'liɾ], dawniej Ćashtanir [ɕaʂta'ɲiɾ]) — kraina historyczna oraz geograficzna, jeden z regionów składających się na Ajdynirianę. W całości znajduje się na terytorium Wielkiego Imperium Ajdyniriańskiego. Okres imperialnej władzy nad regionem, lub jak twierdzą niektórzy - ajdyniriańskiej okupacji, trwa już od ponad 800 lat. Większość populacji Mhasalu stanowią Mhasalowie, starożytny lud o niezwykle bogatej historii oraz tradycji.

Historycznie Mhasal zawsze pełnił rolę jednej z potęg Środkowego Kyonu, skutecznie rywalizując z ościennymi mocarstwami, takimi jak kolejne imperia ajdyniriańskie lub Cesarstwo Qin. Rządzony był zwykle przez faraona (𐦥𐦪𐦠𐦾𐦢 Pharrāuhat [pʰarɒː'hat]), a więc absolutnego władcę posiadającego status bóstwa. Zdarzały się również epizody w których władzę przejmowali kapłani, lub w których kraj wpadał w obce panowanie. Były one jednak zawsze krótkotrwałe i przejściowe. Zmieniło się to wraz z podbojem Mhasalu przez wojska żysudrydzkie. W jego wyniku Mhasal został w całości inkorporowany w granice Ajdyniru, pomimo wielu powstań od stuleci pozostaje w takim stanie. Ajdyniriańscy imperatorowie tytułują się jednocześnie mhasalskimi faraonami, uznając się za prawowitych władców tego regionu.

Nazwa

Etymologia

Nazwa krainy zapisywana mhasalskimi hieroglifami taroqaq składa się z dwóch logograficznych znaków: 𐦊 𐦁. Każdemu z nich przypisane jest konkretne słowo. Pierwszemu hieroglifowi 𐦁 odpowiada słowo mha, oznaczające "duszę" lub "jaźń", drugiemu 𐦊 zaś sāl, czyli "rzeka". Jest to najprawdopodobniej nawiązanie do jednego z głównych mhasalskich mitów, wyjaśniających początki krainy. Mhasal ukazany jest w nim jako żyjący i rozwijający się dzięki zabitemu bóstwu, którego dusza uwięziona jest w świecie materialnym w postaci rzeki Ehwatri oraz jej dopływów.

Jedną z alternatywnych nazw tego regionu jest staroajdyniriańskie Ćashtanir (właściwie Cıaṣtanıer [ʈ͡ʂʲaʃta'nʲɛr]). Nazwa ta pochodzi od staroajdyniriańskiego słowa cıaṣta, oznaczającego "papirus", będącego zapożyczeniem ze wczesnego klasycznego mhasalskiego. Cıaṣtanıer oznacza więc "krainę papirusu".

Nazwy w językach obcych

język	nazwa regionu	nazwa mieszkańca
języki ziemskie
polski	Mhasal	Mhasalczyk
angielski	Mhasal	Mhasali
języki kyońskie
ajdyniriański	Māsālir, Ćashtanir /ma:sa:'liɾ/, /ɕaʂta'ɲiɾ/	Māsālôs, Māzôs /ma:sa:'lɤs/, /ma:'zɤs/
ayu
mhasalski	Mhasāl 𐦩𐦰𐦬𐦨 /mʰa'sa:l/	Mhasālaj 𐦴𐦩𐦰𐦬𐦨 /mʰasa:'lad͡ʒ/
olseski
surandralski
truski	Gasr, Masr /gasr/, /masr/	Gasr laùgr, Masr laùgr /gasr lau̯gr˧˦˨/, /masr lau̯gr˧˦˨/
wertyński
qin

Kynografia i dane przyrodnicze

Położenie regionu

Mhasal rozumiany jako kraina geograficzna znajduje się na północnym-zachodzie Ajdyniriany, od północy granicząc z Mnarem, od wschodu z Sarnath i Warachią, od południa z Płaskowyżem Chaminejskim i Dalekim Zachodem, od zachodu natomiast ze znajdującą się na terenie Todsmerszczyzny Wyżyną Nahryjską.

