Karaizm: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 5 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Tangia Intro}} | {{Tangia Intro}} | ||
{{Karaizm}} | {{Karaizm}} | ||
− | + | '''Karaizm''' ([[język ayu|ay.]] ''καραιγιομι'' /'kʰaɾaj 'jomi/ "wiara w karai") - charakterystyczny dla [[Tangia|Tangii]], jej kolonii, i niektórych innych narodów wyspiarskich i nadmorskich system religijno-filozoficzny. | |
+ | |||
+ | =Opis wiary= | ||
+ | Wiarę opisuje się poprzez przedstawienie kosmologii, misji człowieka, energii karai, i sześciu aspektów. | ||
+ | |||
+ | ==Kosmologia== | ||
+ | Karaiści głoszą głęboką więź człowieczeństwa z wodą, szczególnie morską, wierzą w pochodzenie człowieka z morza, i wielką misję przyznaną ludziom na [[Kyon|świecie]]. Kosmologia karajska zakłada, że człowiek pochodzi z Wielkiego Wiru na kosmicznym morzu (chodzi o Drogę Mleczną, widziana na jednej stronie nocnego nieba na [[Kyon]]ie), i że kiedy jako całość spełni swoje zadanie na świecie, będzie mógł tam wrócić. | ||
+ | |||
+ | Ta szczególnie potężna więź człowieka z wodą ma przejawiać się w większej zależności ludzi od wód niż u zwierząt (''καποι''), do których nie zaliczano istot morskich (''φευται''). Aby sprostać Misji, ludziom dano umysł, dzięki któremu są oni w stanie dokonywać rzeczy, jakich zwierzęta nie potrafią i nie będą potrafiły: manipulować otoczeniem na szeroką skalę, celem dostawy wody. Stąd o ludziach mówi się ''lau'' (''λαυ'') - serce, ponieważ irygacyjne działania ludzi wpompowują wodę w martwy ląd, przynosząc życie roślinności i następnie zwierzętom i ludziom. | ||
+ | |||
+ | ==Misja ludzkości== | ||
+ | Misją ludzi jest zbudowanie własnej cywilizacji, dzięki czemu będą mogli powrócić do Wielkiego Wiru. W tym celu muszą posłużyć się karai i działać w oparciu o pięć aspektów rzeczywistości. | ||
+ | |||
+ | ==Karai== | ||
+ | Karaiści wierzą w istnienie potężnej siły, z której tylko oni mogą czerpać dzięki karajskiemu oświeceniu. Ta siła to '''karai''' (''καραι'') i utożsamiana jest z energią pochodzącą bezpośrednio z wody. Im dalej od wody, szczególnie wody pierwotnej (mórz), tym słabsza ta więź, a wraz z jej osłabieniem, człowiek umiera. | ||
==Sześć aspektów== | ==Sześć aspektów== | ||
Linia 13: | Linia 27: | ||
|- | |- | ||
|style="background: #ff6666;"|czerwony | |style="background: #ff6666;"|czerwony | ||
− | !<big>'''[[Puro lau| | + | !<big>'''[[Puro lau|{{Ayu|Πυρο}}]]'''</big><br/>Puro {{IPA|/'pʰʉɾo/}} |
|'''pozytywny'''<br/>''wartości dodane'' | |'''pozytywny'''<br/>''wartości dodane'' | ||
|Wszelkie wartości dodane, przybycie, pojawienie się, narodziny, zysk, otrzymanie choroby, nowe przekleństwo, upał, zalety | |Wszelkie wartości dodane, przybycie, pojawienie się, narodziny, zysk, otrzymanie choroby, nowe przekleństwo, upał, zalety | ||
|- | |- | ||
|style="background: #809fff;"|niebieski | |style="background: #809fff;"|niebieski | ||
− | !<big>'''[[Neu lau| | + | !<big>'''[[Neu lau|{{Ayu|Νευ}}]]'''</big><br/>''Neu'' {{IPA|/nəʉ̆/}} |
