Nuwdaağ

✅	Niniejszy artykuł dotyczący Kyonu jest kompletny i jest ukończony.

Nuwdaağ ‍‍‍‍‍‍ᠨᠥᠹ᠊ᠳ᠋‍ᠠᠠᡘᡇ

Widok wzgórze Nuwdaağ w tle za pasącym się na stepie stadem bizonów. Położenie Nuwdaağ na mapie Kyonu Wschodniego Język {{{Język}}} Lokalizacja Kyon Wschodni Krainy Arewia Państwa Kaganat Kauradzki Największe miasta {{{Miasta}}} Narody {{{Narody}}}

Nuwdaağ (kaur. ‍‍‍‍‍‍ᠨᠥᠹ᠊ᠳ᠋‍ᠠᠠᡘᡇ [nuɰ'da:ɢ]) — wyjątkowa konstrukcja megalityczna znajdująca się na Stepie Bizonów Arewii, w centralnej części Kyonu Wschodniego, na północ od rzeki Korany a na wschód od jej dopływu, znanego jako Wabi. Nuwdaağ to majestatyczne wzgórze o wysokości około 300 metrów, na szczycie którego postawiono 12 niepołączonych ze sobą monolitów ustawionych na owalnym planie przeciwko siebie. W ich środku znajduje się świątynia i "kamienny stół", identyfikowany zwykle jako rytualny ołtarz ofiarny. Konstrukcja ta została wybudowana przez cywilizację darmijską pod koniec okresu ranszadzkiego, około 15800 lub 15700 lat kyońskich p.r.w. Nuwdaağ stanowi jeden z dwóch największych i najbardziej imponujących przykładów darmijskiej architektury megalitycznej.

W roku wspólnym Nuwdaağ wchodzi w skład Kaganatu Kauradzkiego, znajdując się na wschodnim pograniczu terenów opanowanych przed Kauradów. Miejsce to odgrywa istotną rolę w mitologiach wielu okolicznych ludów stepowych. Uznawane jest zwykle jako grobowiec wielkiego olbrzyma Šanjıwna (lub też olbrzymki o imieniu Sansuna lub Zenzıınu, w zależności od wersji legendy), który sięgnął niebios i ściągnął z nich gwiazdy, ozdabiając nimi swoją koronę. W ten sposób stworzył ciemną stronę nieba. Za swoją arogancję i samozwańcze roszczenie do panowania nad światem olbrzym został ukarany przez Ojca Niebo. Jego martwe ciało pochłonęła Matka Ziemia - wzgórze Nuwdaağ to jego wystająca z gruntu głowa, zaś znajdujący się na szczycie wzgórza darmin to pozostałość jego gwieździstej korony.

Pomimo znaczenia Nuwdaağ w mitologii wielkiego Stepu Bizonów, a może właśnie z jego powodu, miejsce to gra drugie skrzypce w hierarchii najważniejszych miejsc kultu tanizmu, odstając daleko w tyle za położonym na południowym zachodzie Qhógdıımtharžd. Nuwdaağ okryte jest pewnego rodzaju tabu, aurą niepewności i trwożnej części. Pielgrzymki i ofiary, chociaż mają miejsce w Nuwdaağ, odbywają się dość rzadko i zwykle w specjalnych okolicznościach. Miejsce to nazywane jest niekiedy "Cichym Wzgórzem", "Wzgórzem Milczących Kamieni" lub "Wzgórzem Kamieni-Gwiazd".

Powszechne jest przekonanie, że każdy kto odważa się wdrapywać na szczyt wzgórza Nuwdaağ powinien zrobić to zachowując całkowitą ciszę, nie odzywając się ani słowem i nie patrząc wstecz aż do momentu dotarcia na szczyt. Niedostosowanie się do tych nakazów może skutkować tragicznymi konsekwencjami. Z tego powodu zwierzęta, które zaciągane są na wzgórze w celu złożenia w ofierze muszą mieć zakneblowane pyski tak, by nie mogły wydać z siebie dźwięków podczas wspinaczki. Według niektórych ludów stepowych Nuwdaağ pełni rolę axis mundi (chociaż znacznie częściej w roli tej występuje Qhógdıımtharžd), zaś samotne drzewo wyrastające z dachu świątyni to drzewo życia, symbolizujące odnowę świata po każdym z kataklizmów.

