Przejdź do zawartości

Język banzyjski

Z Conlanger
Wersja z dnia 13:54, 5 cze 2025 autorstwa Emilando (dyskusja | edycje) (→Przymiotniki)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Czytasz artykuł z serii: Surandral

वेटौ षोहोङ्
Wecó Šooñ

Języki:

Główne miasta: Nawatal · Talszkawan · Waliha · Meã · Holask · Pinkut · Žoin

Religie: Ngelizm · Suryzm · Pharhi · Rümayi
Historia Surandralu:

język banzyjski
bances tula
Typologia: fleksyjny, mianownikowo-biernikowy
Utworzenie: Emil (w 2024)
Cel utworzenia: język Hadżalu
Liczba użytkowników (faktyczna) 1
Sposoby zapisu: surandralskie, dewanagari, łacinka
Klasyfikacja: w Hadżalu i Kyonie:
  • języki karmoleckie
    • języki zachodniokarmoleckie
      • języki sujlkiewskie
        • sujlkiewskie zachodnie (w Kyonie taldialskie)
          • język banzyjski
Kody
Conlanger–1 baz.
Lista conlangów

        

Zobacz też słownik tego języka.

Język banzyjski (baz. बन्जेस् तौल bances tula [ˈband͡ʒɛs ˈtula]) — język używany w Surandralu przede wszystkim w regionie Banzji (baz. बन्ज् Banc, sur. बन्जि Banzë). Jest jednym z dwu rozwiniętych języków taldialskich w Surandralu.

Język banzyjski zupełnie się różni, tak jak reszta taldialskich, od innych języków Gór Żelaznych. Posiada rozwiniętą fleksję, małą liczbę głosek, które jednak potrafią tworzyć skomplikowane sylaby oraz bardzo specyficzne słownictwo. Od wielu lat jest obiektem zainteresowania wielu osób. Obecnie zyskuje coraz bardziej na znaczeniu przez ważną funkcję kupców banzyjskich w funkcjonowaniu Szlaku Gór, uzyskał między innymi pismo.

Poza Kyonem, banzyjski jest bardzo podobny do innego projektu autora, ludżoryckiego. Różnice są niewielkie – pismo jest fonetyczne, lekko inna fonetyka (głoska /y/, brak wygłosowej depalatalizacji) oraz inny zapas słownictwa, dostosowany do kyońskich realii.

Etymologia nazwy

Nazwa banzyjski pochodzi od regionu Banzja, który nazwę zawdzięcza banzyjskiemu słowo बन्ज् banc, czyli „duża, otwarta przestrzeń”, co oddaje jej charakter. Nazwa ta dotarła do surandralskiego, gdzie funkcjonuje jako बन्जि Banzë.

Historia

Banzyjski od wielu lat jest używany na obszarze Banzji, a epicentrum znajduje się wokół jeziora Vimaé (sur. भीमहै Vimaé, baz. लुम् Lym). Większość historii jednak nie posiadał formy pisanej, był bowiem tylko językiem niezbyt rozwiniętej lokalnej ludności. Jednak nazwy taldialskie (niekoniecznie już banzyjskie) są znane od czasów I Państwa Gjõów, co świadczy o tym, że obecna ludność zamieszkuje ten obszar od dłuższego czasu.

Pierwsze zainteresowanie miało miejsce w czasach kejreńskich – według miejscowej legendy sam Arew Wielki miał być bardzo zafascynowany egzotyką (na ten obszar) języka banzyjskiego. Nie przyniosło to jednak ani pisma, ani poszerzenia użytku języka.

Od ok. 8000 EK zaczęła lokalnie rosnąć pozycja banzyjskiego. Lokalni handlarze, jako pośrednicy na Szlaku Gór, zaczęli się dość mocno wzbogacać, co pozwoliło na chociażby początek edukacji ich potomków. Kontakt z językiem surandralskim spowodował poznanie pisma, pod tym wpływem część ludności postanowiła spróbować zapisać pismem surandralskim język banzyjski. Można uznać, że to się powiodło – obecne piśmiennictwo ma pewne, umowne zasady, które pozwalają na swobodny odczyt. Jednocześnie większość Banzyjczyków nadal jest niepiśmienna, a znajomość poza Banzją znikoma, co powoduje, że banzyjski nie może pełnić lokalnej lingua franca austnych rubieży Surandralu.

Fonetyka

Samogłoski

Banzyjski posiada system sześciu samogłosek /a/ /ɛ/ /i/ /ɔ/ /u/ oraz /y/. Nie występuje zjawisko iloczasu, aczkolwiek akcentowane samogłoski są wymawiane lekko dłużej.

Przednie Środkowe Tylne
Wysokie i <i> y <y> u <u>
Średnie ɛ <e> ɔ <o>
Niskie a <a>

Dyftongi

W ludżoryckim istnieją też dyftongi. Wszystkie są zakończone na [ɪ̯] lub [ʊ̯], a najpopularniejszym dyftongiem jest /aʊ̯/.

Zakończone na /ɪ̯/ Zakończone na /ʊ̯/
uɪ̯ <ui> iʊ̯ <iu>
ɛɪ̯ <ei> ɛʊ̯ <eu>
ɔɪ̯ <oi> ɔʊ̯ <ou>
aɪ̯ <ai> aʊ̯ <au>

Spółgłoski

System spółgłosek nie jest zbytnio rozbudowany. Istnieją jednak spółgłoski palatalizowane oraz kontrast /n/ z /ŋ/.

