Rabirumubadin: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 84: | Linia 84: | ||
==Najnowsza aktywność wulkaniczna== | ==Najnowsza aktywność wulkaniczna== | ||
| + | |||
| + | O upadku Starożytnej Ajdyniriany | ||
| + | WKRÓTCE | ||
| + | |||
==Znaczenie religijno-mitologiczne== | ==Znaczenie religijno-mitologiczne== | ||
Wersja z 21:03, 4 mar 2021
| Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Rabirumubadin, alternatywnie także Ragirumugadin (adz. ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin ['ʁæɡ͡bɪrʊ.mʊɡ͡bæɖˤɪjɪn]) — region Wielkiej Pustyni Południowej, znajdujący się w pobliżu Ajdyniriany, tuż na zachód od Czerwonych Ziem, będących częścią Morza Płomieni. Rabirumubadin jest dużych rozmiarów masywem wulkanicznym, utworzonym przez siedem głównych wulkanów, z których każdy zwieńczony jest kraterem wulkanicznym. Najważniejszym z nich jest Kâṇ Ca'hirumwê, wulkan tarczowy w pojedynkę tworzący większość środkowej części tak zwanego Masywu Centralnego, serca Rabirumubadin. Kâṇ Ca'hirumwê jest jednocześnie najwyższym szczytem Wielkiej Pustyni.
Rabirumubadin utworzony został na podstawie niewielkiego, zbudowanego z piaskowca płaskowyżu lub pasma wzgórz, przez ogromne wylewy lawy wynikające z erupcji wulkanicznych. Spekuluje się, że może to być formacja starsza nawet od sąsiedniego Morza Płomieni, chociaż co ciekawe, wciąż wykazuje dowody aktywności wulkanicznej. Na obszarze Rabirumubadin występują fumarole[1], gorące źródła, baseny gorącego błota, a także znaczne pokłady siarki i natronu[2]. Erozja, spowodowana w dużej mierze silnymi wiatrami znad Wielkiej Pustyni, wyżłobiła wiele zapierających dech w piersiach iglic oraz rozbudowaną sieć wąwozów i kanionów. Biegną nimi często rzeki, wylewające nieregularnie, szybko wyparowujące i znikające w piaskach pustyni.
Z tego powodu, masyw Rabirumubadin jest, obok miejsc takich jak Adeza, Czerwone Ziemie czy samotne oazy położone w obrębie Pasa Życia, jednym z niewielu miejsc na Wielkiej Pustyni w którym natrafić można na ekosystem, składający się z flory i fauny aktywnej przez cały rok. Składa się on z gatunków przystosowanych do życia w trudnych pustynnych warunkach. Warto zauważyć jednak, że pomimo obecności wysokich temperatur, są one wyraźnie niższe niż na terenach otaczających Rabirumubadin. Jest tak głównie z uwagi na wysokość masywu, która działa na temperaturę łagodząco. W połączeniu ze źródłami wody oraz cieniem zapewnianym przez wąwozy sprawia to, że Rabirumubadin można nazwać ostatnią redutą życia. Tereny położone na południe i zachód od masywu są bowiem niemal całkowicie jałowe i pozbawione życia, aż do gór nad wybrzeżem Wszechoceanu.
Nazwa
Etymologia
Nazwa Rabirumubadin, lub też Ragirumugadin, pochodzi od adezaskiego ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin ['ʁæɡ͡bɪrʊ.mʊɡ͡bæɖˤɪjɪn], co oznacza "twierdzę/schronienie [boga] Mugbaḍȝina". Nazwa ta jest więc silnie związana z talonbacką mitologią, odwołując się do boga pustyni, Mugbaḍȝina, wygnanego na Czerwone Ziemie. Z uwagi na handel Talonbatu z okolicami Tarfij w Sechcie, nazwa ta przeniknęła do języka sechtońskiego, a z niego zaś do innych ludów zamieszkujących region Kanisji. Alternatywą jest nazwa rykadańska, Amtalh-Qāè [amtaɫ'qa:ʕ], oznaczająca tyle co "odległe góry". Dzięki Szlakowi Kadzideł, który łączy Rykadan połączeniami handlowymi z resztą Ajdyniriany, nazwa ta została zaadaptowana przez Ajdyniriańczyków w formie Śatisiya Andallakh (Wzgórz Andallakh). Inne ludy tej części planety zetknęły się z tą nazwą w tej właśnie formie, z wyjątkiem Nuaryjczyków, którzy w swoich ekspedycjach poszukiwawczych od strony Szuru zewnętrznego poprzez pustynię natrafiali w przeszłości na ten region i nazwali górę ᑐᕝᕋᑐᕝᓐᐊᑦᓴᐊᒃᑲ Toratonatsaakka /'tɔradonad͡zakʼa/, czyli "świat góry ognia".
