Szur

Šúr Szur {{{desc1}}} {{{desc2}}} Szur na mapie świata Szur z oznaczonymi Trzema Wielkimi Talesami ▸ Język urzędowy enencki ▸ Stolica tradycyjnie Tuwwa, de facto brak ▸ System rządów zazwyczaj monarchia parlamentarna ▸ Typ państwa tradycyjnie hegemoniczna konfederacja obecnie brak jednego ośrodka państwowości ▸ Głowa państwa talen Tuwwy X talen Einu Y (pretendenci) ▸ Pierwszy minister n/d ▸ Waluta (głównie) enencki sikur ▸ System gospodarczy gospodarka pałacowa ▸ Religia panująca Religia Enenków ▸ Terytoria zależne brak

Szur (enen. Šúr [ˈʃúr]) to kraina Kyonu położona nad południowo-wschodnim wybrzeżem głównego kontynentu, zamieszkana przez Enenków (enen. sg. Énennki [ʔɛ́nɛŋki], pl. Ehínenka [ʔɛhínɛŋka]). W roku wspólnym graniczy od zachodu z Buanią.

Historycznie Szur był królestwem, w którym władzę dzierżył król (en. tā́len [tǎːlɛn], dosł. "mówca") najsilniejszego miasta-państwa (en. tālesā́ti [taːlɛsǎːti]) — początkowo Futty, potem Tuwwy. W ciągu ostatnich paruset lat doszło jednak do upadku ostatniej dynastii tuwwskich mówców i obecnie Szur znajduje się w okresie rozbicia dzielnicowego, gdzie żadne talesati nie jest w stanie narzucić innym swojej hegemonii. Jednakże w ciągu ostatnich lat w polityce Szuru dominować zaczęły tzw. Trzy Wielkie Talesa: Ejin (en. Eyîn [ʔɛjîːn]), Ewan (en. Ewán [ʔɛwán]) oraz Tuwwa (en. Túwwaʼ [túwːaʔ]).

Nazwa

Etymologia

Słowo Enenk, Enenek pochodzi od enenckiego słowa Énenki, będącego derywatem słowa énen oznaczające człowieka, mieszkańca lub obywatela. Kíli Ehinénkas oznacza więc "ziemie ludzi" (kíli "ziemie").

Słowo Szur tymczasem pochodzi najprawdopodobniej od przymiotnika šúri, które przetłumaczyć można jako "odległy", "osamotniony".

W innych językach

Język	Szur	Enenk
murski	Cudu	Te Einenki
ayu	ΧΥΡΙ Huri /'hyri/	ΕΝΕΝΚΕ Enenke /'eneŋke/

Geografia

Rzeźba terenu

Szur jest terytorium w zdecydowanej większości górzystym. Tereny nizinne występują wyłącznie na cienkim paśmie wzdłuż wybrzeży oceanu (jednakże wysokość dosyć szybko wzrasta) oraz na północy. Wysokość nad poziomem morza mocno się waha, najwyższe góry osiągają wysokość do ok. 13 km n.p.m. Większość Szuru znajduje się na wyżynach na wysokości ok. 1 km n.p.m.

Szur oddzielony jest od Wielkiej Pustyni naturalną barierą w postaci wysokich gór; ich linia jest jednakże nieregularna i często pojawiają się szerokie wyrwy, których wysokość względna nie wynosi więcej 1-2 km.

Z gór spływają dwie rzeki — Gahama (enen. Ĝaháma) na południu i Tawgan (enen. Tā́wgan) na północy.

Historia

Zasiedlenie Szuru przez ludzi i okres przedhistoryczny

Trudno określić, czy Enenkowie są ludnością autochtoniczną czy raczej późniejszymi najeźdźcami, którzy narzucili dawnym ludom Szuru swoją kulturę i język.

Kimkolwiek byli, pierwsi ludzie przybyli do Szuru przez Bramę Południową, wędrując wzdłuż wybrzeża; byli oni więc zapewne częścią wielkiej migracji, która doprowadziła do osadzenia się na obecnych terenach współczesnych mieszkańców większej części południowego wybrzeża Pangei.

Okres archaiczny

Najstarsze znane dziś zapiski historyczne w Szurze pochodzą z roku ok. 3000 n.e. Mniej więcej w tym czasie dochodzi do rozkwitu cywilizacji na tym obszarze.