Mhasal jest tak naprawdę gigantyczną doliną rzeczną, otoczoną z niemal wszystkich stron znacznie wyżej położonymi terenami, szczególnie od wschodu i zachodu. Jedynie na północy wąski pas nizin łączy Mhasal z Morzem Słonym. Taki układ terenu jest zasługą rzeki Ehwatri (mhs. 𐦾𐦥𐦤𐦪𐧈 Ēhwetr [e:h'wetr]), oraz tworzących ją trzech dopływów (Bālq, Aukheth i Naqadah). To one w ciągu milionów lat wyżłobiły mhasalską nieckę, to one również są gwarantem życia w regionie oraz rozwoju mhasalskiej cywilizacji.

Region Mhasalu położony jest na obszarze aktywnym sejsmicznie oraz wulkanicznie. Powoduje to dość częste występowanie trzęsień ziemi a także bliskość wielu wulkanów. Żaden z nich nie znajduje się jednak w sercu Mhasalu, jedynie na jego obrzeżach lub tuż za jego granicami.

Klimat

Zobacz też: Wielbłąd i Rekin/Ajdynir

Jedyny model klimatyczny Mhasalu istnieje w oparciu o model klimatyczny zwany "Wielbłąd i Rekin". Tytułowe oscylacje oceaniczne (tzw. faza wielbłąda - kontynentalne sucha i faza rekina - kontynentalne mokra) mają bardzo istotny wpływ na cały region Ajdyniriany, w tym na obszar Mhasalu.