|'''negatywny'''<br/>''wartości ujemne'' | |'''negatywny'''<br/>''wartości ujemne'' | ||
|Wszelkie wartości ujemne, odejście, zanik, śmierć, strata, wyleczenie choroby, oczyszczenie z przekleństwa, oczyszczenie, chłód, wady | |Wszelkie wartości ujemne, odejście, zanik, śmierć, strata, wyleczenie choroby, oczyszczenie z przekleństwa, oczyszczenie, chłód, wady | ||
|- | |- | ||
|style="background: #ffff99;"|żółty | |style="background: #ffff99;"|żółty | ||
− | !<big>'''[[Fo'o lau| | + | !<big>'''[[Fo'o lau|{{Ayu|Φο‘ο}}]]'''</big><br/>''Fo'o'' {{IPA|/'ɸoʔo/}} |
|'''świadomość'''<br/>''wiedza'' | |'''świadomość'''<br/>''wiedza'' | ||
|Zbiór wiedzy pozwalający na podjęcie dobrej decyzji lub sprawiedliwej oceny | |Zbiór wiedzy pozwalający na podjęcie dobrej decyzji lub sprawiedliwej oceny | ||
|- | |- | ||
|style="background: #b3ffb3;"|zielony | |style="background: #b3ffb3;"|zielony | ||
− | !<big>'''[[Nu lau| | + | !<big>'''[[Nu lau|{{Ayu|Νυ}}]]'''</big><br/>''Nu'' {{IPA|/nʉː/}} |
|'''sposób'''<br/>''metoda'' | |'''sposób'''<br/>''metoda'' | ||
|Techniczny sposób, albo plan, albo zestaw czynności, które w zamierzeniu osiągną cel | |Techniczny sposób, albo plan, albo zestaw czynności, które w zamierzeniu osiągną cel | ||
|- | |- | ||
|style="background: white;"|biały | |style="background: white;"|biały | ||
− | !<big>'''[[Ra'a lau| | + | !<big>'''[[Ra'a lau|{{Ayu|Ρα‘α}}]]'''</big><br/>''Ra'a'' {{IPA|/'raʔa/}} |
|'''kontekst'''<br/>''tło sprawy i konsekwencje'' | |'''kontekst'''<br/>''tło sprawy i konsekwencje'' | ||
|Szerokotorowe i długofalowe myślenie oraz analiza łańcucha konsekwencji podjętych akcji | |Szerokotorowe i długofalowe myślenie oraz analiza łańcucha konsekwencji podjętych akcji | ||
|- | |- | ||
|style="background: black; color: white;"|czarny | |style="background: black; color: white;"|czarny | ||
− | !<big>'''[[Nora lau| | + | !<big>'''[[Nora lau|{{Ayu|Νορα}}]]'''</big><br/>''Nora'' {{IPA|/'noɾa/}} |
|'''brak'''<br/>''niestnienie'' | |'''brak'''<br/>''niestnienie'' | ||
|Stan pierwotny myśli abstrakcyjnej, stan sprzed powstania myśli | |Stan pierwotny myśli abstrakcyjnej, stan sprzed powstania myśli | ||
Linia 46: | Linia 60: | ||
Aspekty przedstawia się na diagramie z centralnym kwiatem o pięciu płatkach. Wokoło diagramu, na czubkach płatków, wpisuje się hieroglify mające na celu ukazania tego samego konceptu w pięciu aspektach, czasami szósty dorzuca się u dołu. Takie heksagramy mają słowo fonetycznie wpisane w środek, słowo jest umieszczone w okręgu, umieszcza się przecięcia w NW, NE, SW, SE, N okręgu, i za przecięciami wskazującymi rysuje się hieroglify. | Aspekty przedstawia się na diagramie z centralnym kwiatem o pięciu płatkach. Wokoło diagramu, na czubkach płatków, wpisuje się hieroglify mające na celu ukazania tego samego konceptu w pięciu aspektach, czasami szósty dorzuca się u dołu. Takie heksagramy mają słowo fonetycznie wpisane w środek, słowo jest umieszczone w okręgu, umieszcza się przecięcia w NW, NE, SW, SE, N okręgu, i za przecięciami wskazującymi rysuje się hieroglify. | ||