Czasy obecne

Szur.

W roku 8970 padła niezdobyta dotąd Futta, w wyniku czego tuwwska ekspansja nabrała rozpędu, mogąc skierować się na północ.

Wkrótce tuwwski Senat wysłał poselstwo do trzech głównych miast kontynentalnego Szuru: Hemele, Ewanu i Einu. Sprawa była jasna: albo kapitulacja i nawrócenie na jedyną wiarę albo wojna (i zupełny brak litości po przegranej, oczywiście). Zgodnie z oczekiwaniami, pierwsze z miast, o charakterze głównie kupieckim zgodziło się na konwersję, dzięki czemu zostało bardzo łagodnie potraktowane i zachowało częściową autonomię.

Sytuacja wyglądała jednak zupełnie inaczej w przypadku dwóch pozostałych polis. Zgodnie ze swoimi temperamentami, ewańskie Zgromadzenie odesłało tuwwskich posłów z kwitkiem, a król Einu — odcięte głowy.

Na nieszczęście (i niespodziewanie się) Tuwwczyków, Ewan i Ein jakimś cudem sprzymierzyły się przeciwko wspólnemu wrogowi. Lata 8974-8996 to walka raczej wyrównana, chociaż z nieznaczną przewagą północy, zakończona ostatecznie zawieszeniem broni; trzeba bowiem wiedzieć, że górzysty środkowy Szur jest terenem bardzo trudnym do prowadzenia jakichkolwiek walk (przez co jednocześnie przez lata stanowił niejaką strefę buforową pomiędzy potęgami polis południowych i północnych).

Wraz z przybyciem roku 9001 Ewan popełnił jednak fatalny błąd: postanowił szarpnąć się na Hemele, odpowiadając na prośby słane przez niektórych z ichniejszych kupców i wygnywanych dostojników oraz rosnące niepokoje społeczne związane z powolnym zacieśnianiem tuwwskich szponów nad miastem i ograniczaniem wcześniej zagwarantowanych swobód. Problem był jeden: Ein nie popierał takiego ruchu (Eińczycy zdawali sobie zresztą sprawę, że ze względów geograficznych to i tak ich drzewiejsi sojusznicy zajęliby Hemele i ciągneliby zeń profity).

Decyzja o wkroczeniu na teren autonomicznego obszaru przyspieszył jednak wybuch powstania. Tuwwa tymczasem nie pozostała oczywiście bierna — jej armia szybko znalazła się po drugiej stronie i rozpoczęła się walka. Ta jednak nie była już wyrównana — wkrótce Ewańczycy zostali wygnani z hemelskich ziem, a zostawiwszy część wojsk w celu zduszenia powstania, Tuwwczycy wkroczyli na terytorium Ewanu. Wpół drogi pomiędzy Hemele a Ewanem, w pobliżu wioski o nazwie Uszuru doszło do starcia dwóch armii. Tuwwczycy odnieśli niespodziewanie druzgocące zwycięstwo, głównie dzięki zastosowaniu nowych technologii wojennych, i ruszyli oblegać Ewan. Miasto, oblegane przez kilkanaśćie tygodni — po raz pierwszy w historii Szuru użyto prochu! — ostatecznie poddało się. Najwyższych dostojników miasta czekał różny los — część zdołała (lub zdołała była) uciec, część ułaskawiono, część została złożona w ofierze, ale samo miasto nie ucierpiało większych dalszych zniszczeń i upokorzeń. Oczywiście, niezbędnym było porzucenie tradycyjnego politeistycznego kultu.

Ostatnim przeciwnikiem na kontynencie pozostał Ein — a tym razem Tuwwa nie zamierzała zaprzestać walki, a Ein nie zamierzał czekać biernie. U schyłku roku 9002 doszło do pierwszych starć na granicy. Osłabiona wojną z Ewanem tuwwska armia nie była jednak w stanie przebić się w głąb terytorium wroga. Tuwwski dowódca wpadł jednak na pomysł przerzucenia części wojsk na wschód, ażeby te przeszły górami. Operacja ta trwała dosyć długo, ale ostatecznie powiodła się, a Ein nagle znalazł się w pozycji ataku z dwóch stron — południowej i wschodniej. Konieczność rozpoczęcia przerzucania wojsk na wschód pomogły wrogowi wedrzeć się od południa, a nim owo przerzucenie doszło w pełni do skutku, tuwwska armia napierająca od zachodu zajęła żyzną dolinę Timi Kili stanowiącą główny obszar zaopatrzenia regionu w żywność. Nie udało się również ocalić prastarej świątyni boga-słońca czczonego na północy — wraz z otaczającym ją miasteczkiem została splądrowana i doszczętnie zniszczona.