Nazwa

Etymologia

Kauradzka nazwa Nuwdaağ oznacza "koronę" i odnosi się do legendy o olbrzymie Šanjıwnie/olbrzymce Sansunie, według której darmin ten to korona giganta ozdobiona gwiazdami skradzionymi z nieboskłonu. Niemalże wszystkie języki stepowe nazywają to miejsce własnym słowem określającym "koronę" co świadczy o powszechności tego mitu. Bezpośrednim tłumaczeniem tego słowa jest także kejreńska nazwa Chiveṙadis ['t͡sχiβɛr̝ɑdis], która zaporzyczona została z kolei przez język ajdyniriański i niemal wszystkie pozostałe języki zachodnich części Kyonu.

Alternatywny źródłosłów posiada tarszyjska nazwa DƏLASR ILISƏE Dèlasr Ilisèe [dəlasʁ ilizə͜ɛ]. Można ją przetłumaczyć jako "Wzgórze Ciszy" lub "Wzgórze Milczenia". W wielu językach regionu podobne frazy występują w charakterze synonimu lub tytułu tego miejsca. Honoryficznym tytułem była również najprawdopodobniej ajniadzka nazwa Darminqushara, oznaczająca tyle co "ojciec darminów".

Nazwy w językach obcych

Język	Nazwa
Języki kyońskie
ajniadzki	Darminqushara /darminqʷusxara/
kauradzki	‍‍‍‍‍‍ᠨᠥᠹ᠊ᠳ᠋‍ᠠᠠᡘᡇ Nuwdaağ /nuɰ'da:ɢ/
kejreński	Ծհիվերադիս Chiveṙadis /'t͡sχiβɛr̝ɑdis/
olseski	X X /X/
ajdyniriański	Ckeazhadis Ckeazhadis /t͡skɛaʐa'dis/
tarszyjski	DƏLASR ILISƏE Dèlasr Ilisèe /dəlasʁ ilizə͜ɛ/

Położenie i charakterystyka

Wyrzeźbione w drewnie przedstawienie czteropalczastego olbrzyma Šanjıwna sięgającego ku gwiazdom, zdobiące pałac kagana w Ğıınwiñ Qhořc.

Nuwdaağ obejmuje obszar pokaźnej wielkości wzgórza, położonego na północnym skraju doliny wielkiej rzeki Korany. Od południa i wschodu otaczają go płaskie równiny suchego stepu, od zachodu i północy natomiast wyżej położony obszar nierównych i pofałdowanych, lecz relatywnie niewysokich wzgórz. Jest to zdecydowanie najwyższy punkt w okolicy, sięgający około 300 metrów ponad okoliczną równinę. Prócz Korany, płynącej na południe od Nuwdaağ, w okolicy znajduje się także jej trybutariusz o nazwie Wabi. Rzeka ta znajduje się na zachód od darminu.

Kluczowym elementem budowli megalitycznej w jej pierwotnym kształcie była sama trasa podejścia na szczyt. W czasach antycznych wzgórze oplecione było serią ziemno-kamienistych ramp, gdzie z poziomu gruntu w górę prowadziły trzy drogi. Jedno wejście znajdowało się po zachodniej stronie wzgórza, dwa kolejne zaś po południowo wschodniej i północno wschodniej. Okrążały one wzgórze, następnie spotykały się ze sobą na kolejnej okrągłej rampie ulokowanej tuż pod szczytem. Stamtąd na górę prowadziła już tylko jedna droga po północnej stronie zbocza, wyposażona w kamienne stopnie. Trasy prowadzące z poziomu gruntu na szczyt wzgórza wytyczone zostały na planie triskelionu, co nie mogło być przypadkowym działaniem biorąc pod uwagę ogromne znaczenie tego symbolu i jego wszechobecność w dziełach cywilizacji darmijskiej. Niestety, wraz z upływem mileniów ziemno-kamienne rampy zatarły się całkowicie i w roku wspólnym nie są widoczne dla ludzkiego oka. Zachowały się jedynie kamienne stopnie na ostatniej prostej podejścia.

