Mhasalowie

Część conworldu Kyon.
Mhasalowie
Młoda Mhasalka z Sepetu Północnego w sukni ślubnej.
Populacja
Kilka milionów
Regiony z istotną populacją
Mhasal Mnar (mniejszość)
Języki
Język mhasalski oraz jego dialekty
Religie
Religia mhasalska (dominująca)
Bliskie narody

Mhasalowie (mhs. 𐦥𐦴𐦩𐦰𐦬𐦨 Mhasālajeti [mʰasa:lad͡ʒe'ti]) — grupa etniczna zamieszkująca region Ajdyniriany, stanowiąca przeważającą większość populacji Mhasalu. Stanowią unikalną społeczność, znacznie różniącą się od innych okolicznych ludów. Są ściśle związani wspólnym systemem kulturowym, religijnym oraz silnym poczuciem własnej tożsamości i odrębności, wynikającym z niezwykle długiej historii. Mhasalowie są użytkownikami języka mhasalskiego, będącym izolatem, a więc niespokrewnionym z żadnym innym znanym językiem.

Mhasalowie są jednym z najstarszych ludów Kyonu, podobnie jak stworzona przez nich cywilizacja, rozwijająca się nad brzegami rzeki Ehwatri nieprzerwanie od ponad 9500 lat kyońskich. Mhasalowie wywarli ogromny wpływ kulturowy oraz cywilizacyjny na obszar współczesnej Ajdyniriany, basenu Morza Słonego oraz południowo-wschodnie obszary Todsmerszczyzny.

Nazwa

Nazwa własna

Nazwa własna (endonim) ludu wywodzi się z nazwy ich krainy, Mhasalu. W piśmie hieroglificznym taroqaq zapisuje się ją dwoma znakami, 𐦊 𐦁. Pierwszemu hieroglifowi 𐦁 odpowiada słowo mha, oznaczające "duszę" lub "jaźń", drugiemu 𐦊 zaś sāl, czyli "rzeka". Jest to najprawdopodobniej nawiązaniem do jednego z mhasalskich mitów, w którym dusza zabitego boga zaklęta w rzece Ehwatri daje życie krainie. Nazwa Mhasālajeti, oznacza więc lud wywodzący się z tej krainy i związany z tym bóstwem, będący niejako jego dziećmi.

Egzonimy

Istnieje także kilka egzonimów, a więc alternatywnych nazw stosowanych przez inne ludy na określenie Mhasalów.

Jedną z nich jest staroajdyniriańskie Cıaṣtanıerōsai [ʈ͡ʂʲaʃta'nʲɛrɔ:sai], oraz jego nowoajdyniriańska wersja Ćashtanirôsaya [t͡ɕaʂtaɲiɾɤsa'ja]. Oznaczają one tyle co "lud Krainy Papirusu" lub "ludzie z Krainy Papirusu". Warachowie nazywają Mhasalów Shaullëmat ['ʃɑuɬɜmɑt], co prawdopodobnie pochodzi z prawaraskiego słowa suplimu*, oznaczającego "łuk". Waraską nazwę Mhasalów można połączyć z obszarem współczesnego Pierwszego Sepetu, a więc dawnej wschodniej rubieży Białego Mhasalu i znajdującym się tam państwem ze stolicą w mieście Chēnu. W czasach Starożytnej Ajdyniriany jego władcy jako pierwsi zjednoczyli Mhasal, tworząc nowe imperium. Obszar ten sąsiaduje z Warachią, starożytni Mhasalowie słynęli natomiast ze swoich potężnych łuków wykonanych z tamaryszku oraz kunsztem w posługiwaniu się nimi.

Z ludów bardziej odległych obszarowi Ajdyniru, Sechtończycy nazywają Mhasalów zbiorczo Masrir (ܡܲܣܪܝ݂ܪ), od nazwy kraju, a od tego słowa bierze źródło tangijska nazwa w języku ayu, "μασιρι" mahiri.

Antropologia

Wygląd

Obraz w stylu ajdyniriańskim przedstawiający młodego Mhasala, z unikalnymi dla tego ludu niebieskimi oczami.

Mhasalowie są przeciętnego wzrostu. Posiadają na ogół ciemnobrązową skórę, jednak o karnacji jaśniejszej niż u wielu okolicznych ludów, takich jak Sarnaci czy ludy mnaryjsko-nahrydżyckie. Włosy Mhasalów są zwykle czarne lub brązowe, gęste i kręcone. U mężczyzn często występuje pokaźny zarost. Oczy są duże, okrągłe. Mogą być brązowe, częściej jednak przybierają kolor błękitny. Błękitny kolor oczu jest charakterystyczną i rozpoznawalną cechą Mhasalów, są oni bowiem jedynym ludem Ajdyniriany, a także jednym z nielicznych w tej części Kyonu, u którego można ją spotkać. Błękitny kolor oczu wynika najprawdopodobniej z unikalnej mutacji, która wykształciła się samoistnie w populacji przodków współczesnych Mhasalów ok. 16-20 tyś. lat temu.