Nazwy w językach obcych
| język | nazwa regionu | ||
|---|---|---|---|
| języki ziemskie | |||
| polski | Rabirumubadin, Ragirumugadin | ||
| angielski | Rabirumubadin, Ragirumugadin | ||
| języki kyońskie | |||
| adezaski | ܪܩܒܠܡܩܒܬܝܢ Ghagbir-u-Mugbaḍȝi-yin /'ʁæɡ͡bɪrʊ.mʊɡ͡bæɖˤɪjɪn/ | ||
| ajdyniriański | Śatisiya Andallakh /ɕatisi'ja anda'l:aχ/ | ||
| ayu | Μυπασιν, Ορυμηρα Mupahin, Orumeira /mʉpahin/, 'ɔɾʉmejɾa/ | ||
| sechtoński | ܡܘ݆ܒܙ݂ܢ , ܡܐܐܲܬ ܙܵܐܝ݂ܒܳ Mubazin, Ma’āt Za’yiv muba'zin, /ma'ʔaːt za'ʔjiv/ | ||
| rykadański | Amtalh-Qāè /amtaɫ'qa:ʕ/ | ||
| yuke | ᑐᕝᕋᑐᕝᓐᐊᑦᓴᐊᒃᑲ Toratonatsaakka /'tɔradonad͡zakʼa/ | ||
Kynografia i dane przyrodnicze
Warunki klimatyczne
Obszar masywu Rabirumubadin cechuje się relatywnie rzecz biorąc łagodniejszym klimatem niż otaczające go obszary Wielkiej Pustyni Południowej. W szczególności różnica ta widoczna jest między masywem a znajdującym się tuż na zachód od niego Morzem Płomieni. Przyczynia się to tego w szczególności wysokie położenie terenu. Większość masywu znajduje się na wysokości ponad 2 km nad planetarnym poziomem morza, najwyższe szczyty przekraczają zaś wysokość 4 km, co wyraźnie ochładza powietrze. Z uwagi na występowanie źródeł wody, a także tymczasowych rzek, Rabirumubadin stanowi główną redutę życia w środkowej części Wielkiej Pustyni, pomiędzy granicą Ajdyniriany na zachodzie, Nuarią na południu oraz Szurem i wybrzeżem Wszechoceanu na wschodzie. Z obszaru tego wypływa pięć głównych rzek, pomimo tego, że wyparowują one bardzo szybko, ich woda potrafi być transportowana przez podziemne warstwy wodonośne na znaczne odległości. Region ten, podobnie jak cała Wielka Pustynia, jest jednak ofiarą ekstremalnych zmian temperatur oraz ogromnych różnic w temperaturze między dniem a nocą. Stanowi to znaczne wyzwanie oraz zagrożenie dla lokalnych gatunków.
Regiony
Z uwagi na ukształtowanie terenu oraz historię kynologiczną wyróżnić można 5 głównych regionów lub krain, a także jedną krainę dodatkową. Do głównych regionów Rabirumubadin należą: Masyw Centralny, Taras Zachodni, Taras Południowy, Taras Wschodni oraz Taras Północny. Rabirumubadin, jako masyw wulkaniczny, zbudowany jest z pokładów zastygłej lawy pochodzącej z wylewów wielu wulkanów, z czego spora cześć wciąż wykazuje ślady aktywności. Spośród dziesiątek wulkanów, siedem z nich uznać można za główne. Każdy z nich zwieńczony jest także dużymi kraterami.
Wymienić można także jeden region dodatkowy, tak zwany Masyw Południowy. Podobnie jak reszta Rabirumubadin, Masyw Południowy zbudowany został przez dawno zastygłe wylewy lawy. Jest to jednak formacja znacznie starsza, mocno zerodowana, a przez to dość niska, często przykrywana przynajmniej częściowo przez piaski pustyni.
Masyw Centralny
Masyw Centralny, jak sama nazwa wskazuje, stanowi centralnie położoną, a także największą oraz najwyższą, część masywu Rabirumubadin. Masyw ten powstał powstał z połączenia pól lawowych dwóch głównych wulkanów - mniejszego i położonego na południu Kâṇ Gêjbaṛumwê (adz. ܟܐܢ ܩܝܝܒܠܡܘܝ ['kæ:ɳ ge:ɟbæɽʊm'we:], dosłownie: Czarna Góra) oraz położonego na północy Kâṇ Ca'hirumwê (adz. ܟܐܢ ݎܥܠܡܘܝ ['kæ:ɳ t͡sæʔ͡hɪrʊm'we:], dosłownie: Czerwona Góra). Jest to ogromny wulkan tarczowy, mierzący 4246 metrów ponad planetarny poziom morza. Jest to jednocześnie najwyższy szczyt całego obszaru Wielkiej Pustyni Południowej. W pojedynkę odpowiada on za powstanie większości Masywu Centralnego, jego ostatnią erupcję datuje się na około 2.68 milionów lat kyońskich przed rokiem wspólnym[3]. Mimo to, obszar ten wciąż wykazuje pewną aktywność, w postaci występowania gorących źródeł czy fumaroli.