1. Faza wielbłąda:
   1. Równonoc. Wiatr jest bardzo słaby, suchy i południowy, nie dociera do centrum kraju. Ośrodki niżowe znajdują się nad terenem Mokucji, przynosząc znaczne opady deszczu nad południowe wybrzeża Morza Słonego. Podobnie jak południowe wiatry, praktycznie nie sięgają jednak centrum kraju, obfite deszcze padają więc jedynie na północnych terenach Mhasalu, przede wszystkim w okolicach miasta Sēqhahan. Życie skupia się więc raczej nad brzegami rzek. Tereny pomiędzy rzekami wysychają i pustynnieją, z wyjątkiem oaz. Mimo to, okazjonalna wilgoć w postaci mgły lub mżawki może pojawić się na całym obszarze krainy, pozwalając przetrwać nawet na pustyni.
   2. Zima (lato wg terminologii globalnej, gdzie punktem odniesienia jest półkula północna). Wielka Pustynia Południowa zamarza, a wiatry zaczynają wiać znacznie dalej. Przez ukształtowanie terenu (góry na wschodzie i zachodzie, zwężające się ku północy) stają się też znacznie silniejsze. Wiatry wieją jednak po skosie, trafiają nad Mhasal już ogrzane, pozbawione wszelkiej wilgoci, wypychają też wilgoć na północ. Południowe pustynie stają się jeszcze suchsze i bardziej gorące, zwierzęta zapadają w stan estywacji (sen letni) lub znajdują schronienie w oazach i nad brzegami rzek. Pustynie w środkowej i północnej części kraju pozostają bez zmian. Poziom wody w rzekach opada. Możliwe są burze piaskowe.
   3. Lato (zima wg terminologii globalnej, gdzie punktem odniesienia jest półkula północna). Pustynne wiatry ustają, ośrodek niżowy przechodzi znad Mokucji nad Jezioro Szmaragdowe. Przynosi to nad Mhasal masy wilgoci i obfite deszcze. Niemal całe terytorium kraju staje się bardzo żyzne, porasta zielenią która wzrasta niezwykle szybko. Pojawia się część rzek okresowych. Na południu kraju woda wypełnia niżej położone obszary, tworząc na pustyni sporych rozmiarów jeziora otoczone pasem zieleni, pustynia dookoła nich staje się zaś stepem. Znacznie wzrasta poziom wody w rzekach. Możliwe są powodzie.
2. Faza rekina:
   1. Równonoc. Niż wraca nad Mokucję, zasilany jest dodatkowo przez wilgotne wiatry znad zachodnich lasów równikowych. Niż ten niesie wilgoć daleko na południe, gorące powietrze powoduje gwałtowne parowanie Morza Słonego oraz ponowne opady. Cały Mhasal, wliczając w to południowe pustynie, porasta zielenią a lubiąca wilgoć roślinność rozwija się bardzo szybko, kwitnie, i daje plony. Poziom wody w rzekach zwiększa się, zwiększają się również oazy i pustynne jeziora, a także liczba rzek okresowych. Deszcze padające w górach powodują wylewy rzek, wylewy te nie są jednak zbyt gwałtowne, da się je też przewidzieć.
   2. Zima (lato wg terminologii globalnej, gdzie punktem odniesienia jest półkula północna). Nad obszar centralnego Ajdyniru przemieszcza się silny, kontynentalny ośrodek wyżowy. Wpompowuje on na cały region bardzo suche powietrze, wiatry wieją w kierunku północno-zachodnim. Nad Mhasal powietrze wpada ono już ogrzane. Powoduje szybkie pustynnienie i cofnięcie się roślinności do form przetrwalnikowych w całym regionie, wszędzie prócz nad brzegami rzek. Poziom wody w rzekach znacznie opada. Zanikają nawet niektóre oazy, zasypane piaskiem. Pustynie stają się kompletnie pozbawione wilgoci, zwierzęta zapadają w sen letni lub migrują nad rzeki lub istniejące wciąż oazy. Częste burze pisakowe, wdzierające się głęboko w centrum Mhasalu. Mogą pojawić się dni, w których niebo staje się czerwone, zabarwione piaskiem.
   3. Lato (zima wg terminologii globalnej, gdzie punktem odniesienia jest półkula północna). Ośrodek niżowy przemieszcza się na południe, znajdując się na wschód od Mhasalu. Wiatry ponownie stają się niezwykle wilgotne, niosąc wilgoć z lasów równikowych. Skrajnie gorące wiatry z południa potęgują parowanie, pogłębiając niż i zwiększając opady. Cały Mhasal gwałtownie zakwita, a wraz z nim wszystkie okoliczne regiony. Najpierw odżywają oazy, następnie cała pustynia staje się bujnymi, rajskimi niemal ogrodami. Rzeki okresowe przecinają cały region, na południu kraju powiększają się pustynne jeziora. Poziom wody w rzekach rośnie gwałtownie, występują wielkie powodzie. Jest gorąco i wilgotne.

Wody

Dostęp do wody jest kwestią życia lub śmierci na terenie całej Ajdyniriany, nie inaczej jest też w Mhasalu. Cały kraj zależny jest od zbiorników wodnych, z których wyróżnia się przede wszystkim rzeki, a także oazy i jeziora. To nad brzegami rzek skupia się przeważająca większość populacji Mhasalu, przepływa tędy również jedna z najważniejszych rzek Środkowego Kyonu. Całoroczne jeziora znajdują się jedynie w górskich, wschodnich oraz zachodnich, częściach Mhasalu. Na pustyniach występują natomiast okresowe lub całoroczne oazy, stanowiące bastiony i ogrody życia pośród rozpalonych piasków. W pewnych porach roku, gdy nad Mhasal dociera wilgoć a kraina porasta zielenią, na pustyniach tworzą się również wielkie jeziora okresowe.

Rzeki

Rzeka Ehwatri

Rzeka Ehwatri jest jedną z głównych arterii handlowych i komunikacyjnych Imperium Ajdyniriańskiego.