Wargowe Przedniojęzykowe Podniebienne Welarne Gardłowe
Nosowe m <m> n <n> ɲ <ņ> ŋ <ñ>
Zwarte bezdźwięczne p <p> t <t> t͡ʃ <ç> k <k>
dźwięczne b <b> d <d> d͡ʒ <c> g <g>
Szczelinowe f <f> s <s> ʃ <ş> x <x> h <h>
Drżące, półsamogłoski w~ʋ <w> r <r> j <j>
Boczne l <l>

Spółgłoska /w/ posiada allofon [ʋ] na początku słowa, nie występuje jednak u wszystkich mówców.

Dźwięk /ŋ/ występuje tylko przed /k/, /g/ oraz /x/ oraz w końcówce aorystu –oñ.

Akcent

Akcent pada na przedostatnią sylabę.

Gramatyka

Rzeczownik

Rzeczownik jest odmienny i odmienia się przez rodzaje: męski, żeński i nijaki, trzy przypadki: mianownik, dopełniacz(-celownik) i biernik oraz liczby: pojedynczą i mnogą. Wyróżnia się pięć deklinacji, powiązanych z rodzajem: I i II są męskie, IV i V żeńskie, a III nijaki (jest jednak kilka wyjątków od tej zasady).

I (m) II (m) V (ż) IV (ż) III (n)
NOM. SG. -a -Ø -a -i -Ø
GEN. SG. -ais -as -es -is
ACC. SG. -ad -e -ak -ik -i
NOM. PL. -adau -au -'o
GEN. PL. -adaus -aus -'os
ACC. PL. -ade -ai -'ok

Przykłady odmiany na słowach plara „król”, kjend „droga”, ila „ręka”, geçi „matka” oraz tajiņ „góra”:

I (m) II (m) V (ż) IV (ż) III (n)
NOM. SG. plara kjend ila geçi tajiņ
GEN. SG. plarais kjendas iles geçis tajiņis
ACC. SG. plarad kjende ilak geçik tajiņi
NOM. PL. plaradau kjendau ilau geço tajiņo
GEN. PL. plaradaus kjendaus ilaus geços tajiņos
ACC. PL. plarade kjendai ilad geçok tajiņok

Przymiotniki

Do budowy przymiotników wykorzystuje się różne morfemy, najczęstsze to: -es-, -aun-, -e(g)-, -ok-, -uis-. Przymiotnik, tak jak rzeczownik, odmienia się.

męski nijaki żeński
NOM. SG. -Ø -a
GEN. SG. -as -is -es
ACC. SG. -e -i -ak
NOM. PL. -au -'o
GEN. PL. -aus -'os
ACC. PL. -ai -'ok

Przykład odmiany na przymiotniku pylm „zły”:

męski nijaki żeński
NOM. SG. pylm pylma
GEN. SG. pylmas pylmis pylmes
ACC. SG. pylme pylmi pylmak
NOM. PL. pylmau pylmo
GEN. PL. pylmaus pylmos
ACC. PL. pylmai pylmok

Zapis

Zapis za pomocą pisma surandralskiego i dewanagari

Pismo surandralskie, reprezentowane przez dewanagari, jest powszechnym na Kyonie sposobem zapisu języka banzyjskiego, jednak nie jest ono uregulowane. Ponieważ banzyjski jest dużo mniej prestiżowy od surandralskiego, a sam ma mało fonemów, to posiada wiele znaków używanych tylko w zapożyczeniach z tego języka (oraz pośrednio kejreńskiego).

Forma niezależna Transkrypcja Jako diakrytyk na प Forma niezależna Transkrypcja Jako diakrytyk na प
अ a प आ (a)¹ पा
इ i पि ई (i)¹ पी
उ y पु ऊ (y)¹ पू
ए e पे ऐ i[1] पै
ओ o पो औ u पौ
Bezdźwięczne Przydechowe Dźwięczne Dźwięczne przydechowe Nosowe Płynne Boczne szczelinowe Szczelinowe Krtaniowe
Welarne क ka ख (xa)¹ ग ga घ ha ङ ña र ra ह़ xa ह (ha)¹
Welarne palatalizowane च ça छ (şa)¹ ज ca झ (şa)¹ ञ ņa य ja श şa
Przedniojęzykowe palatalizowane ट (tsa)¹ ठ (sa)¹ ड (za)² ढ (ja)¹ ण (ņa)¹ ळ (ja)¹ ऴ (ja)¹ ष (şa)
Przedniojęzykowe त ta थ (sa)¹ द da ध (la)¹ न na ल la ल़ (la)¹ स sa
Wargowe प pa फ fa ब ba भ (wa)¹ म ma व wa
  • ¹ — tylko w zapożyczeniach;
  • ² — tylko w zapożyczeniach, fonem /z/ jest obcy banzyjskiemu, jednak w zapożyczeniach może nie być realizowany jako [s];
  1. ↑ Współcześnie rzadko ze względu na zanik rozróżnienia /e/ od /i/
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_banzyjski&oldid=61300”