Po dotarciu na szczyt schodów po prawej stronie odnaleźć można ruiny niezidentyfikowanego do tej pory budynku bocznego. Przypisuje się mu różnorakie funkcję, od składu ofiarnego i "domu zmarłych", przez miejsce przechowywania artefaktów rytualnych aż po funkcję domostwa, gdzie mieszkali lub przygotowywali się kapłani prowadzący w tym miejscu obrzędy. Tuż obok rozpoczyna się krąg, a właściwie owal, złożony z 12 monumentalnych monolitów o podobnym, prostokątnym kształcie. Mierzą one około 10 metrów wysokości. Dawniej pokryte były zdobieniami oraz symbolami, które z czasem niemal całkowicie zerodowały. Co ciekawe, owal monolitów położony jest na idealnie wytyczonej osi wschód-zachód i północ-południe, jednak nie udało się jak dotąd przypisać mu żadnego znaczenia astronomicznego prócz samego tylko ruchu słońca. Jest to o tyle unikalne, że większość pozostałych struktur darmijskich wykazuje skomplikowane orientacje astronomiczne zorientowane na różne ciała niebieskie.

Wewnątrz monolitów ulokowane są dwie dodatkowe konstrukcje, obie w równych odstępach od centralnego punktu przecięcia się osi. Zachodnią budowlą jest tak zwana "świątynia". Zbudowana jest ona z kamienia na planie kwadratokrągu. Prowadzi do niej siedem kamiennych stopni. Wejście znajduje się po wschodniej stronie, na wprost geometrycznego centrum całego kompleksu. Środek świątyni obejmuje tylko jeden pusty pokój, który został całkowicie splądrowany już w czasach antyku. Niezwykle charakterystycznym elementem tej budowli jest samotne drzewo wyrastające z jego dachu. Jest bardzo stare i już z tego powodu stało się ważną częścią wielu legend dotyczących tego miejsca. Niemal na pewno nie było jednak częścią oryginalnej darmijskiej budowli. Musiało wyrosnąć (lub zostać zasadzone) już po upadku cywilizacji darmijskiej. Nie ma jednak pewności co do jego dokładnego datowania.

Ostatnim elementem kompleksu Nuwdaağ jest tak zwany "ołtarz", położony na wschód od geometrycznego środka budowli. Jest to mocarna kamienna konstrukcja na planie prostokątu, którego krótszy bok, zwrócony w stronę miejsca przecięcia się osi oraz świątyni, mierzy 6 metrów. Od wschodniej i zachodniej strony znajdują się trzy kamienne stopnie prowadzące na górę platformy. Tam znajduje się wielki "stół" a na jego rogach po dwa stopnie prowadzące na jego szczyt, wszystko wyciosane z jednego potężnego bloku kamienia. Pomiędzy stopniami na zachodnim boku znajduje się pojedynczy zielony kamień o kształcie kwadratu. Co zaskakujące, pochodzi on z Gór Pochodzenia, najprawdopodobniej z obszarów Tarkii i bardzo przypomina podobne zielone kamienie odnalezione między innymi w Qhógdıımtharžd.

Galeria

• 
  Centralna świątynia Nuwdaağ widziana od frontu. Wyrastające z jej dachu drzewo uznawane jest za święte. W różnych językach nosi różne nazwy, po kauradzku ‍‍‍‍‍‍‍‍ᠾᡘᡇ‍ᠠᠹ᠊᠊ᠪ ‍‍ᡚ‍ᠷᠡᠡᠳ᠋‍ᡓ‍ᠨ Hğawb Çhreedjn.
• 
  Zielony kamień znajdujący się po zachodniej stronie ołtarza. Bez wątpienia miał istotne znaczenie religijne i dlatego nazywany jest niekiedy "świętym kamieniem".
• 
  Uproszczony plan szczytu wzgórza, wraz z legendą wszystkich elementów konstrukcji, wytyczonymi osiami wschód-zachód i północ-południe oraz strzałką wskazującą kierunek północny.
• 
  Plan ołtarza, wraz z A. główną platformą; B. zielonym kamieniem; C. stopniami na rogach stołu; D. blatem kamiennego stołu.