Główną rzeką Mhasalu, a zarazem jedną z największych i najważniejszych rzek Ajdyniriany jest rzeka Ehwatri (mhs. 𐦾𐦥𐦤𐦪𐧈 Ēhwetr [e:h'wetr], ajd. Ehwatri [ɛxʷa'tri]). Bierze ona swój początek w położonej na wschód od Mhasalu Warachii, u podnóża Góry Férhan. Stamtąd płynie na zachód, na podłożu wulkanicznym, napotykając liczne progi skalne. Następnie opuszcza Warachię i wpływaja na teren Mhasalu. Po pewnym czasie rzeka zaczyna płynąć na północny-zachód, aż do okolic Gaurakah, gdzie łączy się ze swoimi dopływami - rzeką Naqadah oraz, okresowo, Sūbekh Širrōk. Następnie Ehwatri zmienia swój bieg, kierując się ku północy. Płynie tak, łącząc się z kolejnymi dorzeczami, aż upuszcza Mhasal. Następnie przepływa przez Mtal do Mnaru. Tworzy tam rozległą deltę, kończąc następnie swój bieg w Morzu Słonym.

Ehwatri jest spławna na większym odcinku swojego biegu. Jej szerokość, długość i głębokość czyni z niej jedną z głównych arterii komunikacyjnych i handlowych nie tylko regionu Mhasalu, lecz całego Imperium Ajdyniriańskiego. Pełnomorskie statki regularnie wpływają po niej do północnego miasta Sēqhahan, co czyni z niego wielki port o dużym znaczeniu handlowym. Są również wpływać dalej na południe, aż do Gaurakah, lecz robią to raczej z rzadka. Dalej na południe lepiej sprawdzają się bowiem mniejsze statki, przystosowane do rzecznej żeglugi po Ehwatri. Mniejszy rozmiar sprzyja też manewrowości, co bywa bardzo przydatne na zatłoczonych wodach.

Na rzece Ehwatri znajduje się tylko jedna główna przeszkoda - karatakta, to znaczy rodzaj progu rzecznego zbudowanego ze skał bardzo odpornych na erozję, sąsiadujących ze skałami mniej odpornymi, wyżłobionymi głębiej przez rzekę. Jest to tak zwana Wschodnia Katarakta (mhs. 𐦥𐦾𐦲𐦠𐦧𐦩𐦫 𐦥𐦵𐦢 Phachet Golkhāunret [pʰa't͡ʃʰet golkʰɒːn'ret]), stanowiąca jednocześnie wschodnią granicę Mhasalu. Na styku rodzajów skał, w tym jednej krystalicznej, powstaje tam rodzaj zapory pokonywanej przez wodę w gwałtowny sposób, tworząc wodospad. Wschodnia Karatakta spławna jest jedynie przy bardzo wysokim poziomie wody w rzece, co zdarza się zwykle podczas lata fazy rekina. Tworzy to naturalną barierę między Mhasalem a Warachią, wzmacnianą dodatkowo obecnością wielu kamiennych fortów i umocnień, strzegących niegdyś granic faraońskiego państwa. Obecnie tylko niektóre z nich wciąż są utrzymywane i garnizonowane, większa cześć z nich popadła natomiast w ruinę. Ich ruiny nad rzecznym brzegiem tworzą niesamowity widok.

Mhasal pokrywa bardzo rozbudowana sieć kanałów irygacyjnych, używana do nawadniania pól uprawnych, skupiająca się przede wszystkim (chociaż nie jedynie) nad brzegami rzeki Ehwatri. Poziom wody, wylewy rzeki oraz powodzie mają ogromny wpływ na obfitość plonów. Ze względu na bardzo wahający się poziom wody w zależności od pory roku wszystkie budynki oraz miasta zbudowane nad rzeką znajdują się na znacznym podwyższeniu, zarówno naturalnym (wzgórza) jak i sztucznym, stworzonym przez człowieka. Wszystkie miasta otaczają także grube mury, budowane przede wszystkim nie dla obrony przed wrogiem, a przed powodziami. Dla odprowadzania nadmiernej wody podczas powodzi, a także przechowywania jej do użytku w porze suchej (w zimie), Mhasalowie budują także wielkie kanały, tamy oraz podziemne zbiorniki. Jednym ze świętych powinności mhasalskich kapłanów jest regularne mierzenie i odnotowywanie wysokości wód rzecznych. W tym celu stawia się przy brzegu wysokie kamienne filary, lub buduje schody prowadzące z brzegu na dno rzeki. Woda zostawia ślady na kamieniu lub na odpowiednich schodkach, wskazując na to czy obniża się czy podnosi.