− | = | + | =Miejsca kultu= |
− | Centralnym punktem | + | Centralnym punktem jest morska świątynia w [[Naratai]], stolicy kraju, będąca jednym z [[Dziesięć Cudów Tangii|Dziesięciu Cudów Tangii]]. |
+ | =Odłamy= | ||
+ | W historii nowożytnej, najbardziej wpływowym był ruch Yul-Yoa. | ||
+ | ==Yul-yoa== | ||
+ | Centralnym punktem państwowości Tangii jest karaizm w postaci Yul-Yoa ({{Ayu|γιυλ-γιοα}}, dosł. "potok gwiazd", "gwiezdna rzeka"), jedna z karaistycznych szkół. Jest radykalnym ruchem, który głosi, że wszyscy Tangijczycy mają tę samą misję i tak ostre wewnętrzne podziały, jak stosowane do tej pory (królestwa/republiki) są tylko osłabieniem ich misji na powietrzu i przyczynią się do konfliktów wewnętrznych, które zdewastuje ich cel "wyjścia z wody". Tangia ma być silna i podbijać inne ludy, aby te mogły przejść przez Wielki Wir na niebie, i już tamtejsze oryginalne królestwo, niejako "po drugiej stronie", ma postanowić co dalej. | ||
{{Tangia}} | {{Tangia}} | ||
[[Kategoria:Religie Kyonu|Tangii]] | [[Kategoria:Religie Kyonu|Tangii]] |
Aktualna wersja na dzień 15:53, 20 sty 2024
ⲦⲀⲚⲄⲨⲀ ⲬⲞ'ⲨⲘ | Czytasz artykuł z serii Tangia. | Język ayu (pisma) · Historia · Karaizm · Cesarz Tangii · Rada Państwa Tangia · Kaoritanu · Tangijczycy · Dziesięć Cudów Tangii · Gospodarka i demografia Tangii · Tangijska Sieć Świetlna · Wojskowość Tangii (Takatoa · Aranu) · ET |
ⲦⲀⲚⲄⲨⲀ ⲬⲞ'ⲨⲘ Karaizm - religia Tangii |
Aspekty rzeczywistości: puro · neu · fo'o · nu · ra'a | ango · nora Odłamy: Yul-yoa Osoby: Pięć Mędrców · Yul-Yoa Kalia Miejsca: Świątynia Naratajska |
Karaizm (ay. καραιγιομι /'kʰaɾaj 'jomi/ "wiara w karai") - charakterystyczny dla Tangii, jej kolonii, i niektórych innych narodów wyspiarskich i nadmorskich system religijno-filozoficzny.
Opis wiary
Wiarę opisuje się poprzez przedstawienie kosmologii, misji człowieka, energii karai, i sześciu aspektów.
Kosmologia
Karaiści głoszą głęboką więź człowieczeństwa z wodą, szczególnie morską, wierzą w pochodzenie człowieka z morza, i wielką misję przyznaną ludziom na świecie. Kosmologia karajska zakłada, że człowiek pochodzi z Wielkiego Wiru na kosmicznym morzu (chodzi o Drogę Mleczną, widziana na jednej stronie nocnego nieba na Kyonie), i że kiedy jako całość spełni swoje zadanie na świecie, będzie mógł tam wrócić.
Ta szczególnie potężna więź człowieka z wodą ma przejawiać się w większej zależności ludzi od wód niż u zwierząt (καποι), do których nie zaliczano istot morskich (φευται). Aby sprostać Misji, ludziom dano umysł, dzięki któremu są oni w stanie dokonywać rzeczy, jakich zwierzęta nie potrafią i nie będą potrafiły: manipulować otoczeniem na szeroką skalę, celem dostawy wody. Stąd o ludziach mówi się lau (λαυ) - serce, ponieważ irygacyjne działania ludzi wpompowują wodę w martwy ląd, przynosząc życie roślinności i następnie zwierzętom i ludziom.
