Rabirumubadin: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
Linia 77: | Linia 77: | ||
==Galeria== | ==Galeria== | ||
<gallery mode="packed" heights=300px> | <gallery mode="packed" heights=300px> | ||
− | Plik:Scr00393.jpg|Masyw Rabirumubadin widziany z kosmosu na tle [[Wielka Pustynia Południowa Kyonu|Wielkiej Pustyni Południowej]]. | + | Plik:Scr00393.jpg|Masyw Rabirumubadin widziany z kosmosu na tle [[Wielka Pustynia Południowa Kyonu|Wielkiej Pustyni Południowej]], wraz z Masywem Południowyn. |
Plik:Scr00392.jpg|Rabirumubadin widziany z kosmosu na tle całej półkuli południowej. Lokalizacja [[Szur|Szuru]] lub [[Nuaria|Nuarii]] może służyć za punkt odniesienia. | Plik:Scr00392.jpg|Rabirumubadin widziany z kosmosu na tle całej półkuli południowej. Lokalizacja [[Szur|Szuru]] lub [[Nuaria|Nuarii]] może służyć za punkt odniesienia. | ||
Plik:Emi Koussi-Tibesti Mountains-Chad.jpg|Widok na szczyt Kâṇ Ca'hirmwê, główny punkt Masywu Centralnego, wraz ze stożkiem wulkanicznym oraz kraterem. | Plik:Emi Koussi-Tibesti Mountains-Chad.jpg|Widok na szczyt Kâṇ Ca'hirmwê, główny punkt Masywu Centralnego, wraz ze stożkiem wulkanicznym oraz kraterem. |
Wersja z 18:55, 4 mar 2021
Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ | ||||||||||||||
|
Rabirumubadin, alternatywnie także Ragirumugadin (adz. ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin ['ʁæɡ͡bɪrʊ.mʊɡ͡bæɖˤɪjɪn]) — region Wielkiej Pustyni Południowej, znajdujący się w pobliżu Ajdyniriany, tuż na zachód od Czerwonych Ziem, będących częścią Morza Płomieni. Rabirumubadin jest dużych rozmiarów masywem wulkanicznym, utworzonym przez siedem głównych wulkanów, z których każdy zwieńczony jest kraterem wulkanicznym. Najważniejszym z nich jest Kâṇ Ca'hirmwê, wulkan tarczowy w pojedynkę tworzący większość środkowej części tak zwanego Masywu Centralnego, serca Rabirumubadin. Kâṇ Ca'hirmwê jest jednocześnie najwyższym szczytem Wielkiej Pustyni.
Rabirumubadin utworzony został na podstawie niewielkiego, zbudowanego z piaskowca płaskowyżu lub pasma wzgórz, przez ogromne wylewy lawy wynikające z erupcji wulkanicznych. Spekuluje się, że może to być formacja starsza nawet od sąsiedniego Morza Płomieni, chociaż co ciekawe, wciąż wykazuje dowody aktywności wulkanicznej. Na obszarze Rabirumubadin występują fumarole[1], gorące źródła, baseny gorącego błota, a także znaczne pokłady siarki i natronu[2]. Erozja, spowodowana w dużej mierze silnymi wiatrami znad Wielkiej Pustyni, wyżłobiła wiele zapierających dech w piersiach iglic oraz rozbudowaną sieć wąwozów i kanionów. Biegną nimi często rzeki, wylewające nieregularnie, szybko wyparowujące i znikające w piaskach pustyni.
Z tego powodu, masyw Rabirumubadin jest, obok miejsc takich jak Adeza, Czerwone Ziemie czy samotne oazy położone w obrębie Pasa Życia, jednym z niewielu miejsc na Wielkiej Pustyni w którym natrafić można na ekosystem, składający się z flory i fauny aktywnej przez cały rok. Składa się on z gatunków przystosowanych do życia w trudnych pustynnych warunkach. Warto zauważyć jednak, że pomimo obecności wysokich temperatur, są one wyraźnie niższe niż na terenach otaczających Rabirumubadin. Jest tak głównie z uwagi na wysokość masywu, która działa na temperaturę łagodząco. W połączeniu ze źródłami wody oraz cieniem zapewnianym przez wąwozy sprawia to, że Rabirumubadin można nazwać ostatnią redutą życia. Tereny położone na południe i zachód od masywu są bowiem niemal całkowicie jałowe i pozbawione życia, aż do gór nad wybrzeżem Wszechoceanu.