Dopływy Ehwatri

Widok na rzekę Naqadah w jej górnym biegu, pomiędzy Drugą a Trzecią Kataraktą.

✦ “𐦩𐦰𐦬 𐦪𐦡𐦮𐦲 Naqadah Sāl” [naqa'dah 'sa:l] mhasalski   ⌑ Rzeka Naqadah

Rzeka Naqadah jest najdłuższym dopływem Ehwatri. Źródło swe bierze w południowo-wschodniej części Wyżyny Nahryjskiej, na północy Mhasalu, łącząc się z Ehwatri w okolicy stolicy Mhasalu, miasta Gaurakah. W przeciwieństwie do Ehwatri, Naqadah płynie przez znacznie bardziej górzysty i kamienisty teren, w górnym biegu tworząc głębokie na wieleset metrów wąwozy, a także spektakularne formacje skalne, będące jednym z najciekawszych widoków regionu. Jej bieg zagradzają także trzy główne katarakty (kolejno Pierwsza, Druga i Trzecia Katarakta, licząc od centrum Mhasalu), tworząc serię naturalnych barier, tym samym znacznie utrudniając żeglugę. Trzecia Katarakta de facto wytycza granicę mhasalskiego osadnictwa, tereny położone na północ od niej zamieszkałe są w znacznej większości przez Nahrydżytów. Naqadah zasila spora liczba mniejszych rzek, zarówno całorocznych, jak i okresowych, spływających z Wyżyny Nahryjskiej. Wylewy Naqadah, chociaż przewidywalne, potrafią być bardzo gwałtowne, a tym samym niszczycielskie. Tym samym niosą jednak ważne minerały oraz inne substancje użyźniające gleby w jej dolnym biegu, a także nad rzeką Ehwatri.
Kanały Khēmriego wybudowane zostały w celu przechwycenia (a także przechowywania) części nadmiarowej wody wpływającej na południe podczas najbardziej gwałtownych wylewów i powodzi, oraz wykorzystania ich do nawadniania terenów położonych w głębi lądu.

✦ “𐦩𐦰𐦬 𐦥𐦧 Aukheth Sāl” [ɒ'kʰetʰ 'sa:l] mhasalski   ⌑ Rzeka Aukheth

✦ “𐦩𐦰𐦬 𐦮𐦩𐦰𐦶 Bālq Sāl” ['ba:lq 'sa:l] mhasalski   ⌑ Rzeka Bālq

Pozostałe dopływy

Inne rzeki

Meís Smitórì [meɪ̯s˧˨˦ smi˧.to˨˦.ri˦˨]

Oazy i jeziora

• 

  Mapa rzek, ważniejszych oaz i zbiorników wodnych Mhasalu, występujących przez większą część roku oraz cyklu Wielbłąda i Rekina. Zaznaczone są również katarakty oraz większe miasta.

• 

  Mapa rzek i zbiorników wodnych które występują na terenie Mhasalu jedynie zimą w fazie rekina oraz wielbłąda. Zaznaczono ich maksymalny obszar, przypadający na urodzajne zimy czasu rekina.

Podział administracyjny

Interesujące miejsca

Zobacz też: Miasta i miejsca Mhasalu

Cywilizacja mhasalska

Główny artykuł: Cywilizacja mhasalska