Język lecajski
Czytasz artykuł z serii: Surandral वेटौ षोहोङ् Wecó Šooñ |
Języki:
Główne miasta: Nawatal · Talszkawan · Waliha · Meã · Holask · Pinkut · Žoin
Religie: Ngelizm · Suryzm · Pharhi · Rümayi
|
| język lecajski arand Łucaci हेरन् वेटौषोहोङ् | |
|---|---|
| Typologia: | aktywny aglutynacyjny |
| Utworzenie: | Emil (w 2025) |
| Cel utworzenia: | Kyon |
| Sposoby zapisu: | Pismo surandralskie, dewanagari, łacińskie |
| Klasyfikacja: | języki Gór Żelaznych
|
| Kody | |
| Conlanger–1 | lec. |
| Lista conlangów | |
|
Zobacz też słownik tego języka. |
Język lecajski, względnie lecki (lec. अरन्द् लुठठि arand Łucaci [ˈarant ˈɫut͡sʰat͡sʰi]) — jeden z najważniejszych języków Surandralu. Jest to tradycyjny język Mewatu oraz język religii Pharhi, a dawniej także Państwa Lecajskiego. Należy do rodziny języków jalniockich I.
Lecajski bardzo się różni od surandralskiego (tomkodzkiego) w postaci odmiennej przeszłości, większej roli aglutynacji czy własnym zasobem słownictwa. Jednak nadal go łączy wiele rzeczy, chociażby aktywność fluid-S, brak typowych czasów oraz specyficzny szyk zdania. O różnicach, a zarazem wspólnym pochodzeniu świadczą chociażby słowa (sur.–lec.) buanmë–zboran „dostać”, hoóh–orruho „ucho”, liñdž–þuñge „pięść” oraz ñéj–ñuz „jeden”.
Fonologia
Samogłoski
Język lecajski posiada prosty układ samogłosek a, e, i, o, u. Nie występuje iloczas czy dyftongi, ale w regionach północno-austnych pojawiają się fonemiczne tony, jednak zdecydowana większość lecajszczyzny nie posiada ich.
| Przednie | Tylne | |
|---|---|---|
| Przymknięte | i <i> | u <u> |
| Średnie | ɛ <e> | ɔ <o> |
| Otwarte | a <a> | |
Spółgłoski
W lecajskim zanikło kryterium dźwięczności dla spółgłosek zwartych i afrykat, gdzie zostało zastąpione przydechem, a oryginalne przydechowe stały się szczelinowymi (dla porównania, surandralski posiada potrójne rozróżnienie przydechowa-bezdźwięczna-dźwięczna). Pozostało ono zaś w spółgłoskach szczelinowych.
| Wargowe | Przedniojęzykowe | Podniebienne | Welarne | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m <m> | n <n> | ɲ <ň> | ŋ <ñ> | |
| Zwarte | przydechowe | pʰ <p> | tʰ <t> | kʰ <k> | |
| nieprzydechowe | p <b> | t <d> | k <g> | ||
| Afrykaty | przydechowe | t͡sʰ <c> | t͡ʃʰ <č> | ||
| nieprzydechowe | t͡s <dz> | t͡ʃ <dž> | |||
| Szczelinowe | bezdźwięczne | f <f> | s <s> • θ <þ> | ʃ <š> | x <h> |
| dźwięczne | z <z> | ʒ <ž> | |||
| Sonanty | l <l> | ɫ~ʟ <ł> | |||
| Drżące, półsamogłoski | w <w> | r <r> | j <j> | ||
Spółgłoski dž oraz ž w słowach rodzimych występują jako allofony: dž przed przednimi, zaś ž przed tylnimi. Obecnie, z powodu zapożyczeń, oba dźwięki kontrastują z sobą, np. žałm „żałm” oraz džam „prowincja”.
Tony
W większości dialektów występują allofoniczne tony, które nie zmieniają znaczenia słowa. Przed spółgłoskami historycznie bezdźwięcznymi (oraz zbitkami z nimi) występuje ton rosnący (á), zaś przed historycznie dźwięcznymi i sonorantami ton opadający (à). W dialektach północno-austnych, gdzie często utracono przydech w wygłosie, ta różnica stała się fonemiczna (ak → ág, ag → àg).
Gramatyka
Rzeczownik
W leckim rzeczownik odmienia się przez trzy przypadki:
- mianownik: —Ø
- absolutyw: —am
- celownik: —se.
Przykładowa odmiana na słowie spar „wieś”: spar, sparam, sparse, oraz guło „kwiat”: guło, gułoam, gułose.
Liczba mnoga jest tworzona z reguły przez reduplikację: liczba mnoga od wis „dziecko” to wiswis. W dłuższych słowach (wiele trzysylabowych, od czterosylabowych zawsze) oraz wielu zapożyczeniach liczba mnoga najczęściej jest tworzona końcówką —en pochodzenia/kalkowania surandralskiego, np. berełeda „patyk” → berełedaen „patyki”, zomgard „szlachcic” → zomgarden „szlachcice”.
Surandralsko-lecajskie fosfrendz
| znaczenie | surandralskie | lecajske | znaczenie |
|---|---|---|---|
| belka | wasá | assa | ręka |
| niebo | lu | łu | brew |
| duża ryba | dóg | dug | penis |