Tarasy Rabirumubadin
Masyw Centralny otaczają tak zwane "Tarasy", cztery mniejsze masywy pochodzenia wulkanicznego. Pięć z siedmiu głównych wulkanów Rabirumubadin znajduje się w regionie Tarasów. Najwyższym szczytem Tarasu Zachodniego jest Kâṇ Kâghâṛ (adz. ܟܐܢ ܟܐܪܐܠ ['kæ:ɳ kæ:'ʁæ:ɽ], dosłownie: Góra Karar), w jego południowej części znajduje się natomiast Kâṇ Bihhtisumwê (adz. ܟܐܢ ܒܚܛܣܡܘܝ ['kæ:ɳ bɪħtɪsʊm'we:], dosłownie: Źółta Góra). Znajdują się tam znaczne pokłady siarki.
Taras Południowy jest największym spośród tarasów Rabirumubadin, jest jednocześnie najbardziej zerodowanym. Poszczycić się może niezwykle unikalnymi widokami, w tym wysokimi i ostrymi iglicami wyżłobionymi przez pustynne wiatry. Głównym wulkanem Tarasu Południowego jest Kâṇ Hhemciw (adz. ܟܐܢ ܚܡݎܘ ['kæ:ɳ 'ħemt͡sɪw], dosłownie: Góra Hemcił). Taras Wschodni jest najmniejszym, a przy tym najmłodszym, ze wszystkich Tarasów. Obszar ten wykazuje znaczną aktywność, z duża ilością fumaroli, gorących źródeł oraz basenów gorącego błota, a także z dość częstymi, chociaż niewielkimi, erupcjami. Głównym wulkanem tego obszaru jest Kâṇ Zâkpan (adz. ܟܐܢ ܣܐܟܦܢ ['kæ:ɳ 'zæ:k͡pæn], dosłownie: Góra Zakpan).
Taras Północny jest drugim co do wielkości, po Tarasie Południowym, tarasem masywu Rabirumubadin. Region ten cechuje się znaczną aktywnością wulkaniczną, a także występowaniem szczególnie głębokich wąwozów, licznych gorących źródeł oraz znacznych i szczególnie łatwo dostępnych pokładów natronu. Najważniejszym wulkanem obszaru, a przy tym drugim co do wielkości wulkanem Rabirumubadin, jest Kâṇ Jxađe (adz. ܟܐܢ ݍܜ ['kæ:ɳ 'ʄ'æɗe], dosłownie: Góra Giade). Ma on wysokość 3415 metrów nad planetarnym poziomem morza.
Fauna i flora
Z uwagi na swoje unikalne warunki, ekologia Rabirumubadin przypomina sytuację odizolowanej wyspy. Lokalna flora i fauna znacząco różni się od gatunków zamieszkujących okoliczne pustynie. Region ten pokrywa wiele gatunków kserofitycznych krzewów, kaktusów, a także niewielkich drzew, takich jak lokalne odmiany tamaryszku. Masyw zamieszkuje także wiele gatunków gadów, przede wszystkim jaszczurek, skorpionów, a także kilka ssaków. Dwa spośród największych zwierząt masywu jest ssakami: adaks pustynny[4] oraz będący głównym drapieżnikiem lokalny gatunek kotowatych, pokrewny gepardom, chociaż wyraźnie od niego mniejszy.
Najnowsza aktywność wulkaniczna
O upadku Starożytnej Ajdyniriany WKRÓTCE
Znaczenie religijno-mitologiczne
Obszar Rabirumubadin ma kluczowe znaczenie dla wierzeń religijnych oraz mitologii talonbackiej. Łączony jest on przede wszystkim z postacią Mugbaḍȝi'ego, boga pustyni, wygnanego z Adezy na Czerwone Ziemie u zarania czasów za zabójstwo Ḍêmc̣xê'iriba. Po swoim wygnaniu, Mugbaḍȝi wraz z pomocnikami zbudował sobie twierdzę lub schronienie, by stamtąd, a konkretnie z Czerwonej Góry, rządzić swą pustynną domeną. Cztery z siedmiu wulkanów Rabirumubadin nazwane są po pomocnikach Mugbaḍȝi'ego, duchach pustynnego wiatru północnego, południowego, wschodniego i zachodniego.
Galeria
Masyw Rabirumubadin widziany z kosmosu na tle Wielkiej Pustyni Południowej, wraz z Masywem Południowym.
Widok na szczyt Kâṇ Ca'hirumwê, główny punkt Masywu Centralnego, wraz ze stożkiem wulkanicznym oraz kraterem.
Przypisy
- ↑ Rodzaj ekshalacji wulkanicznych towarzyszących czynnym wulkanom.
https://en.wikipedia.org/wiki/Fumarole - ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Natron
- ↑ Około milion lat ziemskich temu.
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Addax