Przynależność rasowa

Mhasalów zalicza się zwykle do tak zwanej rasy garyjskiej, zamieszkującej tereny środkowego oraz zachodniego Ajdyniru. Mhasalowie znacznie różnią się jednak od innych jej przedstawicieli, zarówno w wyglądzie zewnętrznym jak i (choć w mniejszym stopniu) cechach wewnętrznych, na przykład budowie czaszki. Z tego powodu niektórzy badacze wyróżniają Mhasalów jako osobną podkategorię rasy garyjskiej, lub nawet jako całkiem osobną rasę. Opinie takie są jednak w mniejszości.

Ze względów kulturowo-religijnych rdzenna populacja Mhasalu na przestrzeni wieków rzadko mieszała się z innymi ludami, z wyjątkiem obszarów granicznych, zwłaszcza z Warachami oraz Matalami. Wyjątkiem jest Inwazja Kauradzka, która pozostawiła po sobie istotny ślad genetyczny w mhasalskiej populacji.

Podział regionalny

Mhasalowie nie są jednolitym ludem, wyróżnia się bowiem 10 odrębnych grup regionalnych, często znacznie różniących się od siebie pod względem tradycji i zwyczajów. Mimo to, wśród każdej z tych 10 grup dominuje pan-mhasalska tożsamość, grupy uważa się za odrębne części jednej całości, jednego ludu Mhasalu. Dzieli się je zwykle na 3 kategorie, jako mieszkańców trzech historycznych krain - Błękitnego Mhasalu, Białego Mhasalu oraz Złotego Mhasalu. Obecnie najbardziej dominującą z grup, zarówno liczebnie jak i kulturowo, są Koradżyci, zamieszkujący serce Mhasalu. Ich zwyczaje stanowią podstawę mhasalskich zwyczajów głównego nurtu. Sytuacja wyglądała jednak inaczej w przeszłości, gdy prymat nad krainą dzierżyły inne grupy, takie jak Czeneci, Balkoci czy Oketowie.

Warto zwrócić uwagę na Mieszkańców Pogranicza. Są oni najmłodszą z mhasalskich grup, oryginalnie będącą mieszaniną kolonizatorów i osadników z całego Mhasalu osiadających się na nowo podbitych ziemiach Nahrydżytów. Z biegiem czasu wytworzyli oni osobną tożsamość, co przynajmniej częściowo musiało wynikać z częstych walk i ciągłego zagrożenia ze strony górskich plemion.

Mapa podziału Mhasalów na wyraźnie różne grupy regionalne. Na szaro zaznaczono tereny poza granicami Mhasalu, na biało zaś obszary wchodzące w jego skłąd, lecz zamieszkałe przez ludność niemhasalską.

• Mhasalowie
  (𐦥𐦴𐦩𐦰𐦬𐦨 Mhasālajeti)
  • 1. Mieszkańcy Błękitnego Mhasalu
    • Tekraci (𐦥𐦴𐦾𐦮𐧈𐦥 Tēqrajeti)
    • Rybacy (𐦥𐦪𐦥𐦢𐧇𐦲 Nhōptahuti)
      
      
  • 2. Mieszkańcy Białego Mhasalu
    • Koradżyci (𐦥𐦴𐦾𐧇𐦮 Qhōrrajeti)
    • Czeneci (𐦥𐦲𐧈𐦵 Chēnheti)
    • Mieszkańcy Pogranicza (𐦥𐦮𐦲𐦤𐦲𐦶 Banūnheqeti)
    • Tarunowie (𐦥𐦾𐦥 Tarruti)
    • Czorenowie (𐦥𐦲𐦾𐧇𐦵 Chōrrenti)
    • Iszyci (𐦥𐦤𐦳𐦣 Yišāweti)
      
      
  • 3. Mieszkańcy Złotego Mhasalu
    • Balkoci (𐦥𐦮𐦩𐦰𐦶 Bālqeti)
    • Oketowie (𐦥𐦥𐦧 Aukhetheti)

Kultura

Kultura Mhasalów jest równie starożytna jak ich historia oraz równie bogata jak sam Mhasal. Z tego powodu jest również bardzo różnorodna, z widocznymi różnicami pomiędzy tradycjami praktykowanymi w poszczególnych sepetach oraz przez różne mhasalskie grupy. Znacznie zmieniała się ona także na przestrzeni dziejów, a jej standardy wyznaczała ta grupa, która akurat wiodła prym nad cywilizacją regionu. Współcześnie owe standardy mhasalskiej kultury wyznaczają praktyki Koradżytów. Na tym standardzie skupi się właśnie poniższy opis, z ewentualnymi wzmiankami o dawnych tradycjach lub zwyczajach unikalnych dla innych mhasalskich grup, które w znaczącym stopniu odbiegają od przyjętych norm.