Na początku roku 9005 Ein został oblężony. Nowy król (stary zginął w walce), przekonany o niezdobywalności swego grodu, nie zamierzał jednak poddać się, tak jak uczynili to Ewańczycy — zdawał sobie zresztą sprawę, że nie zostałby oszczędzony przez Tuwwczyków. Ci jednak nie musieli wcale starać się za wszelką cenę sforsować wysokich murów miasta — wystarczyło czekać, prowadząc (być może trochę dla niepoznaki) zwykłe, nieco leniwe oblężęnie. Miasto zostało wzięte głodem; niszczone wystrzeliwanymi przerażającymi ognistymi pociskami, trawione wywoływanymi przez nie pożarami i odcięte od dostaw żywności i wody w końcu „sforsowało” się od wewnątrz — wskroś rozkazom słanym z pałacu, mieszkańcy otwarli najeźdźcom bramy, licząc na podobne potraktowanie, jakie spotkało hemelczyków i ewańczyków.

Mylili się jednak. Wojna słono owych najeźdźców kosztowała, co wiązało się z wysokimi podatkami; a że większość wojsk znajdowała się daleko od kontrolowanych przez Tuwwę ziem, zaczęły się problemy z lojalnością. Potrzeba więc było pokazu siły. Wkrótce po zajęciu miasta zaczął się terror: palono, plądrowano, gwałcono, brano w niewolę, burzono, składano w ofierze czy po prostu mordowano. Król, wraz z całą rodziną, arystokracją, dworem, dużą częścią wojska i innymi zostali przewleczeni przez cały Szur aż do Tuwwy, gdzie cały (no, prawie — część trafiła w międzyczasie tam i ówdzie) ten orszak został złożony w największej i najbrutalniejszej masowej ofierze, jaką do tej pory widział enencki świat. Zwłoki najważniejszych osobistości następnie stratowano na miazgę.

Wkrótce do Einu przybywać zaczęły przybywać grupy imigrantów z miast południa, aby zasklepić demograficzną dziurę, złagodzić przeludnienie i krzesić wiarę w Taszina na odległej północy.

Wojna w kontynentalnym Szurze kończy się więc w roku 9007. Wielu co bogatszych mieszkańców północy zdążyło się ewakuować na wyspę Tolinę, podobnie jak wielu z prześladowanych odtąd członków buddyjskopodobnego ruchu zwanego szinwoizmem. A no właśnie, co z Toliną? Tuwwczycy nie chcą wziąć się za ostatni niezdobyty przez siebie bastion obrzydliwej herezji? Cóż, na razie liżą rany.

Ludność

Miasta

Poniżej podano listę ośrodków miejskich Szuru powyżej 25 000 mieszkańców. Lista będzie uzupełniana.

Nazwa polska Nazwa oryginalna	Położenie na mapie	Liczba ludności (w tys.)	Talesati
Anuraki Ānurākiʼ		65	Anuraki
Ein Eyīn		100	Ein
Ewan Ewan		155	Ewan
Futta Futtaʼ		30	Futta
Hemele Ħēmēle		50	Hemele
Taka Takā		70	Anuraki
Jumma Yummaʼ		40	Ein
Tuwwa Tuwwaʼ		170	Tuwwa

Kalendarz

Enenkowie dzielą rok na piętnaście pięciodniowych tygodni. Dodatkowo co pięć lat dodaje się jeden specjalny dzień na koniec roku, by zapobiec przesunięciu pór roku (rok na Kyonie trwa ok. 75,2 ichniejszych dni). Ostatni dzień tygodnia jest dla większości ludzi wolny. Poza tym w wielu większych miastach odbywają się regularne, cotygodniowe targi.