Misja ludzkości
Misją ludzi jest zbudowanie własnej cywilizacji, dzięki czemu będą mogli powrócić do Wielkiego Wiru. W tym celu muszą posłużyć się karai i działać w oparciu o pięć aspektów rzeczywistości.
Karai
Karaiści wierzą w istnienie potężnej siły, z której tylko oni mogą czerpać dzięki karajskiemu oświeceniu. Ta siła to karai (καραι) i utożsamiana jest z energią pochodzącą bezpośrednio z wody. Im dalej od wody, szczególnie wody pierwotnej (mórz), tym słabsza ta więź, a wraz z jej osłabieniem, człowiek umiera.
Sześć aspektów
Podstawowy nurt karaizmu wyróżnia pięć aspektów rzeczywistości, zwanych λαυ lau, często zwanych pierwiastkami pierwotnymi, które zostały opisane przez pięciu mędrców karaistycznych, a oprócz nich wspomina się o szóstym. Tym aspektom odpowiadają kolory. Na ich podstawie opracowano język "tajemnica", oparty na projekcie Tajemnica.
Kolor | Nazwa ayu | Aspekt | Opis |
---|---|---|---|
czerwony | Πυρο Puro /'pʰʉɾo/ |
pozytywny wartości dodane |
Wszelkie wartości dodane, przybycie, pojawienie się, narodziny, zysk, otrzymanie choroby, nowe przekleństwo, upał, zalety |
niebieski | Νευ Neu /nəʉ̆/ |
negatywny wartości ujemne |
Wszelkie wartości ujemne, odejście, zanik, śmierć, strata, wyleczenie choroby, oczyszczenie z przekleństwa, oczyszczenie, chłód, wady |
żółty | Φο‘ο Fo'o /'ɸoʔo/ |
świadomość wiedza |
Zbiór wiedzy pozwalający na podjęcie dobrej decyzji lub sprawiedliwej oceny |
zielony | Νυ Nu /nʉː/ |
sposób metoda |
Techniczny sposób, albo plan, albo zestaw czynności, które w zamierzeniu osiągną cel |
biały | Ρα‘α Ra'a /'raʔa/ |
kontekst tło sprawy i konsekwencje |
Szerokotorowe i długofalowe myślenie oraz analiza łańcucha konsekwencji podjętych akcji |
czarny | Νορα Nora /'noɾa/ |
brak niestnienie |
Stan pierwotny myśli abstrakcyjnej, stan sprzed powstania myśli |
Aspekty przedstawia się na diagramie z centralnym kwiatem o pięciu płatkach. Wokoło diagramu, na czubkach płatków, wpisuje się hieroglify mające na celu ukazania tego samego konceptu w pięciu aspektach, czasami szósty dorzuca się u dołu. Takie heksagramy mają słowo fonetycznie wpisane w środek, słowo jest umieszczone w okręgu, umieszcza się przecięcia w NW, NE, SW, SE, N okręgu, i za przecięciami wskazującymi rysuje się hieroglify.
Miejsca kultu
Centralnym punktem jest morska świątynia w Naratai, stolicy kraju, będąca jednym z Dziesięciu Cudów Tangii.
Odłamy
W historii nowożytnej, najbardziej wpływowym był ruch Yul-Yoa.
Yul-yoa
Centralnym punktem państwowości Tangii jest karaizm w postaci Yul-Yoa (γιυλ-γιοα, dosł. "potok gwiazd", "gwiezdna rzeka"), jedna z karaistycznych szkół. Jest radykalnym ruchem, który głosi, że wszyscy Tangijczycy mają tę samą misję i tak ostre wewnętrzne podziały, jak stosowane do tej pory (królestwa/republiki) są tylko osłabieniem ich misji na powietrzu i przyczynią się do konfliktów wewnętrznych, które zdewastuje ich cel "wyjścia z wody". Tangia ma być silna i podbijać inne ludy, aby te mogły przejść przez Wielki Wir na niebie, i już tamtejsze oryginalne królestwo, niejako "po drugiej stronie", ma postanowić co dalej.