Zwyczaje i tradycje

Imiona

Zobacz też: Imiona Kyonu

Mhasalska tradycja nadawania imion preferuje proste imiona, zwykle dwusylabowe, często będące rzeczownikami lub złożeniami. Nazywa się je czasami imionami popularnymi. Występują imiona męskie i żeńskie, a także ograniczona liczba imion, które ze względu na swoją popularność stały się imionami uniwersalnymi (na przykład: 𐦥𐧈𐦴 Jēt "papirus", 𐦥𐦬𐦶 Bast "promień", 𐦥𐦾𐦰𐦳 Šārith "jasny, jasna"). Spora część imion męskich jest rzeczownikami, oznaczającymi przedmioty, narzędzia lub zjawiska przyrodnicze, zwłaszcza te kojarzące się z niebezpieczeństwem lub rozmiarem (na przykład: 𐦧𐦨𐧈𐦧 Kēmek "topór", 𐦶𐦮𐦩 Lauqhab "błyskawica, grzmot", 𐦳𐧈𐦤𐦪 Hewēš "horyzont"). Spora część imion żeńskich jest zaś rzeczownikami oznaczającymi rośliny lub zwierzęta (na przykład: 𐦾𐦤𐦲 Nhewer "lotos", 𐦮𐦩𐦨 Malq "akacja", 𐦲𐦠𐦤 Awāun "ibis"). Istnieje także pewna liczba tradycyjnych imion mhasalskich, wywodzących się z czasów antycznych, które są wciąż używane, chociaż ich dokładna etymologia jest niepewna lub niemożliwa do zidentyfikowania.

Można również natrafić na zniekształcone imiona ajdyniriańskie. Popularne są one zwłaszcza wśród mieszkańców głównych miast oraz środowisk kupieckich. Nadawanie takich imion spotyka się jednak często z dezaprobatą bardziej konserwatywnych oraz wiejskich cześć mhasalskiego społeczeństwa.

Imiona tradycyjne

Imiona męskie	Imiona żeńskie	Uwagi i etymologia
𐦳𐦨𐦪 Ahmheš	𐦾𐦥𐦰 Ātharu	Ahmheš: powiązane z klasycznym mhasalskim mheš (łza), pochodzenie członu ah nieznane. Ātharu: tradycyjnie tłumaczone jako "pełna oddania", związane ze współczesnym tār (ofiara).
𐦶𐦲𐦮𐦶 Beqneb	𐦥𐦡 Dauthi	Beqneb: złożenie klasycznych słów beq (siła) oraz neb (dom) - "Dom Siły". —
𐦶𐦵𐦠𐦫 Gāucheb	𐦥𐦾𐧇𐦪 Hōrith	Gāucheb: złożenie klasycznych słów gāuch (męstwo) oraz neb (dom) - "Dom Męstwa". —
𐦣𐦥𐦳𐦪 Haštiy	𐦾𐧇𐦥𐧈𐦪 Hēthōri	—
𐦪𐦨𐦬 Ismeh	𐦥𐦥 Ithet	—
𐦳𐦢𐦧 Kapheš	𐦬𐦲𐧈𐦧 Khēnsa	— Khēnsa: prawdopodobnie imię obcego pochodzenia, być może nahrydżyckiego.
𐦥𐦰𐦥𐦾𐧈𐦨 Mērtāt	𐦧𐦲𐦬𐦾𐦨 Mhersankh	Mērtāt: złożenie klasycznych słów mēr (tron) oraz tāt (miecz) - "Miecz Tronu". Mhersankh: złożenie klasycznych słów mher (woda, życie) oraz sankh (kwiat) - "Kwiat Życia"
𐦲𐦪𐦢 Pehen	𐦥𐦧𐦨𐦾 Ramkhet	—
𐦶𐦲𐦬 Senheb	𐦥𐧈𐦥 Tēti	Senheb: złożenie klasycznych słów senh (pamięć) oraz neb (dom) - "Dom Pamięci". —
𐦾𐦧𐦤 Wakher	𐦥𐦲𐦣𐦴 Jīnhat	— Jīnhat: imię antyczne, pojawia się już w zapiskach staromhasalskich. Dawniej jedna z bogiń.

Imiona kapłańskie i tronowe

Zgodnie ze zwyczajem, wraz z objęciem przez kogoś funkcji kapłańskiej przybiera on też nowe imię. Jest ono zawsze imieniem teoforycznym, odnoszącym się do bóstwa, któremu się służy. Imiona teoforyczne posiadają ustalony wzór, opierający się na złożeniach oraz popularnej w języku mhasalskim tendencji do tego, by opisujące słowo poprzedzało słowo opisywane. Na pierwszym miejscu stoi więc imię bóstwa, lub jeden z przydomków i tytułów mu przypisywanych, na drugim zaś rzeczownik, zwykle odnoszący się do kultu, będący rzeczownikiem abstrakcyjnym lub opisujący narzędzia lub części ciała. Przykładami takich teoforycznych imion kapłańskich są:

• 𐦴𐦮𐦩𐦰𐦬 𐦧𐦲𐦥𐦵 Chatnakh Sālqaj (Mówca [przemawiający w imieniu] Chatnakha)
• 𐦡𐦳𐦠𐦤 𐦳𐦣𐦾𐦥𐦢𐦬 Sephterīš Wāušad (Sługa Septerysza)
• 𐦾𐦧𐦩𐧈𐦨 𐦾𐦰𐦶𐦰 Ābār Mēlkhir (Pióro Ābār)

W okresie nowomhasalskim (a także pod koniec okresu klasycznego) również faraonowie, w chwili wstąpienia na tron, odrzucali nadane im przy narodzinach imiona, obierając nowe imiona teoforyczne. Były one podobne do imion kapłańskich, często jednak bardziej rozbudowane, zwano je natomiast imionami tronowymi. Zwyczaj ten zanikł po ajdyniriańskim podboju Mhasalu, nowi władcy nie zwykli bowiem przybierać nowych (a co ważniejsze obcych) imion, mimo tego, że przybrali na siebie stary tytuł faraona.

Nazwiska

Tradycyjnie nazwiska używane były jedynie przez mhasalską arystokrację. Jednak w ciągu ostatnich kilku stuleci nadawanie nazwisk rozpowszechniło się także na część bogatszych i wpływowych rodzin kupieckich, co łączy się ze wzrostem znaczenia tej właśnie warstwy społecznej po podboju Mhasalu przez Ajdynir. Większość z tych nazwisk ma korzenie przezwiskowe lub określa miejsce pochodzenia. Aby odróżnić tych nowobogackich parweniuszy od dumnego grona starożytnych rodów, arystokracja zaczęła poprzedzać swoje nazwiska słowem 𐦥𐦪𐦤 wahat (wysoki). Nazwiska zawsze stoją przed imieniem.

Ród arystokratyczny	Nazwisko kupieckie
𐦾𐦥𐦧𐦲 𐦥𐦪𐦤 Wahat Ankhtir	𐦮𐦾𐦲 Anoroq
𐦨𐦧 𐦥𐦪𐦤 Wahat Kemi	𐦳𐦾𐦧 Kariš
𐦨𐦣𐦵𐧈𐦬 𐦥𐦪𐦤 Wahat Sēcīm	𐦾𐦧𐦶𐧇𐦬 Sōbkra
𐦰𐦲𐦪𐦣𐦥 𐦥𐦪𐦤 Wahat Tīhanā	𐦧𐦨𐦥 Temaku
𐦫𐦲𐦾𐦤 𐦥𐦪𐦤 Wahat Ūrnagi	𐦮𐦾𐦡𐦤 Widaraq

Tradycje pogrzebowe

Mhasalowie posiadają unikalne oraz dośc różnorodne tradycje pogrzebowe. Co ciekawe, wierzą oni, że ich dusze związane są z samą krainą Mhasalu, duża częśc z nich przejawia więc głęboki strach przed opuszczaniem swojej ojczyzny. Nawet ci, którzy ją opuszczają, na przykład kupcy, żołnierze lub nieliczni podróżnicy, zawierają specjalne umowy mające gwarantować, że w razie ich śmierci na obczyźnie ich ciała zostaną z powrotem przywiezione do Mhasalu.

Tradycja ogólnomhasalska

Łódka wioząca swego pasażera w ostatnią podróż na środek rzeki.

Kultura mhasalska posiada głęboko zakorzenioną skłonność do postrzegania świata w kategoriach wiecznie powtarzających się cykli. Cykliczność ta widoczna jest także w mhasalskim spojrzeniu na życie i śmierć oraz w obrządkach i tradycjach pogrzebowych. Woda jest gwarantem i źródłem życia, a konkretniej jest nią rzeka Ehwatri wraz z dopływami. Naturalnym jest więc, by człowiek, który zrodzony jest z rzeki, powrócił do niej po śmierci.

Ciało zmarłego obmywa się wodą, rytualnie oczyszczając ja przed ostatnią podróżą, następnie owija się je białą tkaniną lub całunem, zwanym 𐦳𐦣𐦾𐧈𐦫 gērīš. Jest on bardzo lekki i cienki, często niemal przeźroczysty. Kapłan zmawia nad ciałem odpowiednie modlitwy, zwykle w obecności rodziny i bliskich zmarłego, ciało zabiera się następnie nad rzekę. W zależności od regionu, ciało zmarłego układa się albo na papirusowej tratwie albo łódce, również wykonanej z papirusu, dekoruje się je kwiatami. Tratwę wypuszcza się na wodę, by poniosła ciało wraz z prądem, podczas gdy stojący nad brzegiem tłum recytuje święte mantry. Jeśli ciało położone zostało na łódkę, wsiada do niej jeszcze jedna osoba, zwykle bliski członek rodziny, zwłaszcza będący dziedzicem zmarłego. Łódka wypływa następnie na środek rzeki, gdzie osoba towarzysząca zrzuca ciało do wody. Niekiedy rozcina sobie ona dłoń nożem, pozwalając kroplom krwi wpaść do wody wraz z ciałem zmarłego - ma to zwabić mieszkańców rzeki.