Poszczególne tygodnie nie mają swoich nazw; są po prostu numerowane. Ponadto podawanie tygodnia w datach jest dosyć rzadkie. Zwykle, podając datę, wymienia się po prostu numer dnia w roku

Religia

Główny artykuł: Religia Enenków

Podstawowym pojęciem enenckiej religii jest Tixān [tiˈxaːn]. Słowo to trudno przetłumaczyć; jego znaczenie można przybliżyć jako "świat duchowy, idei", "eter"; jest to też słowo używane na określenie enenckiego panteonu, ogółu bóstw a często także innych istot niematerialnych. Wśród szurskich duchownych i uczonych nie ma zgody co do natury Tichanu — jedni uznają go za osobowe bóstwo a nawet czczą, inni traktują go raczej jako metaforę rzeczywistej natury świata, niedostrzegalnej dla ludzkiej percepcji.

Pierwotnym bóstwem Enenków jest Ūli — Bóg Słońce — który rozjaśnił pustki Tichanu, tworząc w ten sposób świat rzeczywisty — niebo i ziemię. Z powodu tabu nazywany jest często "Niemową" (enen. Meytālešin [mejtaːleˈʃin]), ponieważ uznaje się, iż po ukończeniu swego dzieła Uli udał się z powrotem do swego niebiańskiego pałacu i odtąd nie ingeruje bezpośrednio w sprawy świata. Nie oznacza to jednak, iż nie ma on znaczenia w wierzeniach Enenków — jest on gwarantem istnienia całego świata materialnego. Nie zanosi się do niego prywatnych intencji, ale kult Ulego, prowadzony przez "Niemych kapłanów" (enen. Meytāle Tihixānea [mejˈtaːle tihixaːˈnea]), jest trzonem enenckiego społeczeństwa; bluźnienie na Boga Słońce zazwyczaj jest karane śmiercią.

Gospodarka

W większości tales występuje gospodarka pałacowa. Każdy dorosły obywatel talesati jest zobowiązany zapłacić podatek w postaci surowców (np. rolnicy oddają część swoich plonów, rzemieślnicy wyprodukowane narzędzia) lub pracy. Państwo może także wyegzekwować podatek w postaci zamówienia na konkretny produkt (np. właściciel kamieniołomu może być zobligowany do zaopatrzenia miasta w kamienie do budowy muru). Urzędnicy opłacani przez państwo nie płacą podatków, podobnie jak lekarze czy nauczyciele; w ostatnich latach doprowadziło to do znacznego wzbogacenia się i wzmocnienia pozycji klasy podobnej do europejskiej burżuazji.

Podatki są sumiennie egzekwowane, a uchylanie się od ich płacenia karane surowo — nawet śmiercią.

Sama gospodarka w Szurze jest jednak dosyć liberalna i w większości tales nie ma większych obostrzeń prawnych, które ograniczałyby handel.

Przypisy

Państwa Kyonu w roku wspólnym (główna kategoria)

Ajdynir – Azenia – Ażerimowie – Âng Qo'or – Bolosja – Broci – Buania – Cesarstwo Poitów – Czerachowie – Dynastia Aralezejska – Dżaszir – Dżaugria – Emnaegnir – Erutia – Esmia – Giadur – Harenia – Harrun – Ilirion – Iszaria – Jalżpowie – Kadonia – Kauradowie – Kawelia – Kejren – Kǫl – Kuniecy – Lucja – Merawia – Mitenia – Mokucja – Monarchia Olsów (Olsenia – Surd – Rubania – Szyszenia) – Máktowie/Mugadir – Muria – Nuapaq – Nuaria – Państwo Neszów – Państwo Truskie – Pinu – Piri – Punyszowie – Raľuhhruş – Rikkadan – Sanżenia – Secht – Siedmiomieście¹ – Stojeziory – Sulimaq – Surandral – Północni Barbarzyńcy – Szur – Talonbat² – Tangia – Tarum – Taugrowie – Tjevangono – Unagurowie – Unia Lomarska – Wertynia – Wiraflycy – Wolne Księstwa – Zamb – Związek Bałaszasków – Związek Północny

¹ Siedmiomieście jest podmiotem prawa międzynarodowego równoważnym z państwami. ² Wszystkie miasta-państwa Talonbatu znajdują się de iure pod polityczną hegemonią miasta Tȝinur, jednak de facto każde z nich prowadzi niezależną politykę.