Nazwa
Etymologia
Nazwa Rabirumubadin, lub też Ragirumugadin, pochodzi od adezaskiego ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin ['ʁæɡ͡bɪrʊ.mʊɡ͡bæɖˤɪjɪn], co oznacza "twierdzę/schronienie [boga] Mugbaḍȝina". Nazwa ta jest więc silnie związana z talonbacką mitologią, odwołując się do boga pustyni, Mugbaḍȝina, wygnanego na Czerwone Ziemie. Z uwagi na handel Talonbatu z okolicami Tarfij w Sechcie, nazwa ta przeniknęła do języka sechtońskiego, a z niego zaś do innych ludów zamieszkujących region Kanisji. Alternatywą jest nazwa rykadańska, Amtalh-Qāè [amtaɫ'qa:ʕ], oznaczająca tyle co "odległe góry". Dzięki Szlakowi Kadzideł, który łączy Rykadan połączeniami handlowymi z resztą Ajdyniriany, nazwa ta została zaadaptowana przez Ajdyniriańczyków w formie Śatisiya Andallakh (Wzgórz Andallakh). Inne ludy tej części planety zetknęły się z tą nazwą w tej właśnie formie.
Nazwy w językach obcych
język | nazwa regionu | ||
---|---|---|---|
języki ziemskie | |||
polski | Rabirumubadin, Ragirumugadin | ||
angielski | Rabirumubadin, Ragirumugadin | ||
języki kyońskie | |||
adezaski | ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin /'ʁæɡ͡bɪrʊ.mʊɡ͡bæɖˤɪjɪn/ | ||
ajdyniriański | Śatisiya Andallakh /ɕatisi'ja anda'l:aχ/ | ||
ayu | Μυπασιν, Ορυμηρα Mupahin, Orumeira /mʉpahin/, 'ɔɾʉmejɾa/ | ||
sechtoński | ܡܘ݆ܒܙ݂ܢ , ܡܐܐܲܬ ܙܵܐܝ݂ܒܳ Mubazin, Ma’āt Za’yiv muba'zin, /ma'ʔaːt za'ʔjiv/ | ||
rykadański | Amtalh-Qāè /amtaɫ'qa:ʕ/ | ||
yuke | Toratonatsaakka /'tɔradonad͡zakʼa/ |
Kynografia i dane przyrodnicze
Warunki klimatyczne
Obszar masywu Rabirumubadin cechuje się relatywnie rzecz biorąc łagodniejszym klimatem niż otaczające go obszary Wielkiej Pustyni Południowej. W szczególności różnica ta widoczna jest między masywem a znajdującym się tuż na zachód od niego Morzem Płomieni. Przyczynia się to tego w szczególności wysokie położenie terenu. Większość masywu znajduje się na wysokości ponad 2 km nad planetarnym poziomem morza, najwyższe szczyty przekraczają zaś wysokość 4 km, co wyraźnie ochładza powietrze. Z uwagi na występowanie źródeł wody, a także tymczasowych rzek, Rabirumubadin stanowi główną redutę życia w środkowej części Wielkiej Pustyni, pomiędzy granicą Ajdyniriany na zachodzie, Nuarią na południu oraz Szurem i wybrzeżem Wszechoceanu na wschodzie. Region ten, podobnie jak cała Wielka Pustynia, jest jednak ofiarą ekstremalnych zmian temperatur oraz ogromnych różnic w temperaturze między dniem a nocą. Stanowi to znaczne wyzwanie oraz zagrożenie dla lokalnych gatunków.
Regiony
Z uwagi na ukształtowanie terenu oraz historię kynologiczną wyróżnić można 5 głównych regionów lub krain, a także jedną krainę dodatkową. Do głównych regionów Rabirumubadin należą: Masyw Centralny, Taras Zachodni, Taras Południowy, Taras Wschodni oraz Taras Północny. Rabirumubadin, jako masyw wulkaniczny, zbudowany jest z pokładów zastygłej lawy pochodzącej z wylewów wielu wulkanów, z czego spora cześć wciąż wykazuje ślady aktywności. Spośród dziesiątek wulkanów, siedem z nich uznać można za główne. Każdy z nich zwieńczony jest także dużymi kraterami.
Wymienić można także jeden region dodatkowy, tak zwany Masyw Południowy. Podobnie jak reszta Rabirumubadin, Masyw Południowy zbudowany został przez dawno zastygłe wylewy lawy. Jest to jednak formacja znacznie starsza, mocno zerodowana, a przez to dość niska, często przykrywana przynajmniej częściowo przez piaski pustyni.
Masyw Centralny
Najwyższym szczytem Rabirumubadin, odpowiadającym za powstanie Masywu Centralnego, jest Kâṇ Ca'hirmwê
Tarasy Rabirumubadin
Fauna i flora
Najnowsza aktywność wulkaniczna
Znaczenie religijno-mitologiczne
Galeria
Masyw Rabirumubadin widziany z kosmosu na tle Wielkiej Pustyni Południowej, wraz z Masywem Południowyn.
Przypisy
- ↑ Rodzaj ekshalacji wulkanicznych towarzyszących czynnym wulkanom.
https://en.wikipedia.org/wiki/Fumarole - ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Natron