W obu przypadkach ostatnia podróż zmarłego kończy się pożarciem ciała przez zwierzęta zamieszkujące rzekę, zwłaszcza mieszkające w Ehwatri krokodyle morskie (𐦳𐦾𐦶𐦫 gibriš). Stanowi to dopełnicie cyklu płodności: człowiek żywi się stworzeniami rzeki, łowi ryby, poluje na krokodyle, wody rzeki zawadniają jego pola i pozwalają rosnąc jego uprawom. W swej śmierci natomiast to człowiek pożywia rzekę. Pożerając ciało zwierzęta uwalniają także duszę zmarłego, akt ten pozwoli więc odrodzić się jej w nowym ciele. Zapewnia także naturalny balans oraz obfitość rzeki i plonów, które wyżywią żyjących. Krokodyle są zaś reprezentantami zarówno rzeki (Zabitego Boga) jak i symbolem cyklu śmierci i odrodzenia.

Jeśli Mhasal żył na terenie oazy, na terenach pustynnych lub umarł w porze suchej (zwłaszcza Fazy Wielbłąda), z daleka od dużych źródeł wody oraz krokodyli, zamiast siłom rzeki jego ciało ofiarowywane jest siłom pustyni. Zgodnie z przytoczonym wyżej rytuałem, ciało obmywane jest, zawijane w całun, wykonywane są nad nim modlitwy oraz święte mantry. Wynoszone jest ono następnie na pustynię, z daleka od ludzkich siedzib, by stało się pokarmem dla padlinożerców. W niektórych regionach (np. Tēqra) po kilku dniach powraca się na miejsce, w którym pozostawiono ciało, by zabrać z powrotem kości, które składuje się w specjalnych ossuariach.

Praktykowane przez inne ludy formy pochówków, polegające na złożeniu ciała w ziemi lub kremacji, a więc takie nie kończące się jego pożarciem przez dzikie zwierzęta, uznawane są za praktyki z gruntu samolubne oraz szkodliwe. Są bowiem wbrew naturalnemu porządkowi ustalonemu przez bogów.

Tradycja czenecka

Wieże phegāušt potrafią znacząco różnić się wielkością, od niewielkich, kilkumetrowych platform po ogromne konstrukcje, górujące nad okolicą i widoczne z odległości wielu kilometrów.

Alternatywną tradycją pogrzebową wobec ogólnomhasalskiej jest tradycja czenecka. Narodziła się ona w czasach Starożytnej Ajdyniriany w mieście Chēnu, praktykowana jest jednak aż do dziś z niewielkimi zmianami. Polega ona na budowie na wysoko położonych obszarach, zwłaszcza wzgórzach oraz klifach, dużych okrągłych platform lub wież wykonanych z kamienia lub cegły. Noszą one nazwę 𐦥𐦳𐦠𐦫𐦢 phegāušt, rzadziej zwane są także 𐦲𐦾𐦧 karrnh. Składa się na nich ciała zmarłych na żer sępom. Phegāušt powstają na niemal niezmiennym planie: na szczycie konstrukcji znajduje się prawie idealnie płaski dach, podzielony na środkowy otwór oraz 3 kręgi. Zewnętrzny krąg jest przeznaczony na zwłoki mężczyzn, środkowy na zwłoki kobiet, a najmniejszy wewnętrzny na zwłoki dzieci. Znajdujący się na samym środku konstrukcji otwór przeznaczony jest na na ossuarium (𐦲𐦪𐦩𐦣𐦥𐦵𐦣 yecthīlahan). Po upływie około roku ekspozycji zwłok na dachu wieży, gdy kości zostają wybielone przez słońce i wiatr, wrzuca się je tam i przesypuje wapnem, aby przyspieszyć ich rozkład. Na teren wieży mają wstęp tylko specjalni grabarze.

Podobnie jak krokodyle, również sępy uznawane są za święte zwierzęta oraz boskich wysłanników. Zjadając ciało i oczyszczając z niego kości uwalniają duszę zmarłego, którą następnie niosą na swych skrzydłach do Krainy Zmarłych, by stanęła przed obliczem bogów, a ostatecznie odrodziła się w nowym ciele. Również tutaj oddanie swego ciała na pożarcie stanowi dopełnienie cyklu życia i śmierci, a także akt umacniający naturalny porządek - człowiek czerpiący przez całe życie z przyrody ostatecznie sam również dostarcza ptakom pożywienia. W przeciwieństwie do tradycji ogólnomhasalskiej, w której ciało oddane jest siłom rzeki lub pustyni, w tradycji czaneckiej oddaje się je siłom nieba, a więc Chatnakhowi.

Tradycja czanecka przyjęta została przez faraonów Mhasalu, stając się monarszym sposobem pochówku, odróżniających ich od reszty społeczeństwa. Podkreśla to tym samym ich związki z Chatnakhiem, uznawanym z króla bogów oraz źródło faraońskiej władzy. Jest ona także powszechnie praktykowana w Pierwszym Sepecie, choć wieże budowane dla użytku miejscowych sa znacznie skromniejsze od tych, które budowane były dla faraonów oraz rodziny królewskiej. Prowadzi to do sytuacji, w której duża cześć mhasalskiej populacji uważa, że praktykowanie przez mieszkańców Pierwszego Sepetu tego właśnie sposobu pochówku jest procesem wtórnym, stanowi próbę naśladowania pochówku monarchów. Na przestrzeni dziejów dość często pojawiały się oskarżenia o herezję, a także próby zakazania tej praktyki. Najprawdopodobniej jest to jednak tradycja rdzenna, wywodząca się wprost z Chēnu, która dopiero potem została zmonopolizowana przez dwór królewski.

Inne zwyczaje

• Nie występują popularne wśród Ajdyniriańczyków małżeństwa aranżowane, nie praktykuje się także formalnych religijnych ceremonii małżeńskich. Zwyczajowo mężczyzna przychodzi do domu wybranki swego serca z darami, jeśli kobieta zaakceptuje je to stają się oni parą, a kobieta zamieszka ze swoim mężem. Przejście z domu rodziny do domu męża poprzedzone jest ucztą, na której zbierają się obie rodziny. Zwyczajowo podczas tej uczty panna młoda nosi niebieską lub zieloną suknię, kolor ten nawiązuje do koloru wód rzeki. Przeciętny wiek panny młodej to 40-43 lata, pana młodego zaś 48-56. Sporządzana jest także umowa dotycząca podziału majątku mężczyzny między jego żonę i dzieci, której gwarantami są rodziny obu stron. Przydział ten nie może zostać odwołany, chyba że z dojdzie do zdrady.

• Podczas gdy mężczyzna jest panem całej rodziny, kobieta uznawana jest za panią domu. Wychowuje ona dzieci obu płci aż osiągną wiek 16 lat. Wtedy to chłopcy przechodzą pod opiekę ojca, ucząc się jego zawodu, lub zostają wysłani do specjalnej szkoły, jeśli zawodem ojca jest bycie skrybą, doktorem lub kapłanem. Wynika to z przekonania, że synowie powinni podążać śladem ojców. Dziewczynki zostają zaś pod opieką matki aż do wyjścia za mąż, ucząc się prowadzenia gospodarstwa domowego, często także prowadzenia biznesu. Małżeństwo zachodzi zwykle tuż po okresie dojrzewania, za nienormalne i nieprawidłowe uznaje się natomiast jego unikanie.

• Mhasalki mogą posiadać ziemię, domy, dziedziczyć po swoich krewnych oraz prowadzić biznes. Nie mogą zostać doktorami lub skrybami (zwyczajowo profesje te zarezerwowane są dla mężczyzn), mogą za to stać się kapłankami bóstw żeńskich, co często niesie ze sobą bardzo wysoki status społeczny.

• Pływanie jest bardzo istotnym elementem mhasalskiej kultury. Niepotrafienie pływać uznaje się za wielką hańbę oraz defekt, Mhasalowie uczą więc swoje dzieci pływania już od najmłodszych lat, co jest zrozumiałe, biorąc pod uwagę to, jak ogromny wpływ mają rzeki Mhasalu na codzienne życie jego mieszkańców. Bardzo popularne zawody pływackie, skoki do wody a także wszelkie sporty wodne, takie jak (𐦨𐦤𐦲𐦪𐦧𐦩 lakhhnūm - rodzaj gry zespołowej, podobnej do piłki ręcznej lub siatkówki, rozgrywanej w całości w wodzie.

Moda i ubiór

Typowe stroje Mhasalów.

Mhasalska moda opiera się na tkaninie lnianej, z której z której wytwarzana jest większość strojów. Taki własnie dobór materiału pozwala zachować wygodę w gorącym klimacie krainy. Nosi się również stroje wykonane z wełny i tkanin mieszanych, uznawane są one jednak za rytualnie nieczyste, co oznacza, że nie nosi się ich w miejscach kultu. Przędzenie, tkanie i szycie są podstawowymi technikami wyrobu strojów, a także jednymi z głównych umiejętności, które matki przekazują swoim córkom. Zwykle mhasalskie ubrania nie są farbowane, pozostają więc białe, a w przypadku bardzo cienkich tkanin na wpół przeźroczyste. Im bardziej kolorowe są ubrania, tym bogatszy jest ich właściciel. Chłopi nie noszą butów, pracując na polu na bosko. Używają ich jedynie klasy wyższe oraz mieszczaństwo. Wyższe klasy społeczeństwa często noszą również duże ilości ozdób, takich jak bransolety, amulety, naszyjniki lub szerokie kołnierze. Wykonane są one z metali, zwłaszcza złota, miedzi lub brązu. Potrafią być też bogato ozdabiane kamieniami szlachetnymi. Złote ozdoby są też niekiedy wplątywane we włosy.

Włosy nosi się zwykle długie, zarówno u kobiet, które mogą nosić różne fryzury, jak i u mężczyzn, którzy zwykle noszą je w charakterystyczny sposób, zwany 𐦩𐦣𐦧𐦾 rrukhyalu. Kapłani wyróżniają się kompletnie ogoloną głową. Mhasalowie zwykle nie noszą zarostu, goląc się na gładko. Inaczej jest w środowiskach mieszczańskich, gdzie pod imperialnym wpływem noszenie przez mężczyzn zarostu stało się modne. Powszechnie stosuje się makijaż, zwłaszcza hennę. Co ciekawe, używana jest ona do podkreślania oczu zarówno przez kobiety jak i mężczyzn, zwykle to jednak kobiety noszą mocniejszy makijaż.

Mimo, że mhasalska moda potrafi się znacznie różnić w zależności od regionu oraz warstwy społecznej, można wyróżnić kilka najbardziej powszechnych i uniwersalnych stroi.

Chłopstwo

Cēsth
Podstawowym męskim strojem jest 𐦥𐦬𐧈𐦵 cēsth. Jest to prosty lecz długi pas białego, lekkiego lnianego materiału, obkręcany wokół bioder lub (rzadziej) szyty w formę spódnicy. Ma on za zadanie zasłonienie krocza, jednocześnie jednak ma być jak najbardziej wygodny oraz nie krępować ruchów osoby go noszącej, przeszkadzałoby to bowiem w ciężkiej pracy na polu. Cēsth nie zasłania wiele, zwykle nosi się go samotnie, nogi, ręce oraz tors pozostają więc odsłonięte. Jest to ubiór bardzo prosty, preferujący wygodę ponad wygląd.

Šelqhat
Podstawowym strojem żeńskim jest 𐦥𐦮𐦩𐦳 šelqhat. Składa się on z prostej, cienkiej białej sukni, wykonanej z tkaniny lnianej, sięgającej od szyi do stóp. Zwykle jest bardzo luźna, często bywa na wpół przeźroczysta, zawiązywana na piersi. Czasem nosi się pod nią także drugą cześć stroju, bardziej przylegającą do ciała białą tunikę, choć jest ona opcjonalna. Šelqhat zasłania zdecydowanie więcej ciała niż cēsth, ręce pozostają jednak zawsze odsłonięte.

Mieszczaństwo i arystokracja

Khiwab
Odpowiednikiem cēsth wśród klas wyższych, takich jak mieszczaństwo oraz arystokracja, jest 𐦶𐦤𐦧 khiwab. Bywa on też zakładany przez chłopów na specjalne okazje i święta. Podobnie jak cēsth, khiwab składa się z białej spódnicy sięgającej za kolana. Jest ona specjalnie pilsowana i drapowana tak, by jej fałdy układały się w ładne, proste sploty, tworząc trójkątny, ząbkowany wzór u dołu spódnicy. Dodatkowo, górną część khiwab zdobi czerwona szarfa lub pas, wszyty w spódnicę i stanowiący jej cześć. Jest ona wyżej położona na plecach, z przodu opada, tworząc trójkątny wzór kończący się pod pępkiem. Z przodu znajduje się specjalny ozdobny "krawat", składający się z jednej lub więcej warstw materiału, swobodnie opadających, również przyciętych w trójkąt. Zwykle są one w odcieniach błękitu, złota, czerwieni i bieli. Do khiwab nosi się zwykle skórzane sandały.

Phorsthau
Najpopularniejszym strojem kobiet z klas wyższych jest 𐦬𐦾𐦢 phorsthau, co dosłownie znaczy "[strój] kobiecy". Jest to długa suknia, która w przeciwieństwie do šelqhat nie jest luźna, swobodnie opadająca, lecz bardziej przylegająca, bardzo często szyta specjalnie na miarę. Grubszy jest zwykle także sam materiał. Jej główna cześć sięga od kostek, zatrzymując się tuż poniżej piersi. Drugą cześć sukni stanowią dwa pasy materiału, przysłaniające piersi choć odsłaniające znaczny dekolt, zawiązane na szyi. Suknia jest zwykle biała, jednak z licznymi elementami barwionymi na złoto, niebiesko lub czerwono. Całkowicie barwione suknie używane są rzadko, zwykle na specjalne okazje. Niekiedy mogą się też pojawić elementy tiulowe, takie jak na wpół przeźroczyste przedłużone rękawy. Podobnie jak do khiwab, do sukni phorsthau nosi się zwykle skórzane sandały. Modne są także skórzane torby noszone na ramieniu. Pierwotnie stanowiły one atrybut kobiet prowadzących własny biznes oraz tych ze środowisk kupieckich, ostatnimi czasy jednak ich popularność rozszerzyła się na inne części mhasalskiego społeczeństwa. Przy phorsthau często pojawia się także biżuteria, taka jak bransolety, naszyjniki lub złote ozdoby wplatane we włosy (zwykle w ich dolną części, co tworzy pas złota wyróżniający się na tle typowo czarnych włosów przeciętnej Mhasalki).

Muzyka

Mhasalska tancerka wykonujący tradycyjny taniec z wachlarzami, zwany šīšethiy.

Mhasalowie wierzą, że za stworzenie muzyki odpowiada bogini Tāuwad. Muzyka instrumentalna jest niemal zawsze złączona ze śpiewem, pełnia one także bardzo istotną role w praktykach magicznych oraz rytuałach religijnych. Na ich potrzeby wytworzyła się także unikalna i charakterystyczna dla Mhasalu praktyka mantr, a więc słów lub zdań o charakterze magicznym, nuconych w ustalonym rytmie. Mantry wykonuje się w towarzystwie konkretnych instrumentów muzycznych lub bez nich, jedynie za pomocą ludzkiego głosu. W tradycji mhasalskiej pojawia się także śpiew grupowy, ograniczony zwykle do dwuosobowej grupy - głosu męskiego oraz żeńskiego. Jest to cześć tradycji narracyjnej, w której mężczyzna i kobieta odtwarzają wydarzenia z mitów i legend, śpiewając nawzajem swoje części opowieści. Stosowane są różne instrumenty muzyczne, do najpopularniejszych należą jednak zwłaszcza harfy, flety oraz grzechotka sistrum. Pojawiają się także rożne rodzaje instrumentów perkusyjnych, cymbałków oraz lutni. Małe skorupy rzecznych skorupiaków często stosowane są także jako gwizdki. Tradycyjnie muzyka towarzyszyła także wyprawom wojennym, faraońskim armiom towarzyszyli bowiem muzycy grający na bębnach oraz ogromnych rogach wojennych, wykonanych zwykle z brązu.

Taniec

Taniec zajmuje istotną pozycje w kulturze oraz religii mhasalskiej, motywy taneczne często zdobią także mury świątyń oraz domostw. Mimo to, mężczyźni oraz kobiety nigdy nie tańczą razem, ani na przedstawieniach artystycznych ani w rzeczywistości. Zamiast tego, występują kategorie osobnych tańców męskich oraz żeńskich. Zwykle tańce męskie wykonuje się do akompaniamentu muzyki granej przez kobiety, podział ról odwraca się natomiast podczas tańców żeńskich, gdy to mężczyźni grają na instrumentach muzycznych. Pomimo tego, że nauka tańca (a także śpiewu i gry na instrumentach muzycznych) jest częstym elementem mhasalskiego wychowania, tańczenie w przestrzeni publicznej uznawane jest przez wyższe warstwy społeczeństwa za znaczne naruszenie dobrego smaku. Jest to bowiem praktyka właściwa chłopstwu.

Za najpopularniejszy taniec męski uznaje się 𐦡𐦤𐦴 jowed. Jest to taniec w parze, mający przedstawiać honorowy pojedynek dwóch wojowników na polu bitwy. Z tego powodu stosuje się w nim niekiedy krótkie włócznie. Jowed posiada bardzo silny element choreograficzny, a dobrze wytrenowani tancerze potrafią stworzyć naprawdę imponujący spektakl. W kategorii tańców żeńskich szczególnie popularne są tańce brzucha. Posiadają one bardzo długą tradycję, taniec brzucha pierwotnie powstał bowiem właśnie w Mhasalu nim rozpowszechnił się na obszarze całej Ajdyniriany. Szeroko znany jest także taniec 𐦣𐦥𐦳𐦣𐦳 šīšethiy, charakteryzujący się użyciem specjalnych wachlarzy, które mogą się jednak różnic wyglądem w zależności od regionu i lokalnej tradycji. Pod pewnymi względami jest to żeński odpowiednik jowed, łączący motywy mitologiczne z elementami sztuki walki.

Kuchnia

Mhasalska kuchnia opiera się przede wszystkim na dwóch rodzajach zbóż - sorgo oraz prosie. Powszechnie stosuje się także sałatę, daktyle, czerwoną cebulę, na obszarach zachodnich także kwiaty kaktusa, cenione są swój wyrazisty oraz unikalny smak. Z obszaru pobliskiej Wyżyny Nahryjskiej sprowadza się papryczkę chilli, a dzięki imperialnym szlakom handlowym Mhasal ma też dostęp do wielkiej ilości przypraw. Sprawia to, że kuchnia mhasalska, podobnie jak kulinarne tradycje większości Ajdyniriany, wyróżnia się bardzo bogatą paletą smaków a jednocześnie dużą ostrością swoich potraw.

Jeśli chodzi o mięso, kuchnię mhasalską dominują potrawy rybne. Stanowią one podstawę diety lokalnych mieszkańców, wraz z chlebem z sorga lub prosa. Często spożywa się także oraz wołowinę oraz mięso gazeli, rzadziej natomiast mięso ptaków. Za szczególne przysmaki uznaje się krokodyle morskie oraz mamutaki (ze względu na ich mięso oraz jaja), na oba gatunki poluje się jednak rzadko, są to bowiem zwierzęta niebezpieczne i potrafiące się bronić. Dania z nich przygotowane spożywa się podczas specjalnych uroczystości lub na specjalne okazje.